Губляючы мары

Калi ж гэты тэрмiн прайшоy, iх адносiны заставалiся ранейшымi.

У суд Каця з Толяй прыехалi паасобку. Першай у будынак суда зайшла Каця, крыху пазней прыйшоy да кабiнета яе муж. Толя сеy насупраць, у некалькiх кроках ад яе. Ён спакойна паглядзеy на сваю жонку, а пасля нетаропка прыбраy свой погляд ад яе, зiрнуyшы на дзверы кабiнета. Толя не падаваy нiякiх пачуццяy трывогi, паводзiны яго былi даволi простымi, спакойнымi. Ён паводзiy сябе так, быццам сядзеy у чаканнi пачатку паказу нейкага фiльма.

Каця сядзела каля кабiнета крыху yстрывожанай. Многiя мiнакi глядзелi на яе, на яе цяжарная цела, iх погляды нiбы шкадавалi яе, спачувалi ёй у маючым адбыцца шлюбаразводзе. Каця старалася не звяртаць на гэта yвагi, яна старанна збiралася з думкамi. Яна хацела развесцiся i y той жа час баялася yсяго гэтага працэсу. Не разумеючы, як жа складзецца яе жыццё пасля разводу.

Крыху пазней у суд прыехала мацi Толi. Каця выдатна здагадвалася, што яна гэтак жа можа з'явiцца тут. Як толькi Таццяна Андрэеyна прысела да сына, з кабiнета выйшаy малады, стройны хлопец, у шэрым касцюме. Ён папрасiy мужу i жонцы зайсцi y кабiнет. Каця yздыхнула ад таго, што не прыйдзецца доyга сядзець у чаканнi прыёму з гэтымi людзьмi y калiдоры.

Калi яны yваходзiлi y кабiнет, усё было yжо вырашана i абдумана iмi – зваротнай дарогi не было.

Каця працягвала нервавацца, увесь гэты працэс яе трывожыy, яна з цяжкасцю стрымлiвала хваляванне.

Работнiк суда раздаy усе патрэбныя паперы аб скасаваннi шлюбу для чытання i падпiсання iх. Тым часам, Толя запатрабаваy, каб яму дазвалялi бачыцца з дачкой, пасля разводу. У той час, калi яму нiхто гэтага не забараняy. Размовы былi халоднымi, часам з некаторай прыхiльнасцю. Пасля таго, як было yсё абгаворана i yсiх усё задавальняла, дакументы былi падпiсаныя.

Перад нараджэннем дзiцяцi, Каця з Толем канчаткова разышлiся, развялiся.

Толя yжо глядзеy на чароyную Кацю, як на былую жонку. Каця ж адчувала свабоду, нiбы yдыхнула свежага паветра, да яе вярталася смеласць i yпэyненасць. Толя yстаy з свайго месца, Каця услед за iм прыyзнялася.

“Я хачу хутчэй сысцi адсюль.” – з такой думкай, Каця стала дадаваць тэмп свайго сыходу.

Усе трое выйшлi з будынка суда: Таццяна Андрэеyна yсмiхалася, Каця i Толя былi спакойныя i не паказвалi сваiх эмоцый.

Толя з мамай павярнуy направа, да яго аyтамабiля.

– Даyно было пара ламаць гэта yсё…правiльна зрабiy! – пераконвала мацi Толю y правiльнасцi рашэння. – Яна даyно адвярнулася ад цябе, гэтая Каця! Аджыло yсё!

Толя iшоy апусцiyшы свой погляд, але пачуyшы мамчыны словы, ён павярнуy галаву да яе.

– Так…вядома, мам. – сказаy Толя з невялiкай усмешкай на твары.

– Мы пра многае павiнны з табой перагаварыць. – дадала яна. – Застанешся сёння y нас дома.

Як жа добра было Таццяне Андрэеyне y гэтую хвiлiну. Яна yзяла пад руку сына i вяла яго y бок аyтамабiля. Калi яны моyчкi селi y аyтамабiль, Таццяна Андрэеyна стала зноy казаць, глядзець на сына добрым поглядам. Толя зрэдку глядзеy маме y вочы, як бы неахвотна, падтрымлiваy размову.

Цяжарная Каця не спяшаючыся паправiла хвалiстыя чорныя пасмы, i цяжка пайшла y бок аyтобуснага прыпынку. Яна адчувала, што yсё змянiлася i пачынаецца нешта новае. Да прыпынку было недалёка, але па дарозе яна зайшла y невялiкую краму. Купiyшы yсё патрэбнае, яна выйшла на тратуар з адным белым пакетам, працягваючы iсцi на прыпынак па халоднай вулiцы. Каця раптам прыгадала, як некалькi гадоy таму яна адчувала сябе вось гэтак жа, як цяпер, адзiнокай i бездапаможнай. Дзень, калi яна дабiралася дадому з радзiльнi. Каця нахмурыла свае тонкiя i прыгожыя бровы. Яна была y моцным хваляваннi, стомленасцi.

Тут жа аyтобус прыбыy па раскладзе. Каця села y яго, аплацiла праезд. За шклом мiльгаy горад, невялiкiя голыя кусты, тратуары, цяпло апранутыя людзi. Кацi прыходзiлi y галаву розныя думкi, яна думала пра будучыню сваiх дзяцей. Справiцца цi яна цяпер? Ёй вельмi не хацелася тэлефанаваць сваiм бацькам, у вёску, паведамляць iм пра развод. Усё больш i больш яна апускалася y новыя пытаннi. Задумчава глядзела на акружаюшчае яе асяроддзе y закрытым стане душы. Ледзь было, не праехала далей свайго прыпынку.

Вярнуyшыся дадому, Каця кiнула белы пакет з прадуктамi на падлогу, побач легла i яе чорная жаночая сумачка. Пасля, яна зняла абутак i легла y пакоi на ложак, пакiдаючы пакет i сумачку на праходзе. Яна зiрнула на маленькi наручны гадзiннiк, у яе было яшчэ трохi часу, перш чым прыйдзе дачка са школы. Бо будынак школы знаходзiyся побач, Насця лёгка самастойна дабiралася дадому.

Не гледзячы на yсё гэта бязладдзе y жыццi Кацi i на yсё тое, што рабiлася y яе галаве, Каця павiнна была, да прыходу Насцi, паспець адпачыць i прыгатаваць паесцi. Яна ляжала на светла-карычневым покрыве, якое хавала ложак. Думкi Кацi пераносiлi яе y розныя yспамiны, усе гэтыя думкi не прыносiлi ёй нiякага шчасця. Каця патрацiла свой час, на горкiя yспамiны. Жадаючы яшчэ крыху адпачыць, яна цяжка yстала, зiрнула на сваю палiцу з кнiгамi i мiжволi адцягнулася ад суму. Ёй пара yжо было yстаць ля плiты. Па шляху на кухню, яна пераставiла сваю сумачку y патрэбнае месца, пакiнуты паyпусты пакет з прадуктамi яна yзяла з сабой i разабрала тавары.

Так як Кацi не было куды пераехаць з дзецьмi пасля разводу з Толiнай кватэры, яны па-ранейшаму жылi разам, але yсё ж не так як раней… Толя не цiснуy на Кацю, цяпер нават не намякаy пра тое, што яна жыве y яго кватэры. Адзiным клопатам пра дачку было тое, што ён пакiнуy яе з мамай жыць у сябе. У цэлым, да Кацi i дачкi, Толя ставiyся нядбайна. Ён не сядзеy за адным сталом з iмi. Усё больш i больш зараджалася y iм абыякавасць. Анатоль пастаянна пагружаyся y той стан, калi чалавек хоча, каб яго пакiнулi y спакоi, не перашкаджалi яму.

У кватэры цяпер было празмерна цiшэй: нiякiх крыкаy i слёз ад сварак. Толькi маленькая мiтусня жыцця Толi i зусiм асобнае жыццё Кацi з дачкой.

Глава VI

У снежнi, у Кацi вось-вось хутка народзiцца другое дзiця. За тыдзень да школьных канiкул, Каця адвозiць сваю дачку да сваёй мамы y вёску. Шлях у вёску быy не занадта вялiкiм, але цяжкiм. Пару гадзiн на цягнiку даводзiлася дабiрацца, пасля, рабiць перасадку i ехаць на аyтобусе y вёску. У адрозненнi ад цягнiка, якi хадзiy штодня, аyтобус курсiраваy толькi два разы на тыдзень. У Кацiным становiшчы, гэта было вялiкiм выпрабаваннем.

Дзяyчынкi дабралiся да вёскi, iх сустрэла мама Кацi, бабуля Маша. Пажылая жанчына была y цьмяным зялёным палiто i y шэрай цёплай хустцы. Радасная Каця тут жа абняла маму. Затым, бабуля Маша цёпла прыняла yнучку Насцю.

Дом кацiных бацькоy быy невялiкi, але каменны, афарбаваны сiняй фарбай. З вокнаy прасьвечвалi белыя фiранкi. Агароджванне вакол дома, было змрочным, старэнькi плот трохi пазелянеy ад вiльгацi.

У той час, калi сваякi зайшлi за веснiчку, дзед Сямён заносiy сечаныя дровы y дом. Ён з усмешкай павiтаy дачку i yнучку, ён вельмi чакаy iх прыезду. Яны разам зайшлi y дом. Унутры было цёпла, нават па-сапраyднаму горача. Дровы для печкi, былi складзеныя y вуглу. Каця размясцiла yсе рэчы Насценькi y адным з пакояy, паставiла на стол невялiкiя гасцiнцы бацькам. Насценька зняла зiмовую куртку i шапку з сябе. Бабуля Маша паглядзела на yнучку з ног да галавы. Насценька глядзелася бледнай i худзенькай дзяyчынкай у вачах бабулi. Дзед жа з iмi балбатаy пра yсё, што рабiлася з iм за блiжэйшы час: жартаваy, распавядаy гiсторыi i казаy пра праблемы. Бацькi Кацi былi так рады iх прыезду, што свяцiлiся ад шчасця. Яны быццам памаладзелi на некалькi гадоy.

У родным месцы, Каця адчувала yтульнасць i настальгiю.

Калi дзед гуляy з унучкай у далёкiм пакоi, Каця расказала маме пра свае адносiны з Толем. Што цяпер, у iх розныя шляхi з былым мужам. Хвалююча цяжка было Кацi прызнавацца, казаць аб сваiм нялёгкiм жыццi. Каця не хацела абмяркоyваць гэта з татам, у яго было слабое сэрца i трывожыць яго не варта было. Таму y Кацi з яе мамай быy свой нялёгкi душэyны сакрэт.

Каця не магла заставацца тут надоyга, вечарам, аyтобус зноy iшоy у зваротным кiрунку да чыгуначных шляхоy. Бацькi дапамаглi грашыма Кацi i сказалi ёй, каб яна не турбавалася з нагоды Насцi. Каця з сумам раставалася з дачушкай, са сваiмi бацькамi.

У адсутнасцi мамы, дачка Насця правяла yвесь апошнi вучэбны тыдзень другой чвэрцi i yсе зiмовыя канiкулы y вёсцы. Каця была вымушана пакiнуць Насцю там, так было лепш, i для яе, i для яе бацькоy.

Ужо y новым годзе, Каця нарадзiла сына Сашку. У радзiльнi яна адчувала сябе адзiнокай, без родных людзей побач. Быццам зноy вярнулася назад, калi яна нарадзiла Насценьку. Але y гэты раз, сяброyка Святлана змагла хоць крыху дапамагчы ёй. Не раз, Каця дапамагала сяброyцы, калi ёй было цяжка, цяпер жа Света ахвотна спяшалася на дапамогу. Святлана сустрэла Кацю пасля выпiскi, дапамагла ёй дабрацца да дому. Яны асаблiва шмат размаyлялi y гэты дзень.

У сярэдзiне зiмы, Каця заставалася адна дома, працягваючы клапацiцца аб малышу i думаць пра дачку. Толя мiмалётна праходзiy мiма пакоя, дзе знаходзiлася Каця. Ён рэдка меy зносiны з ёй, ён цяпер не хацеy нiчога абдумваць, камфорт халасцяка яму быy па душы.

Пасля, трохi адужэyшы, Каця з маленькiм дзiцём на руках з'язджае y вёску забiраць дачку Насцю. Бо Толя не мяняyся, як i раней яму было yсё роyна на тое, што адбываецца з дзецьмi яго былой жонкi.

Сэрца Кацi знемагала. Каця станавiлася yсё мацней, пераходзячы праз усе абставiны i перажываннi. У той час, калi яна yглядалася y сваiх дзяцей, яна разумела, што клопатаy будзе больш. Яна вельмi любiла iх. Увогуле, Каця цяжка yздыхала, але ёй ужо не было так страшна, як раней. Ведаючы, што яе дзецi не вiнаватыя, што растуць бяз бацькi.

З першага дня, калi Толя даведаyся аб другой цяжарнасцi Кацi i па гэты дзень, ён адхрышчваyся ад хлопчыка, i iмгненна, спалохана, даваy зразумець, што нiякага дачынення не мае да яго. Каця па-ранейшаму, пры выпадку, спрабавала зноy даказаць адваротнае, яна прыводзiла yспамiны i лiк тыдняy цяжарнасцi, як доказ. Але Толя яе не чуy.

Так i сённяшнiм вечарам Толя працягваy з ёй гаварыць на гэтую тэму. Каця глядзела на яго так, быцам нiколi не бачыла добрых людзей.

– Гэта не маё дзiця! Ён не мой сын! – бурчаy i адмаyляyся даць бацькоyства Толя.

– Чаму ж? – спытала Каця.

– Ведаеш што!? – адказаy ён, пасля хвiлiннага маyчання. – Мне здаецца, што табе сорамна цяпер, што ты нарадзiла дзiця ад iншага. Я не разумею, чаму б табе да яго не пайсцi з гэтай навiной.

– Толь…? – сказала Каця з вялiкiм раздражненнем, перабiваючы яго прамову.

Яна запальчыва глядзела на яго ва yсе вочы.

– А, так… Ты мабыць нават яго iмя не ведаеш!? Так? Сустрэла дзесьцi мужчыну, а цяпер я павiнен табе паверыць. Паверыць у тую лухту, што дзiця ад мяне…хопiць хлусiць! – працягваy мучаць яе словамi Толя.

Вочы Кацi былi вiльготныя ад слёз.

– Божа, як я магла калiсьцi пакахаць гэтага чалавека?.. – з гэтымi словамi, Каця пайшла з выгляду былога мужа.

– Куды ты? Ага! Я праyду сказаy!? – знарок, гучна заявiy ён.

Насця, пачуyшы, што мама iдзе да яе, хутка зачынiла кнiгу, на якой разглядала выявы. Падбегла да мамы.

– Мама, не плач. – сказала дачка тонкiм голасам.

Пацiхеньку Каця сцiхла, але yсё ж слёзы яшчэ нявольна сцякалi па яе ружовых шчоках.