Мұсылманның адамгершілік қасиеттері

??ранда?ы асыл н?с?ау

??ранны? «?йелдер» с?ресiнде айтыл?ан:

«Иманды ?йелдер Алла?а ж?не к?йеулерiне ба?ынышты болады ж?не к?йеулерi жо? кезде Алланы? са?тауды б?йыр?анын са?тайды» (4:34).

Б?л аятты т?сiндiрген ??ламалар, соны? iшiнде Ибн Аббас пен Имам Ас-Судди, иманды ?йелдi? к?йеуiне адал ?рi оны? абыройы мен м?лкiн ?ор?айтынды?ын атап ?ткен. М?ндай ?йелдi? ж?регi махаббат пен Алла?а деген сенiмге толы. Ол ?зiнi? сабырлы iс-?рекетiмен ?ана емес, жан д?ниесiнi? тазалы?ымен де ерекшеленедi.

Ж?ма? есiгi иманды ?йел ?шiн ашы?

Иманды ?йел – жан?яны? шатты?ы, игiлiк пен с?йiспеншiлiктi? ?айнар к?зi. Оны? жаны мейiрiмге, ж?регi махаббат?а толы. Ол бес уа?ыт намазын о?ып, Рамазан айында оразасын ?стап, к?йеуiнi? абыройын са?та?аны ?шiн Жаратушыны? ризашылы?ына б?ленедi. Пай?амбарымызды?, о?ан Алланы? игiлiгi мен с?лемi болсын, хадистерiнi? бiрiнде:

«Егер ?йел к?йеуiне ба?ынышты болып, Алланы? ?мiрлерiн орындаса, о?ан ж?ма?ты? кез келген есiгi ашылады» – деп айтыл?ан.

Сабыр мен мейiрiм – ?йелдi? к?ркi

?бу Хурайра, Алла о?ан разы болсын, Пай?амбарымыздан, о?ан Алланы? игiлiгi мен с?лемi болсын:

«?ай ?йел е? жа?сы? – деп с?ра?анда, ол:

«К?йеуi ?ара?анда ?уанып, б?йырса ба?ынатын ж?не к?йеуi оны? iсiне риза болмаса, о?ан ?арсы шы?пайтын ?йел»» – деп жауап берген.

Б?л с?здерден ?йел затыны? иман?а берiктiгi, сабырлылы?ы, отбасылы? мiндеттерiне жауапкершiлiгi мен с?йiспеншiлiгiнi? ?аншалы?ты ма?ызды екенiн т?сiнуге болады.

Иманды ?йелдi? сипаттары

Иманды ?йел – отбасыны? айнасы. Оны? ж?регi отбасына деген махаббат?а, иманы Алла?а деген сенiмге толы. Ол:

– Алла?а ??лшылы? етуде мы?ты, жа?сылы? жасау?а бейiм;

– К?йеуiне Алланы? б?йры?тары ше?берiнде ба?ынышты;

– Ар-намысын ?ор?айтын, ?зiн ?стай бiлетiн, ?сiресе к?йеуi жо? кезде адалды?ын са?тайтын;

– ?й м?лкiн ??ыпты ?стайтын, ысырапшылды??а жол бермейтiн;

– К?йеуiне ?демi болып к?рiнуге ?мтылатын, мiнез-??л?ы жа?ымды ?йел.

Ж?байлар арасында?ы ?арым-?атынаста?ы келiспеушiлiктерден са?тануды? жолдары

Отбасыны? тынышты?ы мен берекесi, к?йеу мен ?йелдi? бiр-бiрiне деген ??рметi – тек сол ша?ыра?ты? ?ана емес, т?тас ?о?амны? негiзгi тiрегi:

1. К?йеуiнi? разылы?ы – ?йелдi? ба?ыты. Пай?амбарымыз М?хаммед, о?ан Алланы? игiлiгi мен с?лемi болсын, айтты: «?ш топ адамны? д??асы ??ла?ынан аспайды: ?аш?ын ??лды?, ол ?айтып келгенше; к?йеуi ашулан?ан кезде ?й?ы?а кеткен ?йелдi? ж?не хал?ы наразы бол?ан билеушiнi? д??асы» – деп ескерттi

?йел ж?регiнi? жылуы к?йеуiнi? разылы?ымен ?уат табады. Егер ?йел к?йеуiнi? к??iлiнен жы?са, оны? ж?регiнен шатты? ?ашып, ша?ыра?ты? берекесi шай?алады. ?арапайым т?сiнiстiк пен ?зара сыйласты? – отбасыны? алтын ар?ауы;

2. К?йеуiне ?иынды? ту?ызу – рухани ?йлесiмдi б?зады. Пай?амбарымыз, о?ан Алланы? игiлiгi мен с?лемi болсын, былай деген: «?йел к?йеуiне д?ниеде ?иынды? ту?ызса, оны? (жаннатты?) х?рлары: „Ол сенi? ?она?ы? ?ана, к?п ?замай осы д?ниеден кетедi, ал ол бiзбен бiрге м??гiлiк ба?ытта болады“», – деп айтады;

3. Себепсiз ажырасуды? ауыртпалы?ы «Егер ?йел к?йеуiнен себепсiз ажырасуды с?раса, ол ж?ннатты? хош иiсiн сезiнуден де айырылып ?алады», – деген хадис ?йелдi? отбасында?ы орныны? ?асиеттiлiгiн к?рсетедi;

4. К?йеуiнi? келiсiмiнсiз амал етудi? орынсызды?ы. «?йелге к?йеуiнi? р??сатынсыз оны? жанында ораза ?стау, сол сия?ты оны? келiсiмiнсiз ?йге б?тен адамдарды кiргiзу жарамайды», – деген хадисте отбасылы? ?йлесiмнi? ма?ыздылы?ы к?рсетiлген;

5. Отбасылы? ??пияны са?тау – ерлi-зайыптыларды? ар-намысы. Пай?амбарымыз, о?ан Алланы? игiлiгi мен с?лемi болсын, айтты: «Ерлер де, ?йелдер де кейде интимдiк ?атынастарыны? егжей-тегжейлерiмен б?лiседi… М?ны iстеме?дер!» – деп ескерттi;

6. ?йелдi? ар-намысы мен ?ятын са?тау. «Егер ?йел к?йеуiнi? ?йiнен тыс жерде киiмiн шешсе, ?лы да ??дiреттi Алла оны ?ят?а ?алдырады», – деген хадис ?йел адамны? ?о?амда?ы жауапкершiлiгiн к?рсетедi.

Асма бинт Харидждi? ?ызына н?с?ауы

?йелдi? ?мiрi ?з бесiгiнен безiп, жа?а ?мiрге ?адам бас?ан с?ттен бастап ?згерiп, жа?а жауапкершiлiк пен мiндеттердi ар?алайды. К?йеуi? – сенi? ?лемi?, сенi? тiрегi?, оны? алдында басы?ды иiп, барлы? шексiз махаббат пен ??рметi?дi к?рсету керек. Ол сенi? аспаны? болар болса, сен оны? жерi болу керек, ?йткенi жер мен аспан бiр-бiрiнен ажырама?андай, бiрiн-бiрi толы?тырып отырады.

Алайда, жа?ынды?ты? шегi бар. Жа?ынды? тым к?п ?рыс-керiске, жанжал?а алып келуi м?мкiн. Дегенмен, алыстан болу да ж?ректердi? арасын алша?татып, байланыстарды? ?зiлуiне себеп болады. Сонды?тан, оны? ж?регiне жол тап. Ол жа?ындаса, сен де жа?ында; ол алыстаса, сен де алыстап к?р. Алайда, оны? ж?регiнде сен ?шiн тек ?ана жылы с?здер мен т?ттi ?ылы?тар болсын. Сен о?ан тек жылы с?здер айтып, жа?сы ?ылы?тар мен к?ркем келбетi?мен жанын жаулап ал. Тек солай ?ана оны? с?йiспеншiлiгi мен сенiмiне ие бола аласы?.

Б?л ?лы на?ыл с?з – ?рпа?тан ?рпа??а жеткен асыл ?азына, ?йелдi? ж?регiне жазыл?ан ?мiрдi? м?нi. Умм А?ил де ?з ?ызына осы ?ибратты с?здермен ?мiр жолын к?рсеткен екен. Жас ?ыз?а осы даналы?ты ??ындыру – оны? болаша? ана болу жолында рухани iлiм алуыны? баспалда?ы.

Кейбiр ке?естер ж?байлар?а

?яда к?рген ?неге – ?мiрдi? айнасы. Отбасыны? берiктiгi мен берекесi, с?з жо?, ?рбiр м?шесiнi? бiр-бiрiне деген ??рметi мен шынайы мейiрiмiне негiзделедi. ?сiресе, ер мен ?йелдi? арасында?ы жарасымды ?арым-?атынас – ша?ыра?ты? мыз?ымас iргетасы. Ер азаматты? ?йел ж?регiн жаулауы, оны ба?ыт?а б?леп, сыйлап отыруы тек ?ымбат сыйлы?тармен ?лшенбейдi. Б?л ж?рекке жылы тиер кiшкентай игi iстермен ?лшенбек.

М?селен, есiктi ашып беру, жай ?ана г?л сыйлау секiлдi ?арапайым, бiра? м?нi тере? ?рекеттер ?йел ж?регiне шыра? жа?ар. Себебi ?йел ?шiн ер адамны? ы?ыласы мен мейiрiмi – д?ниедегi е? ?ымбат сый. ?йел ж?регi – н?зiк сыр мен тере? сезiмнi? т?ра?ы. Оны т?сiне бiлу, о?ан лайы?ты ??рмет к?рсету – ер азаматты? е? ?лкен парызы.

К?нделiктi тiршiлiктi? арасында осы кiшкентай болса да, жан?а жылу беретiн iстердi ?здiксiз жасап отыру – отбасыны? баянды болуына алтын к?пiр. М?ндай ?рекеттер ?йелдi? жан-д?ниесiне н?р ??йып, оны? ерiне деген сенiмi мен махаббатын еселейдi. Отбасыны? ба?ыты мен жылуы осындай ?арапайым, бiра? ж?ректен шы??ан ы?ыласты? ар?асында ?ана мы?ты болма?. Ер мен ?йелдi? бiр-бiрiне деген сыйласты? пен махаббаты – б?тiн бiр отбасы та?дырыны? алтын ар?ауы.

С?йiспеншiлiктi iзгi iстерден баста, жары?ы?ды ж?рекке с?уле етiп шаш. ?йел заты – н?зiктiк пен мейiрiмнi? м?лдiр б?ла?ы. Оны ба?алап, ж?рекке жа?ын тарту – ер адамны? асыл парызы. Жары?ны? жанына жылу сыйлайтын, к??iлiне ?уаныш ?ялататын ?рбiр iсi? – ша?ыра?ты? мыз?ымас негiзi.

Жары?а айтыл?ан ж?рекжарды жылы с?з – оны? рухына демеу, жанына ?уат. «Сен – менi? ж?регiмнi? к?ркем г?лiсi?» деген ?арапайым с?здi? ?зi ?йел жанын жадыратып, ерлi-зайыптылар арасында?ы н?зiк жiптей байланысты ны?айтады. ?олынан ?стап, ж?ректерi?нi? ?нiн ты?да?дар, бiр-бiрi?нi? жан ?лемдерi?е тере?iрек ??iлi?дер.

?йелi?дi ??ша?ы?мен еркелет, оны? ж?регiн ?уаныш пен махаббат?а б?леп, ала?аны?а аялай т?с. Ол ?шiн сенi? ы?ыласы? – ба?а жетпес байлы?. Оны? пiкiрiн ты?дап, жанашырлы?пен ?арай бiл, ?ажет болса, оны? жанын сергiтетiн ?зiл айтып, к??iлiн к?тер. ?йелi?нi? ?рбiр айт?ан с?зi мен iсiн ба?алап, оны? с?лулы?ын, к?ркемдiгiн ?мытпай ма?тап отыр.

Ерекше к?ндердi атап ?туден тартынба, жары?а н?зiк сезiмдерi?дi бiлдiрiп, оны? г?лдей н?зiк ж?регiне жол табуды ойла. Оны? шарша?ан с?тiнде жаны?нан табылып, шай ?зiрлеудi немесе массаж жасауды да ?мытпа. ?арапайым iстер – тере? с?йiспеншiлiктi? к?рiнiсi.

?йелi?нi? аспазды? ?нерiн ма?тап, оны? ?олынан шы??ан ?рбiр д?мдi та?амды ба?ала. Онымен бiрге баласыз уа?ыт ?ткiзiп, серуендеп, тыны?у – махаббатты? м??гiлiк кепiлi. Оны? ?зiлiн б?лiсiп, к?лкiсiне орта? бол, ал?ыс айтуды, ризашылы? бiлдiрудi к?нделiктi да?ды?а айналдыр.

Е? бастысы, махаббат – ер мен ?йел арасында?ы н?зiк, бiра? мы?ты жiп. Ол сенi? iлтипаты?нан, шынайы ы?ыласы? мен ??рметi?нен ?рiледi. Осындай iзгiлiкке толы к?нделiктi iстер ар?ылы отбасы?ны? жылуын са?тап, оны? ба?ытына жол аша аласы?.

Ж?байы?а арнал?ан жылы с?здер

С?з – ж?ректi? айнасы, махаббатты? ?нсiз елшiсi. Ж?байы?ыз?а арнал?ан ?рбiр н?зiк с?з – ж?ректi? сырын жеткiзетiн асыл ?азына. Бiра? б?л с?здер ?з уа?ыты мен м?нiн тап?ан с?тте ?ана айшы?талып, шынайы ??ндылы?ын ашады. М?селен, егер жары?ыз к?нделiктi т?рмысты? iстермен айналысып жатса, оны? е?бегiне лайы?ты жылы с?здер айтып, демеу болы?ыз. Ыдыс жуып жат?ан с?тте о?ан «Е?бек?орым менi?» деп айтса?ыз, б?л оны? ма?дай терiн ба?ала?аны?ызды? белгiсi болады.

Н?зiк с?здер – жан ?лемiнi? с?улесi

Сiз жары?ыз?а айт?ан ?рбiр с?з ар?ылы оны? жанына жылу сыйлай аласыз. Оны? к?нделiктi бейнетiн ма?тап, к??iлiн к?теретiн с?здер табы?ыз. «Перiште», «К?ктем», «Жаным», «С?йiктiм» сынды с?здер – оны? ж?регiне ?яла?ан махаббат пен н?зiктiкке та?ы бiр ?анат бiтiрер.

Махаббатты? г?лдерi

Ж?байы?ыз?а арнал?ан с?здер – к?ктемнi? ал?аш?ы г?лдерi iспеттес: ?рбiрi н?зiк, ?рбiрi жанды тербетер. «Раушаным», «Г?лiм», «Ж?регiм» деп, оны? жан д?ниесiн г?лдендiрi?iз. С?йген жар?а ба?ыттал?ан ?рбiр жылы с?з – оны? ?мiрiне н?р шаш?ан к?н с?улесi сынды.

Сезiмнi? тере?дiгiн с?збен жеткiзу

На?ыз махаббат – к?нделiктi ?мiрдi? ?арапайым с?ттерiнде бай?алады. Сонды?тан жары?ыз?а арнап айт?ан ?рбiр с?зi?iз оны? е?бегiн, мейiрiмiн, ж?не сiзге деген адалды?ын ба?ала?аны?ызды к?рсетсiн. Жылы с?здерi?iз бен ?олдауы?ыз оны? ж?регiне тынышты?, ?мiрiне шатты? сыйлайды.