Төңкеріс. Пьесалар

Жамал. Сен жа?а менi де алдады? емес пе?

?абдуррахман. И?, алдадым. ?йткенi сiздi м?сылман деуге болмайды. Иманды, ибалы ?йел м?сылман?а, шейхке тiл тигiзбеуге тиiстi едi.

Жамал. Сен к?пiр дегенмен мен к?пiр бола ?алмаспын. Сендей ?анiшермен бiрге м?сылман атан?анша к?пiр атан?аным арты?. (халы? тобына беттей бере) Г?лн?р! Берiк! Ж?рi?дер, кетейiк б?л жерден.

Ас?ар. (со?ынан iлесiп) То?тай т?р, Жамал! ?айда барасы??

Жамал. (Ас?ар?а б?рылып, ?олыны? ишаратымен оны то?татады) Тала?! Тала?! Тала?! Сенi? екi ?олы? ?ан?а малын?ан. Бiз сендей ?анiшермен бiрге т?ра алмаймыз.

Ас?ар а?ырап ?ала бередi. Жамал балаларымен бiрге кетедi. Осы жерде мешiттен азаншыны? дауысы естiледi. Халы? тарай бастайды. ?ази мен хатшы ?а?аздарын жинап алып кетедi. Офицер сарбаздарын ?кетедi. Шейх жаса?тарын ?олыны? ишаратымен аттандырады да имамны? жанына келiп ?олын оны? иы?ына салады.

Ас?ар. (селк ете т?седi) ??! Не?!

Шейх. Азан ша?ырылып жатыр, хазiретi имам. Мешiтке барайы?, намаз о?иы?.

Ас?ар. ?, и?, и?… (басы т?мен салбыра?ан к?йде шейхты? со?ынан ерiп кете барады)

Т?ртiншi к?рiнiс

Орталы? стадион. Кеш. Футбол ала?ында жат?ан-отыр?ан халы?. Динамиктерден ??ран о?ы?ан ?ариды? дауысы естiледi. Б?л дауыс к?рiнiстi? басынан ая?ына дейiн толастамайды, тек кей кезде а?ырындайды да, кей кездерi зорайып кетедi. Стадион т?т?ындарыны? арасында к?бiр-к?бiр ??гiме, балаларды? жыла?ан, ?ы??ылда?ан ?ндерi, бiреулердi? ы?ырсы?ан, ?ар?ап-сiлеген дауыстары. Сахнаны? орта т?сында, Ларисаны? ая?тарына басын жастап Мария с?лап жатыр.

Мария. (сандыра?тап жатыр) Су… су… Лариса, су бершi…

Лариса. (жыламсырап) Мама! Суды ?айдан алайын? Шыдашы!

Стадионда?ылар ?оз?алмайды, тек анда-санда бiреулер ж?ре бастаса, прожектор жары?ына шалынып, мегафон ар?ылы ж?рiстi то?татуды талап етiп б?йры? берiледi.

Бiр уа?ытта аспаннан ?ша?тарды? г?рiлдеген дыбысы естiледi, г?рiл к?шейе т?седi. Прожектор с?улелерi к?кке шаншылып, ауе зе?бiректерi мен пулеметтер тарсылдатып о? жаудырады. Т?т?ындар бас сау?алап жата кетедi. Аспаннан ша?ын парашюттерге iлiнген ?апшы?тарда азы?-т?лiк, пластик б?телкедегi су, ?ызыл крес пен ?ызыл ай бейнеленген ?ораптарда д?рi-д?рмек т?се бастайды. Ж?не к?птеген жапыра? ?а?аздар т?седi. Ларисаны? жанына бiр бума пластик б?телкелер ?онады, ?ыз олар?а ?олын соз?анымен ?олы жетпейдi. Ол шешесiнi? басын жерге ?ойып пластик б?телкелерiн ?стай бергенде, бiр бала ?лгi буманы парашюттi? жiптерiнен ?стап алып с?йрей ж?неледi. Лариса б?телкелерге жармасып айырылмайды.

Лариса. ?й бала! То?тай т?р! Бiр б?телкесiн ма?ан тастап кет – мамам ш?лден ?лейiн деп жатыр.

Бала то?тай ?алып бумадан бiр б?телкенi алып берейiн дегенде униформа киген стадион к?зетушiлерi жетiп келiп тартып алады. Оларды? белдерiнде тапанша, ?олдарында резе?ке шо?пар.

Лариса. Бiр б?телке! Тым ??ры?анда бiр б?телке берi?iзшi! (б?телкеге жармасып ба?ады, бiра? к?зетшi б?телкенi ж?лып алып, ?ызды итерiп жiбередi; Лариса ??лап т?седi, сосын жылап шешесiнi? жанына ?айтып келедi)

К?зетшiлер стадионны? бас?а т?т?ындарыны? ?олында?ы азы?-т?лiк салын?ан ?апшы?тарды, су мен д?рi-д?рмектердi тартып алып жатыр. Стадионны? т?т?ындарынан екi жiгiт олар?а килiгедi.

1-шi т?т?ын. ?й, о?ба?ан болмаса?дар, тым ??ры?анда балалар?а су берсе?дершi!

К?зетшi. Бiз о?ба?ан емеспiз. Ал су беруге р??сат жо?.

2-шi т?т?ын. Бiз сендерден су с?рап т?р?ан жо?пыз, мына су мен азы?-т?лiк аспаннан т?скен жо? па!

К?зетшi. Айт?ан жо?пын ба – б?йры? жо? деп! (тапаншасын суырып алып) К?нi, кетi?дер! Орындары?а бары?дар!

1-шi т?т?ын тапанша?а ?арамастан iлгерi ?мтылады, ал 2-т?т?ын оны? ?олына жармасып керi тартады.

2-шi т?т?ын. ?ой, сен о?ан еште?е iстей алмайсы?. Текке о??а ?шасы?.

К?зетшi. Мен де соны айтамын! Ж?й ж?рi?дер. Жо?арыдан б?йры? болса б?рiн беремiз. Су да, азы?-т?лiк те, д?рi-д?рмек те аласы?дар. (к?зетшiлер азы?-т?лiк пен д?рi-д?рмектердi алып кетедi)

1-шi т?т?ын. (со?дарынан ж?дыры?ын т?йедi) О?ба?андар! ?анiшерлер! (не iстерiн бiлмей жан-жа?ына ?арайды, жерде шашылып жат?ан жапыра? ?а?аздарды к?рiп бiреуiн к?терiп о?и бастайды) Отандастар! Сiздердi? ?андай ауыр жа?дайда отыр?андары?ызды бiз жа?сы бiлемiз. Мына азы?-т?лiк, д?рi-д?рмекпен ж?рек жал?ай т?ры?ыздар, бiз к?нде осындай к?мек к?рсетiп отырамыз. ?ала бiздi? мы?ты ?оршауымызда, экстремисттердi? бiрi де ?ашып ??тыла алмайды. Бiз олар?а к?нде елшi жiберiп сiздерге бостанды? берiлсiн деген талап ?оюдамыз, бiра? б?лiкшiлер ?зiрше бiздi? с?зiмiзге ??ла? асып отыр?ан жо?. Бiз б?л б?лiктi ?ант?гiссiз басу?а тырысып ба?удамыз, алайда, к?пке соза да бере алмаймыз. Жа?ын арада бiз ?аланы азат етемiз, ал ?зiрше сабыр мен т?зiмдiлiкке ша?ырамын. Сiздер жал?ыз емессiздер – бiздi? б?кiл хал?ымыз, б?кiл республикамыз сiздермен бiрге. Жалынды с?леммен, Республика Президентi.

К?зетшiлер ?айтып келедi, же?iнде «кезекшi» деген жазуы бар бiреуi т?т?ынны? ?олында?ы ?а?азды ж?лып алады. К?зетшiлер жерде жат?ан ?а?аздарды жинай бастайды.

Кезекшi. (?а?аз?а к?з ж?гiртедi де) Б?ны? б?рi бос ??гiме! Президент еште?е тындыра алмайды. Тындырса б?лен к?н ?ттi емес пе – не?ып жатыр? Оны? б?л с?зiне сенбесе?дер де болады. (к?зетшiлер ?а?аздарды жинап алып, бiр-бiрiмен дабдырлап с?йлесiп, к?лiсiп кете барады)

Мария. (та?ы да сандыра?тап) Ваня! ?й, Ваня деймiн! ?айда кете бересi?? Кел м?нда, жа?ында! Неге сен менiмен с?йлескi? келмейдi? ?лде сен бiздi к?пiр деп жоламай ж?рмiсi?? Бiра? мен сенi? ана? емес пе едiм! ?лде б?л с?з сен ?шiн ма?ынасын жо?алт?аны ма? А?!

Кезекшi ?айтып оралады. Оны? со?ында Жамал, Г?лн?р ж?не Берiк келедi. Жа?адан келген т?т?ындар жан-жа?тарына тiксiне ?арайды.

Кезекшi. (Мария мен Ларисаны? жанына келiп) Новиковтар сендермiсi?дер?

Лариса. И?, бiз. (Жамал мен Г?лн?рдi к?рiп) Жамал т?те! Г?лн?р! (шыдай алмай жылап жiбередi)

Жамал. (оны? жанына отыра кетiп басын сипайды) Жылама Лариса, ж?, жылама. Б?рi де жа?сы болады. (?ызды? к?з жасын с?ртiп) Мама?а не бол?ан?

Лариса. (?ксiгiн баса алмай с?йлеседi) Мiне… ауырып ?алды… ж?регiнi? талмасы ?стады… ендi к?бiне… осылай ес-т?ссiз жатады… сандыра?тай бередi… Ваняны ша?ырумен болады. Су с?райды.

Мария. Лариса! ?ызым! Су ?келiп бершi. Сондай ш?лдеп жат?аным! ?тiнемiн, су ?келiп бершi…

Лариса. Мiне, су с?раумен болады… ?айдан аламын мен оны! Кiшкентай балаларды? ?зiне бермейдi.

Жамал. Мария! ?й, Мария! Сен менi естiп т?рсы? ба? Мен Жамалмын ?ой!

Мария. А-а… Жамал? Сен… сен…

Жамал. И?, менмiн ?ой! Мiне, Г?лн?р да, Берiк те жанымда.

Г?лн?р. Саламатсыз ба, Мария т?те.

Мария. А-а… Г?лн?р… амансы? ба? Сен Ваняны? ?айда ж?ргенiн бiлмейсi? бе?

Г?лн?р. Ж-жо?… бiлмеймiн. Мен оны осы к?ндерi к?рген жо?пын. Ол… ол… оны? ?олы бос емес… ?олы тимейдi.

Берiк. (ол да жа?ындап келедi) Саламатсыз ба, Мария Петровна.

Мария. А… Берiк? Амансы? ба… (Жамал?а басын б?рады) Б?л ?алай, Жамал?

Жамал. Мiне, ?лгi шейх, е? ?здiк м?сылман, бiздi к?пiр деп осында ?амады.

Мария. А… Ас?ар ше?

Жамал. Ас?ар не! Ас?ар ендi барма?ын шайнап ж?р. (Марияны? ма?дайына ала?анын тигiзедi) Сен не – ауырып ?ал?анбысы??

Мария. Жо?… жо?, мен тек жаман шаршадым. И?, мен шаршадым. Кiшкене болса да демалсам деймiн… ?йы?тап, тыны?сам деймiн… бiра? ?йы?тай алмаймын. Ж?регiм ?ысып ?йы?ы бермейдi… содан… (та?ы да сандыра?тап кетедi) Ваня келмей ?ойды… А! ?не! Келдi! Ваня! Ваня деймiн! Берi келсе?шi, жа?ындаса?шы! Мен ?ой, мен, мама?мын ?ой! Не бол?ан са?ан? Сен не – менi танымай т?рмысы?? Неге ?ндемейсi?? ?лде танып т?рып жоламай ж?рсi? бе? ?айда кеттi? та?ы да? А? Ваня! Ва-аня!

Лариса к?з жасын с?рте бастайды, Г?лн?р да жылап отыр.