Мұсылманның адамгершілік қасиеттері

Жарыны? ту?ан-туыстары

Ене мен келiн: отбасыны? алтын к?пiрi. ?мiрдi? сан алуан со?па?ында ?йелдi? ?лесiне к?бiне ?лкен сына?тар жазылады. Соны? бiрi – к?йеуiнi? жа?ындарымен жарасымды ?арым-?атынас орната бiлу. Б?л – ?йелдi? даналы?ы мен сабырын сынайтын тере? к?рес. ?сiресе, ене мен келiн арасында?ы байланыс – отбасылы? гармонияны? н?зiк ?ылын тарт?андай шеберлiк пен сезiмталды?ты талап ететiн н?зiк та?ырып.

Ене – ?мiр бойы ?лын м?пелеп, оны ?з ?анатыны? астынан жiбергiсi келмейтiн ?ам?ор ана. Келiн – сол ?лды? ?мiрлiк серiгi, оны? махаббаты мен болаша?ыны? кiлтi. Екi ?йелдi? ?мiр жолдары бiр ?йдi? табалдыры?ында т?йiссе, оларды? арасында?ы т?сiнiстiк – тек отбасыны? ?ана емес, т?тас бiр ?улеттi? берекесiн ?амтамасыз ететiн ма?ызды негiз.

Алайда, ене мен келiннi? арасында т?сiнiспеушiлiктер орын алса, б?л е? алдымен ер адамны? ж?регiне ауыртпалы? т?сiредi. Бiр жа?ында – о?ан с?йенiш болар ж?байы, екiншi жа?ында – ?зiн м??гi ?олдайтын анасы т?р. Ер адамны? осындай ?иын жа?дайда тепе-те?дiк са?тау ?шiн ?лкен парасаттылы? ?ажет.

Дегенмен, б?л м?селенi? шешiмi тек ер адамны? ?ана емес, ?йелдi? де ?олында. Даналы? таныт?ан келiн енесiнi? ж?регiне жол таба алса, м?ндай ?арым-?атынас д?шпанды?тан дос?а, ?арсыластан ?олдаушы?а айналады. Енесiне жылы шырай танытып, оны? ж?регiне жылулы? сыйлай бiлетiн ?йел – отбасын ба?ыт пен махаббатты? оша?ына айналдыра алатын шынайы т?л?а.

Ене, ?з кезегiнде, келiнiн ?з баласындай к?рiп, оны? ?рбiр iсiн жа?ыннан т?сiнiп, ба?алай бiлсе, екi ?йелдi? арасында?ы байланыс ны?ая т?седi. ?лыны? ба?ыты ?шiн ананы? жаны кез келген н?рсеге дайын екенiн бiлемiз. Ендеше, осындай шынайы ниетпен бастал?ан ?арым-?атынас т?сiнiстiк пен ??рметтi? негiзiне айналары с?зсiз.

?йел адам ?шiн отбасы – оны? ?мiрлiк сахнасы. Б?л сахнада ене мен келiн бiр-бiрiнi? р?лдерiн ??рметтеп, орта? ма?сат – отбасыны? тынышты?ы мен берекесiн са?тау?а ?мтылса, на?ыз ?йлесiмдiлiкке ?ол жеткiзiлмек. Ендеше, ?йелдi? н?зiк ж?регi мен сабырлы мiнезi б?л жолда е? ?лкен к?мекшi болары аны?.

Ене мен келiн – отбасыны? ?ос ?анаты. Б?л екi ?анатты? бiрлiгiнде ?ана ?улет аспаны биiктеп, береке мен ба?ыт орнайды.

Ене мен келiн: мейiрiм к?пiрi. Д?ниенi? тылсым сыры – адамзатты? бiр-бiрiне деген мейiрiмдiлiгi мен ?зара т?сiнiстiгiнде. ?рбiр отбасыны? тере? тамыры – туысты? пен жа?ынды?та болса, оны? г?лденуi – ??рмет пен махаббатта. Ал оларды? арасы сол отбасыны? ж?рек со?ысы iспеттес: екеуiнi? арасында?ы байланыс мы?ты болса, ша?ыра? та биiк, боса?а да берiк.

Ене, келiнiнi? жа?а ?йдi? бiр м?шесi ?ана емес, ?з ?лыны? ?мiрлiк серiгi екенiн т?сiнiп, о?ан тiрек болу?а тырысуы керек. Тiптi кейде о?ан ?ор?ан да, а?ылшы да болу?а дайын болуы – шынайы парасаттылы?ты? белгiсi. Адамны? ?арапайымдылы?ы, шын ж?ректен шы??ан с?здерi – ?арым-?атынасты? алтын ?зегi. Егер ма?танша?ты? пен ?ы?ырлы??а бой алдырса, б?л адамны? ?з ж?регiне ауыр ж?к артып, ?мiрiн азап?а айналдыруы емес пе?

Туыстарды? ?олдауы – ?мiрдi? б?рала? жолдарында?ы сенiмдi панасы. ?иын с?ттерде ененi? жылы с?зi, мейiрiмдiлiкке толы ж?регi келiнiнi? жанын жадыратып, екеуiн жа?ындастыра алады. ?арапайымдылы? пен т?сiнiстiк ар?ылы енесiнi? ж?регiн жаулай бiлген келiн отбасыны? ба?ытына жол ашады. Осындай мейiрiм к?пiрi ене мен келiндi бiр-бiрiнi? сенiмдi досына, ?мiрлiк серiгiне айналдырады.

?мiр т?жiрибесi к?рсеткендей, кейде достар ауыр с?ттерде жанынан кетiп ?алуы м?мкiн, ал туыстар – ?р?ашан ?асы?нан табылады. ?анды? байланыс – адамны? рухани тiрегi, оны? негiзi. Хазiрет Алидi?, Алла о?ан разы болсын, серiгi айт?анындай: «Адам ?рдайым туыстарына м??таж. Тiптi бай болып, отбасы мен балалар?а ие болса да, о?ан туыстарыны? шынайы махаббаты мен ??рметi ?ажет». Туыстарды? ?олдауынан айырылу – адам?а жан д?ниесiнi? е? ауыр жо?алтуларыны? бiрi.

??рметтi ?йел! ?з отбасы?ны? тынышты?ы мен ба?ыты ?шiн, с?йiктi?нi? к??iлiн табу жолында оны? жа?ындарымен жарасымды ?арым-?атынас орнату?а тырыс. ?ы?ырлы? пен ?зiмшiлдiкке бой алдырмай, мейiрiм мен сабырлы? таныт. Ене?мен сыйласып, оны? а?ыл-ке?естерiне ??ла? асса?, ?зi?е ??рмет пен махаббат?а толы орта ?алыптастыра аласы?. Б?л жол сенi тек жа?ындары?ны? ?ана емес, Алланы? разылы?ына жеткiзедi.

Отбасы – т?сiнiстiк пен мейiрiмнi? алтын ?ясы. Ене мен келiннi? ?зара ?олдауы мен ??рметi – сол ?яны? берекесiн са?тайтын негiзгi тiрегi. Айнала?а шуа?ы?ды шашып, жа?ындары?ны? ж?регiне жол тауып, отбасылы? ?мiрi?дi шынайы ба?ыт?а толтыр!

Мейiрiм мен сабыр ар?ылы ?мiрi?е н?р жаусын!

Жарыны? анасы

Жастар та?дыры ж?не ананы? р?лi. Ана ж?регi – мейiрiмнi? ?ясы, ал оны? асыл арманы – ?з перзентiнi? ба?ытын к?ру. ?ызын ?мiр жолына жетелеп, оны болаша? ж?байыны? ?олына тапсыру – ана ?шiн ?асиеттi борыш. Ол ?ызыны? тойында баласыны? жар?ын болаша?ына ?мiт артып, к?йеу баласына ?лкен сенiммен ?арайды. Дегенмен, ?мiрдi? к?рделi шынды?ы ана мен жастарды? ?арым-?атынасында ?иынды?тар ту?ызуы ?бден м?мкiн.

Уа?ыт ?те, к?йеу баланы? мiнезiндегi кемшiлiктер ай?ындал?ан с?тте, ана ж?регiнде мазасызды? пайда болады. Ол ?з ?мiрлiк т?жiрибесiне с?йенiп, отбасына араласу?а ?мтылады. Басында б?л араласу – ананы? ?ам?орлы?ы, жылы с?здерi мен а?ыл-ке?естерi т?рiнде болса, кейiн оны? ?ар?ыны к?шейiп, талап?а немесе сын?а айналуы ?ажап емес.

Ана ?ызыны? ?мiрiне ?зiнi? а?и?аттарын ?сынады. Ал жас ж?бай болса, оны? ке?естерi мен талаптарын ?абылдай бермейдi. К?йеу бала м?ндай араласуды ерлi-зайыптыларды? ?зiне тиесiлi дербес ке?iстiгiне ?ол с??у деп санайды. Осылайша, жастарды? ?арым-?атынасында т?сiнбеушiлiк пен шиеленiстер пайда болады.

?ызды? жай-к?йi, ?сiресе, б?л жа?дайда айры?ша н?зiк. Ол анасын т?сiнiп, оны? ?мiтiн а?та?ысы келедi, бiра? ?з отбасын да са?тап ?алуды армандайды. ?ыз, ананы? жылы ала?анын а?са?ан бала секiлдi, бiр жа?ынан, оны? ?олдауын ?ажет етедi. Ал екiншi жа?ынан, ?зiнi? дербестiгiн сезiнiп, ж?байына ар?а с?йеп, жа?а ?мiрiнi? жауапкершiлiгiн к?теруге талпынады.

Б?л к?рделi тепе-те?дiкте н?зiк г?лдей ?ыз ?з ж?регiнi? екi полюсiнде: ананы? махаббаты мен ж?байыны? с?йiспеншiлiгi арасында ?алады. Оны? та?дау жасауы ?иын, ал отбасыны? татулы?ы ?шiн ананы? р?лi ерекше ма?ызды. Ана ?з ?ам?орлы?ын ж?мсартпаса, ал ?ызы мен к?йеу бала?а еркiндiк бермесе, б?л тек жанжалды? отын т?татады.

Татулы??а бастайтын жол. М?ндай ?иынды?тарда ананы? парасаты мен сабырлы?ы – басты шешiм. Ол ?з ?ызыны? ?мiр жолына араласуын азайтып, олар?а ?зара т?сiнiстiк пен ?олдау к?рсетуi тиiс. Б?л жолда е? ма?ыздысы – сенiм мен махаббат. Ана ?ызын ер жеткен, жауапкершiлiкке ие адам ретiнде ?абылдап, оны? ба?ытын ?з та?дауларына сенiм арту ар?ылы к?ргенде ?ана отбасыда?ы тынышты? пен береке орнайды.

Жастар да б?л жа?дайда сабырлылы? танытып, ананы? ы?ыласын ескергенi ж?н. Ж?байлар ?зара сенiм ар?ылы анамен де, бiр-бiрiмен де ?йлесiмдi ?арым-?атынас орнатса, оларды? ?мiр жолы жары? болма?.

Жан?я т?тасты?ы – ?зара ??рмет пен т?сiнiстiкте. ?аза? отбасыны? та?дыры ?рбiр жан?я м?шесiнi? ж?регiндегi iзгiлiкке байланысты. ?сiресе, жас ша?ыра? к?терген ерлi-зайыптылар ?шiн ата-ананы? ?ам?орлы?ы мен ??рметi ерекше ма?ыз?а ие. Алайда, б?л ?ам?орлы? пен мейiрiм кейде арты? араласу?а айналып, отбасылы? тынышты?ты б?зуы м?мкiн.

К?птеген жас ер азаматтарды? басында?ы орта? т?йткiлдi? к?рiнiсi. Жас отауды? тiрегi – ер азамат ?з отбасыны? дербестiгiн са?тап ?алу?а тырысады, бiра? ененi? жиi сын айтуы, ?немi араласуы оны? к??iлiн т?сiредi. ?рбiр ?са?-т?йекке айтыл?ан ескертулер ер адамны? ?зiн т?мен сезiнуiне, iшкi наразылы?ына алып келедi. М?ндай ?арым-?атынасты? негiзiнде ?зара т?сiнбеушiлiк пен шекараларды? б?зылуы жатыр.

Отбасылы? шиеленiстi? т?п-т?ркiнi. ?йел – екi ?лемнi? арасында?ы н?зiк жiп. Бiр жа?ынан, ол ?з анасын ??рметтеуге, о?ан деген борышын ?теуге мiндеттi болса, екiншi жа?ынан, ж?байыны? сенiмiне кiрiп, оны? ?мiрлiк серiгi болуы керек. Бiра? ененi? арты? араласуы б?л н?зiк тепе-те?дiктi б?зып, жас отбасыны? т?ра?тылы?ын шай?алтады.

Кейбiр ер азаматтар м?ндай жа?дайда туысты? ?арым-?атынастарды шектеудi немесе ?зудi ж?н санайды. Бiра? б?л т?сiл м?селенi шешпейдi, керiсiнше, жа?дайды одан ?рi ушы?тырады. Туысты? байланыстарды ?зу – таби?ат?а ?арсы ?рекет. ?ыз баланы? анасымен байланысын толы?тай то?татуын талап ету – оны? ж?регiндегi махаббат пен ??рметтi жо??а шы?ару. М?ндай шешiм ?йелдi? ж?регiне ауыр салма? т?сiрiп, оны iшкi да?дарыс?а итермелейдi.

Шиеленiстi? салдары. Жас отбасыны? арасында?ы ?рбiр ?рыс, ?рбiр даулы с?т оны? болаша?ына сызат т?сiредi. Тiптi, м?ндай жанжалдар ?ай?ылы о?и?алар?а ?келуi м?мкiн. Бiр отбасыны? ?мiрiнен алын?ан мысал, бiр ер адам енесiнi? «?гiт-насихаттан» ашуланып, о?ан ?айнатыл?ан сорпаны т?гiп жiбередi. Д?рiгерлер зардап шеккен ?йелдi орталы? к?йiк ауруханасына жiберуге м?жб?р болады. Ал аурухана?а бара жат?анда, ?йелi к?з жасымен к?йеуiне: «Сенi? анама жаса?аны?нан кейiн мен сенiмен бiрге ?мiр с?ре алмаймын!» – дейдi. Б?л с?т, шынды?ында, отбасылы? байланыстарды? н?зiктiгi мен оларды? б?зылуыны? ауыр салдарын ай?ын к?рсетедi..

Шиеленiстердi шешудi? жолдары

Ер азамат пен ?йелдi? бiрлiгi ?зара т?сiнiстiкке негiзделуi керек. Отбасында?ы тынышты?ты са?тау ?шiн ?р тарап ?з р?лiн ай?ын т?сiнiп, шекараларды са?тауы шарт.

– Ене ?шiн:

– Баласыны? ша?ыра?ына ?олдау к?рсету, бiра? шектен тыс араласпау.

– Жастарды? дербес шешiм ?абылдауына м?мкiндiк беру.

– ?ызыны? ж?байын ??рметтеп, оны? ?адiр-?асиетiн т?сiну.

– Ер азамат ?шiн:

– Ененi? айт?андарын сабырмен ты?дап, оны ?а?ты?ыспен емес, сыйласты?пен шешу.

– ?йелiнi? анасына деген махаббаты мен борышын т?сiнiп, ?олдау к?рсету.

– ?йел ?шiн:

– Анасыны? ж?регiн ауыртпай, бiра? ж?байыны? да абыройын са?тап, екi жа?ты? арасын те? ?стау.

– Екеуiнi? арасында?ы байланыста алтын к?пiр болу?а тырысу.

Отбасылы? ?йлесiмдiлiк – а?ыл мен ж?ректi? к?рiнiсi. Ене мен к?йеу баланы? арасында?ы ?арым-?атынас – ?аза? жан?ясында?ы ежелгi ?рi н?зiк та?ырыптарды? бiрi. Б?л ?арым-?атынас д?рыс ба?ыт алса, жас отбасыны? болаша?ына жар?ын жол ашады. Ал, егер т?сiнiстiк болмаса, кiшкене ?са?-т?йектер ?лкен дауыл?а айналуы м?мкiн.

Жа?сы ниет – жа?сы ?арым-?атынасты? негiзi. Жарыны? анасы, шын м?нiнде, к?йеу баланы? жауы емес. Ол тек ?з перзентiнi? ба?ытты болуын тiлейдi. Оны? араласуы, кейде арты? к?рiнсе де, оны? жаман ниетiнен емес, ?ызына деген ?ам?орлы?тан туындайтынын т?сiну керек. Б?л – таби?и ??былыс. Ана ж?регi ?рдайым ?з баласыны? ба?ытына ала?дайды, ал ?ызыны? ба?ыты к?йеуiнi? ?олында екенiн бiле отырып, о?ан да ?ам?орлы? к?рсетуге тырысады. Сонды?тан, оны? ?рекеттерiн сынмен емес, мейiрiммен ?абылда?ан ж?н.

Туысты? байланыстарды ?зу – ауыр ?ателiк. Ана мен бала арасында?ы махаббат – Алланы? берген сыйы. Б?л байланыс уа?ыт пен ?ашы?ты??а ба?ынбайтын киелi жiп секiлдi. ?ыз баладан ?з анасымен ?арым-?атынасын ?зудi талап ету – ?дiлетсiздiк ?ана емес, оны? ж?регiн жаралауды? белгiсi. М?ндай талаптар жас отауды? арасын алша?татып, ?ай?ылы салдар?а ?келуi м?мкiн.

?арым-?атынасты? алтын к?пiрi. Отбасылы? жарасымдылы?ты? ??пиясы – ер адамны? ?йелiнi? туыстарымен жа?сы ?арым-?атынас орнату?а тырысуында жатыр. Ене мен к?йеу бала арасында?ы т?сiнiстiк пен сыйласты? жас отау?а береке мен тынышты? ?келедi. М?ндай ?арым-?атынасты орнату ?шiн ер адам ?з ?рекетiнде т?ртiптiлiк пен сыпайылы?ты басшылы??а алуы керек. Туыстарынан ке?ес с?раудан, оларды? пiкiрiн ты?даудан ?ялмау – а?ылды ердi? белгiсi.

?йелiнi? жа?ындарымен сыйласты?та болу – ер адамны? жауапкершiлiгi мен кеме?герлiгiн к?рсетедi. Егер ?иынды? туындаса, оны? т?йiнiн сабыр мен ж?мса?ты? ар?ылы шешу – е? тиiмдi жол. Ене ж?регiн ренжiтпей, ?айта оны жаулап алу?а ?мтылу – к?йеу баланы? басты ма?саты болуы тиiс.

Даналы?ты? жары?ы. Али ибн ?бу Талиб, Алла о?ан разы болсын, былай деген: «Достарды тарту ?абiлетi – а?ылды? жартысы». Б?л с?здер – отбасында?ы барлы? ?атынастарды? негiзi. Адамдар?а жа?сы ?арым-?атынаспен ?арау, т?сiнiстiк пен мейiрiм к?рсету – отбасыны? берекесiн арттыратын ??ралдар.

Ене мен к?йеу бала арасында?ы т?сiнiспеушiлiктердi тек мейiрiмдiлiк, сабырлы? ж?не а?ылмен шешуге болады. Ешбiр жанжал жаман с?збен немесе ?атiгез ?рекетпен шешiлмейдi. Керiсiнше, ?рбiр с?з бен iс-?рекет ж?рекке жол табуы керек.

Отбасылы? жарасымны? ?лгiсi. Иманучехр есiмдi ер адамны? енесi туралы айт?аны – осындай ?арым-?атынасты? жар?ын мысалы: «Менi? енем – на?ыз перiште. Ол бiзге к?птеген ?мiрлiк ?иынды?тарды же?уге к?мектеседi». Б?л с?здер тек енесiнi? мiнезiне емес, к?йеу баланы? о?ан деген ??рметiне де байланысты. Егер ер адам ?йелiнi? туыстарына iзеттiлiк танытса, б?л жа?сылы? ?айтарымын бередi.

Иманды ?йелдi? сипаттамасы

Иманды ?йел туралы ?асиеттi ??ранда айтыл?ан аяттар мен Пай?амбарымызды?, о?ан Алланы? игiлiгi мен с?лемi болсын, хадистерi – ?йел затыны? отбасында?ы м?ртебесiн к?рсететiн жары? шамшыра?тар. ?йелдi? сабырлы мiнезi, имандылы?ы мен адалды?ы ар?ылы ол тек жан?ясыны? ?ана емес, т?тас бiр ?лтты? т?рбиешiсi болады.