Төңкеріс. Пьесалар

Мария. Оны? ислам дiнiн ?абылда?анын бiлесi? ?ой.

Жамал. И?, бiлемiн. Ас?ар айт?ан.

Мария. Ал ендi мен жа?а ?ана бiлiп отырмын – ол ж?й ж?рмей ?лгi «?л-хизб» партиясыны? м?шелiгiне ?тiп кетiптi. Мына аласапыран басталысымен о?ан телефон шалып, «?аладан кетейiк» деп едiм, ол «мен еш?айда кетпеймiн, мен партия м?шесiмiн, бiз ислами автономия ??рып шари?ат за?ын орнатамыз» демесiн бе. Сол жерде ??лай жаздадым! «Бiз еш?айда кетпеймiз, бiзге еш?андай ?ауiп т?нiп т?р?ан жо?» дейдi. Ендi мiне – не iстерiмдi бiлмей отырмын.

Жамал. ?й ?айдам, д?л осындай с?здi жа?а Ас?ар да айтып едi. Ал мен бiр с?мды? боларын сезiп т?рмын. Менi? са?ан беретiн ке?есiм – м?мкiндiк барында б?л ?аладан шы?ып кет. Ерте? ?лгi шейх ислам дiнiн ?абылда деп б?йырса не iстейсi?? Ларисаны ал да кет! Ал Ваня – ол ?зi бiлсiн. Ол ендi бала емес, ?зiнi? а?ылымен ?зiнi? та?дырын ?зi шешкенi д?рыс шы?ар. Тек ?ана б?ларды? барлы?ы ?з а?ылымен ж?ргенге ??самайды. ?лгi шейх ?абдуррахманны? ы?палына т?сiп кеткенге ??сайды. Ал ол ше – ол адамдарды алдап-арбап ал?ан. ?не, Ас?арды да алдап со?ты. Ас?ар оны? т??керiс дайындап ж?ргенiн бiлiптi. И?, Ваня да оны бiлдi. Ал ол бозбаладан не с?райсы?! Ол ?лi тым жас. Ж?не де ол Ас?арды? со?ынан ерiп ж?р. Ол ?зi ислам дiнiн Ас?ар ?шiн ?абылда?ан жо? па.

Мария. Ал менi?ше – ол ислам дiнiн Г?лн?р ?шiн ?абылда?ан сия?ты. Ж?не де Ас?ар сол партия?а м?ше болма?ан к?рiнедi…

Жамал. И?, ?рине, ол «?л-хизб» ?атарына кiрген жо?. Бiра? та ол соларды? ??пия жоспарларын бiлiп ж?рiптi. Сол партияны? жиналыстарына ?атысып ж?рiптi. Ал шейх ше – ол Ас?арды? м?сылмандар арасында?ы беделiн пайдаланып, жастарды, гарнизонны? офицерлерiн ?зiнi? ы?палына т?сiрiп ал?ан?а ??сайды. Оларды? барлы?ы Ас?ар мен ?абдуррахманны? iсi бiр деп ж?рген ?ой.

Мария. Сонда олар бiрге емес пе?

Жамал. И?, Ас?арды? айтуынша, екеуiнi? жоспары бiр. Алайда, Ас?ар сол жоспарды т??керiс ар?ылы ж?зеге асыру?а ?арсы болыпты.

Мария. Ендi Ас?ар не iстемекшi?

Жамал. Бiлмеймiн. Ол ендi не iстей алады? Ол ендi еште?е iстей алмайды! Шейх ендi о?ан ??ла? та аспайды, ол ?зiнi? дегенiне жеттi. Жо?, кету керек! Жол ашы?та кетiп ?лгеру керек! Ас?ар жама?атын тастай алмаймын дейдi. М?мкiн со?ан ?арамай, балаларды алып кетiп отырсам ?айтедi, ??

Мария. Бiлмеймiн. ?рине, балаларды? жа?дайын ойлау керек. Бiра?, сендерге ?ауiп т?нiп т?р?ан жо? т?рiздi.

Жамал. ?й, ?айдам! Кiмге ?андай ?ауiп т?нiп т?р?анын кiм бiледi? Мен…

Осы жерде Г?лн?р мен Иван кiредi. Иванны? ?стiнде «?л-хизб» жаса?тарыны? униформасы. Белдiгiнде тапанша.

Г?лн?р. С?леметсiз бе, Мария т?те.

Мария. С?лемет пе, Г?лн?р.

Иван. С?леметсiз бе, Жамал т?те.

Жамал. (жiгiтке тесiрейiп ?арап т?рып) С?леметпiз… Ваня. Сенi тану ?иын, ?стi?дегi киiмi? бiр т?рлi…

Г?лн?р. (жiгiтiнi? абыржы??ырап т?р?анын сезiп ал?а шы?ады) ?алада не бол?анынан хабардарсыздар ма?

Жамал. (?атал ?нмен, к?здерiн Иваннан айырмай) Е! Кере?, со?ыр болып кеткен жо? шы?армыз! Сен ?айда ж?рсi??

Г?лн?р. Бiз бе? Бiз орталы?та болды?. Онда…

Жамал. (с?зiн б?лiп жiберiп) Онда со?ыс болды! Сен ?зi?е ?андай ?ауiп т?нiп т?р?анын бiлдi? бе?!

Г?лн?р. Мен Ваняны? жанында болдым.

Жамал. Сонда не?

Иван. Жамал т?те, сiз ол ?шiн ала?дама?ыз. Бiзге еш?андай ?ауiп т?нген жо?.

Жамал. Сен не – путчист болып кеткенбiсi??

Иван. Жо?, бiз путчист емеспiз?

Жамал. Сонда кiмсi?дер? Сендер емес пе за?ды ?кiмет орындарын ??лат?ан!

Иван. Жамал т?те, олай деме?iз. Бiзде бол?ан ?кiмет за?ды емес едi. Ал бiз ендi на?ыз за?ды ?кiмет ??рамыз. Бiр Алланы? за?ына с?йенген ?кiмет ??рамыз.

Мария. (Жамал?а) Б?лармен с?йлесудi? ?зi бекер! Б?лар тек шейхтi? ауыздарына салып берген с?здерiн ?айталаумен ?лек.

Иван. Олай емес, мама! Мен ?з еркiммен «?л-хизб» партиясыны? м?шесi болдым, ?з еркiммен бiздi? за?сыз билiктi ??лату?а шешiм ?абылдадым. Хазiретi шейхтi? басшылы?ымен бiз ?о?амды Алланы? тура жолына жетелеймiз. Бiз…

Жамал. Там???а жетелейдi сенi? хазiретi шейхы?! От?а т?сiредi!

Г?лн?р. Мама! Не болды сонша Ваня?а ш?йiлiп!

Жамал. Ендi не iсте дейсi?? «?лтiр, ?ыр, жой!» дейiн бе?!

Г?лн?р. Кiм ?ырып-жойып жатыр?!

Жамал. ?ырып-жойма?анда не ?алды?! ?не, ?ара ?зi? терезеден, полиция б?лiмшесiнi? не бол?анын. Сонда бiреу тiрi ?алды деймiсi?? Танктi? зе?бiрегiмен тал?андал?ан ?йде кiм тiрi ?алушы едi! Кiм сол ?имаратты тал?анда?ан? ??! М?мкiн Ваняны? хазiретi шейхы емес шы?ар?

Г?лн?р терезеге беттей бергенде даладан бiрде?е г?рс ете т?седi де, ендi балконны? iшкi есiгi шал?асынан ашылып, ?йнектерi к?л-тал?аны шы?ып шашылады. ?ыз шы??ырып жiбередi де керi шегiнiп кетедi. Иван оны ??ша?тай алып денесiмен ?ор?алайды. Жамал мен Мария б??ып ?алады.

Берiк. (келесi б?лмеден ж?гiрiп келiп балкон?а шы?ады) О! ?ара?дар – Абылайханны? ескерткiшiнi? к?л-паршасы шы?ыпты.

Жамал. Берiк! (баланы? жанына жетiп барып оны б?лмеге к?штеп кiргiзедi) ?ле алмай ж?рмiсi?, сорлы бала?!

Берiк. ?оры?па, мама, бiттi, ендi еште?е болмайды.

Жамал. (баласын ?зiне ?ысып к?шеге к?з тастайды) И?! Ендi Абылайханны? ескерткiшi кiмге б?гет болды екен?

Мария. Б??ан та?ыр?ау?а болмайды. Ендi ?алада?ы б?кiл ескерткiштер ??латылады. Бюсттер мен барельефтер тал?андалады. Мекемелер мен м?ражайда?ы суреттер де жойылады. ?сiмдiк, жануар ж?не адам бейнесi ислам дiнiнде харам болып есептеледi.

Жамал. Е-е! Б?л со??андар тек ?ана бейнелердi ??ртумен шектелсе жарар едi. Сурет пен м?сiндерден кейiн адамдарды? ?здерiн ??рта бастамаса. (Иван?а ?арайды)

Иван. (Г?лн?рды ?олынан тартып есiкке ?арай беттейдi) Ал, бiз кеттiк.

Жамал. Бар, бар! ?ыр, жой, жар, ??лат! ?лтiр! Тек ?ана Г?лн?рда ж?мысы? болмасын. Ол ендi са?ан жо?.

Г?лн?р. (Иванмен кетуге ы??айланып) Мен ?азiр келемiн, мама.

Жамал. (?ызыны? жанына жетiп барып оны? ?олын жiгiттi? ?олынан ж?лып алып) Жо?, сен еш?айда бармайсы?! (бас?а б?лменi? есiгiне ?арай итермелеп) Бар, киiмi?дi жина, бiз кетемiз.

Г?лн?р. Кетемiз?! ?айда?

Жамал. ?зiрше бiлмеймiн, ?йтеуiр осы ?аладан шы?ып кетсек бол?аны.

Г?лн?р. Ал папам ше? Папам да кете ме?

Жамал. Кетпегенде не?! Оны осында, мына есуастарды? арасына ?алтырып кетпекпiсi??