Губляючы мары

– Ідзi yжо спаць… – цiхiм, хрыплым голасам ён праводзiy Насцю.

Калi y хаце стала значна цiха, калi yсе ляглi спаць, Каця зноy пагрузiлася y свае сумныя думкi. Будучы адпрэчанай, адкiнутай, пакiнутай жанчынай, Каця спадзявалася толькi на сябе. Думкi аб эгаiстычных паводзiнах Толi, яе па-ранейшаму сустракалi па начах. Ва yсiм гэтым ненармальным жыццi, яна любiла больш за yсё дзяцей i як бы моцна яна не думала пра iх у такiя хвiлiны, яна змрочна прымала i разумела iх цяжкае дзяцiнства. Каця спачатку доyга корпалася y галаве, шукаючы адказы, як жыць далей. Яна станавiлася yсё бядней i бядней у пошуках адказу. І так, не рэдка, кожную ноч працягвалася некалькi гадзiн, яна вярталася да сваiх думак.

Каця yсё больш пераконвала сябе, што y гэтай кватэры больш няма нiчога яе. Гэтая мэбля, гэтыя сцены – гэта yсё было не яе.

Цяжка назваць, што яны жылi разам. Хутчэй яны жылi як сужыцелi. Толя заходзiy дадому, часам заставаyся амаль на дзень, а часам забягаy толькi на абед. Абед для яго быy важнай часткай i ён не браy з сабою яго на працу, так як яго кватэра знаходзiлася недалёка ад дэпо, ён забягаy сюды паесцi. Толя плацiy за камунальныя паслугi, з яго заробку аyтаматычна вылiчвалася пэyная сума, ён папрасiy Кацю за гэта рыхтаваць яму абед, сцiраць адзенне. Ды i y цэлым, паглядзець за кватэрай. Кацi было не складана, бо яна yсё роyна рыхтавала сабе i дзецям есцi. Толе яна пакiдала ежу y халадзiльнiку, яму заставалася толькi разагрэць. Часам ён да дому прыносiy паасобку прадукты, то y адзiн дзень толькi хлеб, у iншы бывала толькi нешта з мяса, але нiчога смачнага для дачкi ён так i не прыносiy. Насця засталася з боку…

Якi раз ужо Толя не начуе дома, Каця yжо стамiлася лiчыць.

Каця заставалася адна з дзецьмi. У душы яе yвесь гэты час была бесперапынная барацьба. Яна yсё часцей думала пра тое, што канчаткова паверыла y тое, што яе халодная каханне, звычка знаходзiцца з Толяй, перарасла y нянавiсць.

Глава VII

Так, гады бесперапынна iшлi, загартоyваючы жыццём лёс.

Дзяyчынка Насця вучыцца y школе добра, некаторыя прадметы даюцца ёй на выдатна. Мовы i лiтаратура добра засвойваюцца, чым матэматыка або гiсторыя. Вялiкую частку часу забiрае y яе школа, але акрамя гэтага, яна паспявала пагуляць з братам або дапамагчы маме. Дачка расла i рабiлася yсё сталей.

З дзесяцi гадоy Насця вядзе асабiсты дзённiк. Адзiн пражыты ёю год, змяшчаецца y адзiн штодзённiк. На яе палiцы стаяла yжо некалькi розных, рознакаляровых штодзённiкаy, на якiя былi налепленыя паперкi з гадамi iх напiсання. У iх Насця пiсала пра сваё жыццё: што з ёй адбывалася, пра што яна марыць, што б яна хацела змянiць. Яна вылучала, апiсвала галоyныя дэталi, расчараваннi, якiя закраналi яе y сям'i i за яе мяжой. Насцi заyсёды не хапала таты i гармонii бацькоy. Чым сталей яна станавiлася, тым больш яна знаходзiла патрэбныя словы для апiсання яе пачуццяy i яе асяроддзяy. Насцi вельмi падабалася пiсаць, яна нiбы гаварыла чарнiлам на паперы. Яе дзённiкi – гэта яе душа.

Па iнiцыятыве мамы, Насця старалася надаваць увагi чытанню добрай лiтаратуры. Каця дапамагала ёй з выбарам наступнай кнiгi, для чытання. Кнiгi выносiлi Насцю y iншы свет, у iншае yяyленне чыiх та лёсаy.

Усе гэтыя, нечаканыя перамены, якiя прыходзiлi y яе сям'ю, неслi новыя цяжкасцi i непакой. Насця хавалася ад iх у кнiгах, адлятала y пошуках лепшага часу. Дзяyчынка выдатна адчувала герояy кнiг, уяyляла рэальныя вобразы i iх дзеяннi.

Для многiх Насця здавалася дзiyным дзiцём. Дзiцём, якi не прапальвае жыццё y гульнях i дурасцi, як яе аднагодкi. Ад гэтага, у Насцi было мала сяброy. Дзяyчынка была закрытая, сарамлiвая, выхаваная i мэтанакiраваная. Каця старалася зрабiць усё, каб дачка магла дасягнуць, у будучынi, вялiкiх вышынь. Яна хацела, каб дачка не мечылася, як яе мама па начах. Вядома, грошай на yсё не хапала, але самае асноyнае y Насцi было. Дачка заyсёды марыла аб прыгожай вопратцы, але яе было не так шмат. З гадамi яе мары раслi, яна хацела свой вялiкi дом i дружную сям'ю. А далей, час прыйшоy i аб марах сапраyднага кахання.

Зразумела, Насця нiчога не хавала y сваiх дзённiках. Яна пiсала аб тым, якi ж яе тата халодны, бяздушны эгаiст або як мама спрабуе выглядаць моцнай жанчынай i як у яе гэта складана атрымоyваецца. Пiсала толькi пра тое, што выдавала яе сэрца.

Аднойчы, у канцы дня, Каця прыйшла дадому стомленая. Яна зазiрнула да дачкi i yпершыню yбачыла, як яна пiша свой асабiсты дзённiк. Праз дзень-два, яна зноy заyважае, як Насця з захапленнем шарыкавай ручкай водзiць па лiсту.

– Чым ты занятая? – спытала мама.

– Я пiшу асабiсты дзённiк…толькi я табе яго не магу паказаць. Гэта толькi для мяне, мам. Я пiшу аповяд, такi ж, як вунь тыя кнiгi на палiцах. Калi-небудзь, мае кнiгi будуць побач стаяць – разважала, марыла дачка.

– Ммм-м, малайчына. Пiшы, пiшы. Толькi без памылак. – усмiхнулася мама, адчуyшы нейкае палягчэнне.

Каця часта лавiла Насцю з дзённiкам. Бо як толькi yвечары y дачкi ёсць вольная хвiлiнка, Насця адразу ж адкрывае старонкi штодзённiка. Яе цягнула да напiсання. Яна не магла нiчога зрабiць з гэтым.

У адзiнаццатым класе, перад паступленнем, Насця сама цудоyна разумела, што ёй трэба здаць экзамены на выдатна i пасля гэтага паступiць на журналiста, куды яна так даyно хацела. Таму, Насця надавала yсё больш часу на вывучэнне прадметаy, якiя патрэбныя ёй будуць для гэтага. Яна выдатна ставiла для сябе мэты i даходзячы да адной з iх, яна шчыра радавалася за сябе.

Глава VIII

Толя з-за болю, стаy наведваць стаматалагiчную палiклiнiку. Там ён сустрэyся i пазнаёмiyся са сваiм лекарам Сафiяй. Толя бачыy у яе прыгожанькi тварык, спакой i замiлаванне. Невысокая бландынка, у белым халаце, з карымi вачыма. З першага прыёму, памiж iмi пачалася дзiyная сiмпатыя. Сафiя заyсёды сустракала яго з усмешкай i па-сапраyднаму нiколi не была сумнай у яго прыход.

Яна яму yсё больш падабалася, з кожным яго прыходам, Толя прывязваyся да яе, жадаy яе. Сафiя нiбы зачароyвала яго сваiмi паводзiнамi i выглядам. Пасля гэтага Толя стаy прыязджаць да яе з кветкамi, падарункамi.

Дзiyныя пахаждзеннi yлоyлiвала яго былая жонка Каця. Толя наведваючы лекара, падоyгу знiкаy дзесьцi i амаль у ночы вяртаyся дадому. Ён i раней знiкаy, але гэта было зусiм iншае. Усе выходныя Толя дзесьцi праводзiy час, а раней ён папросту сядзеy за тэлевiзарам i пiy пiва. Каця падазрона хвалявалася, яна адчувала, што ёй не yсё роyна, што y яе яшчэ захавалася нейкая прыхiльнасць да свайго былога мужа. Яна сама не разумела, чаму y яе галаве мiльгаюць маленькiя здагадкi. Яна пачала падазраваць, што ён знайшоy сабе жанчыну. Каця хацела думаць, што нiчога дрэннага не адбылося, але, нягледзячы на гэта, яна адчувала лёгкую злосць.

Неяк раз Толя прыйшоy дадому y ранiцу i yбачыy, што Каця yжо даyно яго чакае, ёй хацелася пагаварыць з iм. Яна панура сядзела i маyчала на кухнi.

“Бог ведае, што яна хоча ад мяне.” – падумаy ён тады.

Вусны Кацi торгаюцца, яна хацела казаць, але yсё не вырашалася выказаць свае словы. Калi ж Толя сышоy з яе выгляду, Каця яшчэ некалькi хвiлiн збiралася з думкамi, затым таямнiча падышла да яго, стала каля дзвярэй гасцiнай.

Толя yжо сядзеy на канапе, трымаy пульт у руцэ i шукаy, што ж паглядзець. У яго заставалася пару гадзiн, пасля ён сыдзе на працу. Каця ад яго стаяла не занадта блiзка. Яна пачынала размову з нейтральных тэм, а пазней падыходзiла да больш хвалюючых яе пытанняy.

– Ты кагосьцi yжо знайшоy сабе? – спытала Каця, трохi прарываючым голасам.

Яна трохi прытулiлася плячом да сцяны, па-ранейшаму стаяла каля дзверэй.

Толя быy здзiyлены.

– Што? Ты аб чым? Нiкога я не знайшоy сабе! – заявiy ён, працягваючы цiснуць на кнопкi пульта.

– Мне, значыць, здалося… – сказала Каця, выдаючы сваю цiкавасць да Толi. – Як там тваё лячэнне, добры лекар?

– Цi не yсё роyна табе павiнна быць? Я вось, не хачу гаварыць з табой пра гэта! – рэзкiм тонам вымавiy ён, яе паводзiны здавалiся яму дзiyнымi.

– Так, мне yсё роyна! – усклiкнула Каця, надаючы гэтаму yсмешку.

Яна yстала больш роyна, склала рукi перад сабой.

У гэтай размове, Толя зрэдку глядзеy на Кацю. Ён спыняy усе такiя размовы, якiя раздражнялi яго, таму як працягваць iх не было нiякага сэнсу. Ён ужо быy гатовы спынiць i гэты, але Каця замоyкла. У цiшынi i y знойдзеным фiльме, Толя yцiхамiрыy сваю запальчывасць.

– Мне вось таксама трэба наведаць стаматолага, а то нешта зуб пабольвае. – вырвалася, сказала Каця.

– Што ты там сказала? – лёгкiм тонам перапытаy Толя, зрабiyшы выгляд, што быццам не пачуy яе слоy.

– Нiчога. – сказала Каця i пайшла да дзяцей.

“Ёй што, рабiць няма чаго!?” – падумаy ён.

Толя больш не думаy пра тое, што казала яму Каця, ён сядзеy спакойна, працягваy глядзець тэлевiзар. У iм не адбiвалася нiчога, акрамя абыякавага i таварыскага стаyлення да Кацi.

Зайшоyшы y свой пакой, Каця нiбы выйшла з ценю.

“Гэта жудасна…” – пачала папракаць яна сябе за гэтыя размовы з былым мужам. – “Што ж на мяне знайшло?!”

Ёй было сорамна i няёмка y гэтую гадзiну. Каця зноy сышла y ранейшыя трывогi, ёй хацелася забыцца.

Толя вырашыy пакуль не казаць Кацi пра яго прыхiльнасць да Сафii. Гэта быy не той дзень. На яго твары было напiсана, што ён думае аб прыемным. Толя думаy, як бы хутчэй сустрэцца з Сафiяй зноy. Ён адкрываy новае жыццё, а жыццё y гэтай кватэры yсё больш цьмянела. Яго каханне да Сафii расло i ад гэтага, ён надаваy усё менш увагi дому.

У нядзелю, амаль перад вечарам, Каця iшла з крамы з пакетам набытых прадуктаy, зайшоyшы y пад'езд, яна натыкнулася на суседзяy, на сям'ю Чыжыкавых, якiя жылi на паверх вышэй за яе, акурат над ёй. Толя iх добра ведае, бо iх звязвае школа, ён вучыyся з iмi разам у адным класе. А вось Каця iх усё больш сустракала выпадкова.

Сям'я Чыжыкавых стаяла, чакала прыезду лiфта. Сустрэyшы Кацю, яны першымi павiталiся з ёй. Дзверы лiфта адчынiлiся, яны yсе разам зайшлi y лiфт. Няёмка пераглянулiся. Дзверы лiфта зачынiлiся, пачалi падымацца.

– Мы сёння праходзiлi праз парк i бачылi Толю. – загаварыла суседка.

Каця паглядзела ёй у вочы, пасля апусцiла позiрк унiз i зноy вярнулася. Яна хацела сказаць ёй у адказ нешта спакойнае, але яе апярэдзiy Чыжыкаy, якi дадаy.