Төңкеріс. Пьесалар

?кiм. Е-е, и?, и?! Олар жиналды ма екен? (селекторды басып хатшысынан) Шолпан, саудагерлер жиналды ма?

Шолпанны?дауысы. И?. Кiргiзейiн бе?

?кiм. Жiбер, кiрсiн.

Кабинетке онша?ты ер, ?йел саудагерлер кiрiп, с?лемдесiп орынды?тар?а жай?асады.

?кiм. Осы ?аланы? б?кiл саудагерлерi толы? жиналды ма?

Ж?ма?али. (к?зiмен жинал?андарды шолып ?тiп) И?, iрi саудагерлер тегiс осында. ?! Сма??лов жо?…

Саудагерлер дабдырласып бiр-бiрiнен Сма??ловты? ?айда екенiн с?расып жатыр.

?кiм. (?аламмен столды ты?ылдатып) Тынышталы?дар! Бiр кiсiге бола соншама дауры?пайы?. Сма??ловы? еш?айда ?ашып кетпес. Сендердi жинап отыр?анымыз – ба?а ж?нiнде ??гiме. Мен б?гiн д?кендер мен базарды аралап шы?тым. Сонда?ы тауарлар мен б?йымдарды? ба?асы ма?ан ?намады. Сонды?тан сендерге талап ?оямын… (алдында?ы бiрнеше пара? ?а?азды саудагерлер отыр?ан стол?а сыр?ытып жiберiп) мiне, мына тiзiмге назар аудары?дар.

Саудагерлер бiр-бiр пара?тан таратып алып к?з ж?гiртiп жатыр.

?кiм. Б?л негiзгi тауарларды?, азы?-т?лiк пен жиi пайдалантын б?йымдарды? тiзiмi, ж?не оларды? халы??а тиiмдi ба?алары. Б?гiннен бастап ?ркiм ?з ?арама?ында?ы сауда орнында?ы тауарларды? ба?асын осы тiзiмдегi ба?алар?а с?йкестендiруге тиiстi.

Бiрсаудагер. Сонда б?л не – б?йры? па?!

?кiм. ?алай деп т?сiнсе?дер ?з ерiктерi?. Тек ба?алары? осы тiзiмдегi ба?алардан аспаса болды.

Саудагерлер шуласып кетедi.

?кiм. (та?ы да ?аламмен столды ты?ылдатады) Тынышталы?дар! Б?л не?! Б?л сендерге базар емес. ?ай жерде отыр?андары?ды ?мытты?дар ма?

2-шi саудагер. Мына шешiмi?iз за?сыз! ?лде ?азiр нары? заманы екенiн ?мытты?ыз ба?

?кiм. ?ара?ым, есi?де болсын – мен еш?ашан, еш н?рсенi ?мытпаймын. Ж?не мен за?ды да жа?сы бiлемiн. М?ны б?йры? деп ?абылда?ы? келмесе, ?тiнiш деп ??.

2-шi саудагер. Онда мен б?л ?тiнiшi?iздi орындай алмаймын.

?кiм. (иы?ын ?и?а? еткiзiп) Жа?сы. Орындамаса? – орындама. Тек б?дан былай бiз екеумiз дос бола алмаймыз. Ал дос болма?андар кiм болады? ??

2-шi саудагер. Жо?, мен сiзбен ?астас?ым келмейдi.

?кiм. (жымиып) И?, мен де ондай ойдан аула?пын. Сонымен бiз дос боламыз. Солай ма?

2-шi саудагер. Бiра? мен мына ?тiнiшi?iздi орындай алмаймын. Онсыз да менi? д?кенiмдегi б?йымдарды? ба?асы т?мен. Ендi ?айда т?мендетпекпiн?

?кiм. Оны, а?айындар, ?здерi? бiлi?дер. Ол сендердi? бастары?ны? са?инасы. Ал ма?ан ?зiмнi? са?инам да жеткiлiктi.

Саудагерлер бастарын т?мен т?сiрiп, бiр-бiрiмен а?ырын к?бiрлесiп отырып ?алады.

?кiм. Ал, та?ы кiм менi? ?сынысыммен келiспейдi? (к?зiмен барлы?ын шолып ?тедi, бiра? бiреуi де ?арсылы? бiлдiрейiн деп басын к?термейдi) Е! Б?рекелдi! Сонымен – келiстiк ?ой. Онда мен сiздердi б?гемеймiн.

Саудагерлер орындарынан т?рып есiкке ?арай беттейдi.

?кiм. (?олына бiр ?а?азды алып) ?й, бiреуi? мынаны ?лгi Сма??лов?а жеткiзсiн. Жа?а?ы менi? ?тiнiшiмдi де айты?дар. Бiр-екi к?ннен кейiн мен та?ы сауда орындарын тексерiп шы?амын. Сосын менiмен достас?ысы келмегендермен о?аша с?йлесемiн. Бiра? ондай а?ыма? табылмайтын да шы?ар.

Саудагерлер шы?ып кетiсiмен ?кiм Ж?ма?али?а ?арап к?зiн ?ысады.

?кiм. Б?лармен осылай с?йлеспесе? болмайды. Ж?не осы бастан оларды? тиiстi оындарын к?рсету керек. ?йтпесе бас?а мiнiп алады.

Ж?ма?али. Ол д?рыс ?ой. Бiра?… бiра? саудагерлердi? крыша дегенiн ?айтемiз? Ерте? соларды? мы?тыларыны? бiреуi келiп бiздi? басымызды ?атырмай ма?

?кiм. Ха! Ал менде ше? ?алай ойлайсы? – менде крыша жо? па?

Ж?ма?али. Бiлмеймiн… бар шы?ар…

?кiм. «Бар шы?а-ар!» Сырт жа?ымда бiр мы?ты т?рмай мен бiр ауданды бас?арып нем бар дейсi?? Ал ж?не ?алай деп ойлайсы?? Кiмнi? крышасы мы?ты – менiкi ме? ?лде жа?а?ы саудагерлердiкi ме? ??

Ж?ма?али ?ндемей ?алады.

?кiм. (?а?аздарын ерсiлi-?арсылы ?оз?ап ?ойып селекторды басады) Шолпан! Та?ы бiреу бар ма?

Шолпанны?дауысы. Горкомстройды? басты?ы ?абылдауы?ызды с?рап отыр.

?кiм. Ол не ?ыл дейдi?

Шолпанны?дауысы. Бiлмеймiн. Ж?мыс бабымен дейдi.

?кiм. Жарайды, кiрсiн. Сосын бiзге шай ?кеп берсе? – та?дай кептi.

Кабинетке егде тарт?ан адам кiредi.

Горкомстройды?басты?ы. Ассаламу ?алайк?м!

?кiм. Уа?алайк?м ассалам! Жо?ары шы?! (алдында?ы орынды?ты н?с?айды) Отыр. С?йле.

Г. Басты?ы. Менi? iсiм —?леуметтiк т?р?ын ?й ??рылысыны? жоспары ж?нiнде. Жоспар тым ?лкен.

?кiм. Жоспарды кемiтпеймiз. О ж?нiнде с?з ?оз?ауды? да ?ажетi жо?.

Г. Басты?ы. Жа?сы. Онда менi? бiр ?сынысым бар. ?аланы? ?а? ортасында, ?уезов к?шесiнде бiр бес ?абатты ?имарат т?р. Кезiнде, то?саныншы жылдары, сол ?й ?а?ырап есiк-терезесiнен айырылып ?ал?ан. Асты??ы ?абатында асханамен д?кен бол?ан. Ол ?имарат осы к?нге дейiн ?аланы? балансында т?р. Егер сол ?йдi ?атар?а ?осса?, ?леуметтiк т?р?ын ?й ??рылысыны? жоспарын толы? орындау?а болушы едi.

?кiм. Ол ?шiн не ?ажет?

Г. Басты?ы. ?аржы керек. К?п емес – он миллион те?геге жуы?. Мiне – смета бар. Бiздi? специалисттер ол ?йдi зерттеп шы?ты. (сметаны ?кiмге бередi)

?кiм. (смета?а к?з тастап, кекете с?йлеп) Он миллион! Шынында да к?п емес екен! Оны ?айдан алма?пын?

Г. Басты?ы. Жа?а ?й салу?а б?лiнген ?аржыдан алу?а болады.

?кiм. Жо?, болмайды. Ол за?сыз. Жа?а ?й салу?а б?лiнген ?аржы жа?а ?й салу?а ж?мсалу керек.

Г. Басты?ы. Онда ?алалы? бюджеттен б?лi?iз. Мiне, ?ара?ызшы… (?кiмге та?ы бiр ?а?аз ?сынады) Ол ?й iске ?осыл?аннан кейiн тек бiрiншi ?абатын саудагерлерге жал?а беруiмен ?ана жылына бюджетке он екi миллион те?ге ?аржы т?сiп отырады. Ал ?ал?ан т?рт ?абаты ?леуметтiк п?терлердi? жоспарын толтырады.