Сарман алты таңба кітабы

– ?олбасшы б?йры?ы?ыз не болма?? – дедi сарбаз.

– 

Жыл?ыларды? барлы?ын суарды?дар ма? – дедi ол.

– И?.

– Онда ?азiр жол?а шы?амыз, бiз орман?а кiремiз, арт?а ?арай жол жо?, баланы жiберiп алса?, аяушылы? к?тудi? ?ажетi жо?, – дедi ол орман?а б?рыла, – ?ар?ыс ат?ыр, б?л бала ?шiн онсыз да ?анша сарбазымнан айырылдым, ендi мына орманда бiздi не к?тiп т?р?анын ешкiм бiлмейдi, – деп ол атына жай?асып, сарбаздарын ерттi де, д??нен т?сiп, орман?а бет алды.

Т?РТІНШІ Б?ЛІМ. ТАБУРАТ

Батыра орман iшiне тере?дей кiре бердi, айналасында тек ??старды? ?нiнен бас?а еште?е естiлген жо?, еш?андай жабайы жануар к?рiнер емес, ендi орман о?ан ?ауiпсiз ?рi тыныш орын болып к?рiндi, ?ылышын бiр ?олдап ?стап, б?рын?ыдай ?рбiр шы??ан дыбыс?а жалт ?арап, м?н де берген жо?, тек жылдам алды?а ?арай ж?ре бердi. Орман iшi к?ле?келi болды, бiра? толы?тай ?ара??ы емес, а?аштар бiр-бiрiнен алша?тау орналас?анды?тан, к?н с?улесi б?та? арасынан о?ай ?ттi.

– М?нда мен аулай алатын жануар бар ма екен? – деп м?рныны? астынан с?йледi, – е? болма?анда жейтiн жемiс тапса? игi болар едi, бiра? са?ан ?айдан с?т тапсам болады, бала?ай? – дедi ол бала?а ?арап, с?би тыныш ?й?ыда жатты, ??дды оны жа?а ?ана емiзгендей – ол ?арны аш бала?а ??самайды, ал керiсiнше Батыраны? ас?азаны ?рт?рлi дыбыстарды шы?арды.

Ол жан-жа?ына ?арап, кiшiгiрiм жануар немесе жидек iздедi, а?ыры ол ?лкен а?ашты? жанында ?скен б?лдiргендi тапты, ол жылдам о?ан жа?ындап, бала мен заттарды бiр шетке ?оя, б?лдiргендердi бiрiнен кейiн бiрiн ?зiп ?ома?айлана аузына ты?ты. Батыраны? ?арны тоймаса да, ?лсiрегенi басыл?ан со?, баланы ?олына алды да, тыны?у ?шiн а?ашты? т?бiне жай?асты.

– Олар бiздi? со?ымыздан ерiп, орман?а кiредi деп ойлайсы? ба? А, ?алай ойласы?? – деп ол бала?а с?йледi, сосын о?ан ?нсiз ?арап отырып, к?зiнi? iлiнiп, ?й?ы?а кеткенiн бай?амады.

Бiр са?ат ?те орман iшiнде шауып ж?рген жануарларды? дыбысы естiлдi, Батыра к?зiн бiр ашып, ?айта ж?мды, сосын селк етiп дыбыстан шошып оянды, ?ылышына жармасып атып т?ра, ол айналасына к?з тастады.

– Олар орман?а кiрген бе? – деп дауыстап с?йледi. Батыра орнынан тапжылмай, дыбыс?а ас?ан м??иятты?пен ?арады, сол с?тте тобырымен шап?ан жануарларды? бiрi о?ан бет б?рды, кiшкенеден кейiн б??аны? ?кiргенiндей ?атты дауыс орманда жа??ырды, ??дды бiреу оны? жанына бататын бiрде?е iстегендей.

Батыра арт?а ?арай бiрнеше ?адам шегiнiп, дыбыс шы??ан жерге к?з ?а?пастан ?арады, ал ендi ?лгi жануар Батыра?а ?арай беттедi, шабысы мен жердi? дiрiлi, б?та?тарды? са?ырлап сын?анынан оны? алып жануар екенiн а??ару ?иын?а со??ан жо?, тiптi Батыра?а жануарды? ?алай жа?ындап келе жа?аны сезiлдi.

Ол не iстерiн бiлмей, жан-жа?ына ала?тай, а?аш ?стiне ?рмелейiн десе, баламен бiрге о?ан ы??айсыз болды, сосын баланы жанында?ы а?ашты? т?бiне жат?ыз?аны сол, оны? алдынан ?лкен ?ара жануар атып шы?ты, баланы жат?ыза салып, ?ылышын екi ?олдай ?стап ?лгi жануар?а ба?ыттады, алайда а? Батыраны? алдына келiп жерге с?лайып т?стi.

?лгi жануар м?йiзi б??ыны? м?йiзiне ??сас алып б??а едi, бiр к?ргеннен оны б??а деп айту ?иын, себебi оны? ж?ндерi б??анiкiне ?ара?анда ?лде?айда ?зын. Оны? ?лкендiгi сонша, егер ?арапайым б??а ?лгiнi? жанында т?ратын болса, онда ол б?зау сия?ты к?рiнер едi. Батыра не бол?анын т?сiнбей орнында ?атты. А?ырын б??а?а ?арай жа?ындап, оны айнала ?арап шы?ты. Батыра жануарды? ?атты жара?ат ал?анын бай?ады, алып б??аны? желке т?сынан жауырынына дейiн созыл?ан жара?аты болды, алайда б??а ?лi тiрi едi, оны? ырсылдап тыныс ал?аны Батыра?а естiлдi, айнала оны? ?анымен был?ана бастады. Оны? жара?атын к?ре:

– Мынау, ?арумен жасал?анына менi? к?м?нiм жо?… – деп ?лгiнi сипады, – бiра? бiздi? ?аруымыз сендердi б?лай жара?аттауы екiталай, м?ндайды жаса?ан кiм? – дегенi сол едi, ?лгi б??а шы??ан жерден адам бойынан екi есе ?лкен, ?стiн ?те ж??а сар?ылт т?стi т?к бас?ан, жа?ыны? астын ?алы? домала? с?йек бойла?ан, ал иегiнде кiшкентай екi м?йiзi бар, адам?а ??сас тiршiлiк иесi атып шы?ты, ол тура Ер?лан айт?андай – адам?а ??сас, бiра? ?те ?лкен. Оны? еттi ?рi шымыр денесiнде еш?андай киiм бол?ан жо?, ал б?тына, ?о?ыр т?стi матадан тiгiлген шалбар, ая?ында?ы ая? киiмi терiден жасал?ан, ?олында ?лкен ж?зi кедiр-б?дыр ?ылышынан ?ан т?мен тамшылай а?ты. Д?у мен Батыра бiр с?т бiр-бiрiне ?арады. Д?л осы с?т Батыраны? ?мiрiндегi е? ?за? с?ттей к?рiндi. ?не бойынан тара?ан ж?рiп ?ткендей: «Бiткен жерiм осы шы?ар» деп ж?тынып, iштей с?йледi. ?лгi д?у бiрден семсерiн к?терiп Батыра?а атыла ж?нелдi. Батыра бiр шетке ?зiн ла?тырды, д?у Батыраны? жанынан семсерiн сермей ?ттi. Батыра жылдам ?ылышын екi ?олдай ?ысып д?уге бет б?рды, сол с?тте д?у оны? о? жа? т?сынан со??ы жасады, Батыра е?кейе ?ылышты ?ткiздi де, д?удi? сол ая?ын тiлiп ?ттi. Оны? б?л iс-?рекетi пайда?а ас?ан жо?, керiсiнше ?лгi д?у ?атты ызалана семсерiмен Батыраны ?уалай т?стi.

Батыра ары-берi ?аш?аннан бас?а еште?еге шамасы келмедi, бiрнеше рет д?удi? ая?ын к?здеп со??ы жасады, бiра? онысынан т?к шы??ан жо?. Батыра оны? ?имылыны? б?се?дегенiн пайдаланып, оны? о? жа? сан т?сына семсерiн жартысына дейiн с??ып алды. Ал?ан жара?атынан д?у жан?шыра ай?айлады, оны? дауысы адамдiкiне ??сас, бiра? ?лде?айда ?атты. Ай?айды? ?атты бол?анды?ы соншалы?ты, оны? дауысы орман iшiне кiрген Дат пен оны? сарбаздарыны? ??ла?ынан м?лт кеткен жо?. Дауысты ести сала олар сап то?тады, барлы?ы назарын дауыс шы??ан ба?ыт?а аударды.

– Бiздi? ?аш?ын бiр ?иынды??а тап бол?ан сия?ты, – дедi Дат, – к?не жiгiттер, мына дауыс?а ?арай барайы?, – деп ат басын сонда б?рды.

Д?удi? ая?ына ?ылышын с???ан со?, Батыра семсерiн ?ста?ан к?йi д?уге к?з алмай ?арап, ары ?арай не iстерiн бiлмей т?рып ?алды. Оны? сас?ала?та?анын пайдалан?ан д?у семсерiнi? бiр серпiмiмен Батыраны? о? ?олын бiлегiнен шауып т?сiрдi. Батыра ай?айлай, ?олын ?стап, жерге отырды. Д?у ая?ында?ы семсердi суырмай, бiрден Батыра?а атылды, алып ?ылышын аспан?а к?тере, со??ы жасама? бол?аны сол, оларды? ай?айла?ан дауыстарынан бала оянып, шырылдап жылады. Д?у баланы? дауысын ести сала орнында то?тап, иы?ыны? т?бесiнен а?аш т?бiнде жыла?ан бала?а ?арады, сосын ?ылышын а?ырын т?сiрiп, ол б?рыла кiшкене кiрдiрiп, с?бидi? жыла?анына ??ла? т?ре о?ан беттедi. Бала жыбырлап, ораулы т?р?ан матасын шешiп, ш?п арасында жатты, оны? ар?асында?ы та?басы д?уге аны? к?рiндi. «Ы??айлы с?т осы шы?ар» деп Батыра Ер?ланны? пыша?ын ?олына алып д?уге атылды…

– Мына баланы ?айдан алды?? – деген д?удi? с?ра?ын ести, ол то?тап, пыша?ты жерге тастады да, шабыл?ан ?олын ?стай жерге отырды. Д?у Батыра?а б?рылып, ?зiнi? с?ра?ын ?айта ?ойды. – Баланы ?айдан алды? деймiн? – деп дауысын к?тере с?йледi. Батыра не дерiн бiлмей, отыр?ан орнынан еш ?оз?ал?ан жо?, тiптi ауырсын?ан ?олын да ?мытып кеттi, ??дды аузына ??м ??йып ал?андай. – Ей, сен са?ыраусы? ба? – дедi д?у.

–  Се… сен кiмсi?? – деп д?удi? с?ра?ына Батыра с?ра?пен жауап ?атты.

– Менi? есiмiм ??лан, не болды табуратты бiрiншi рет к?рiп т?рсы? ба? – деп жымия с?йледi. – М?нда сен нелiктен адасып ж?рсi?? – дедi ол. Батыра ?лi есiн д?рыс жи?ан жо?, ол ??ланны? с?ра?ына жауап ?айтармады, тек о?ан тесiле ?арады. – Тiлi?дi ж?тып ?ойды? ба? – дедi де, – м?нда не ?шiн ж?рсi?? – деп ?айта с?рады сары ?астарын тыржита.

– Баланы алып ?ашып барамын, – дедi ол, оны? дауысы дiрiлдей шы?ты.

– ?айда? – деп кiшкене кiдiрiп, – ал сен ?зi баланы? кiм екенiн бiлесi? бе?

– Жо?, ал сен бiлесi? бе?

– Ж?сiнiктi, я?ни сен оларды? бiрi емессi?, мен сенi оларды? бiрi ме деп ойласам, – деп оны? жара?атына ?арады, – бiрiншi р??сат етсе? жара?аты?а к?мектесейiн, сосын мен са?ан барлы?ын айтып беремiн, – деп ая?ында?ы ?ылышты, бiр ?олымен суырып, оны Батыраны? жанына ла?тырды.

??лан белбауында iлiнген бiрнеше торсы?тарды? бiрiн алып, оны Батыра?а ла?тырды.

– Мiне мынаны ал да, жара?аты?а жа?, ?олы?ды кесiп таста?аным ?шiн кешiрiм с?раймын, бiра? мен сенi ханны? адамы ма деп ойладым, – дедi ол баланы ?лдейлей.

Батыраны? к??iлi орнына т?скендей, бiра? ол д?уден к?зiн бiр с?тке де ал?ан жо?, оны? ла?тыр?ан, торсы?ын ала:

– Б?л не? – деп с?рады.

– Оны? не екенiн ?айтесi?, ал да, жара?аты?а жа?!

– М?мкiн б?л у шы?ар.

– Егер мен сенi ?лтiргiм келсе, оны мен ба?ана iстеген болар едiм, к?п с?здi ?ой да, торсы?ты? iшiндегi майды алып жа?.

Батыра одан к?зiн еш ал?ан жо?, торсы?ты бiр ?олымен ашу о?ан ы??айсыз болды, ?айта-?айта шабыл?ан ?олымен оны ?стау?а тырысты, сосын торсы?ты ая?ыны? арасына ?ысып аш?ан кезде, оны? iшiнен керемет г?лдi? иiсi шы?ты, ал iшiнде жасыл т?стi жа?памай болды. Батыра сауса?ыны? ?шымен ?ана алып едi:

– К?бiрек ал, – дедi ??лан. Батыра торсы?тан к?бiрек алып ?олына жа?ты, жа??ан с?тте оны? ?олыны? ауырсын?аны ?ойып, рахат сезiмге б?лендi.

– Ал ендi тездетiп шабыл?ан ?олы?ды ал да, орнына ?айта ?ой. Батыра оны? айт?анына т?сiнбей, о?ан бiрт?рлi к?з тастады, оны? ж?зiнде «есi? д?рыс па?» деп айт?ысы келгендей. – ?олы?ды ал да, орнына ?ой, болса?шы, ая?ым ауырып барады, – дедi ??лан.

Батыра жерден шабыл?ан ?олын iздеп тауып, оны орнына ?ой?ан с?тте, ?олы орнына ?айта бiтелiп, еш н?рсе болма?андай жазылып кеттi. Бол?ан жайт?а сене алмай, ?олын ж?мып-ашты.

– Табураттар?а ?ара?анда, адамдар?а тезiрек ?сер етедi екен, – дедi де, – майды ма?ан бергеннен кейiн ?олы?а ?анша ?араймын десе? де ?зi? бiлесi?, – деп ол баланы бiр ?олымен ?стап, екiншiсiн Батыра?а созды.

– Б?л не? – деп Батыра торсы?ты ?айта ??лан?а бердi.

– ??й?ыл – б?л ?лкен емдiк ?асиетке ие, – деп Батыра?а жа?ындай, Батыра арт?а шегiндi

– ?оры?па, мен са?ан еште?е iстемеймiн, – деп баланы о?ан ?айта ?сынды.

– ?рине, жа?а ?ана басымды шауып алу?а бiрнеше рет талпынба?аны?ды есептемегенде, – деп баланы ?олына алды.

??лан торсы?тан майды алып, жара?атына жа?ты, оны? да жара?аты ?п-с?тте бiтелдi.

– Ал ендi, ??гiменi ары ?арай жал?астыру?а болады, – деп ??лан торсы?ын белбауына iлдi. – Сонымен сен баланы кiмнен алып ?ашып бара жат?аны? ма?ан белгiлi, бiра? неге сен Батыс орман?а келдi?? Ма?ан сол ?ызы? болып т?р, м?нда ?ауiптi екенiн бiле т?ра, – дедi ол Батыра?а м??ият ?арай.

– Менде бас?а та?дау бол?ан жо?, себебi бiздi жан-жа?тан сарбаздар ?оршады, ал жазы? даланы? кез келген жерiнде менi ?ол?а т?сiру о?ай, сонды?тан орман?а ?аш?аннан бас?а амал ?ал?ан жо?. Айтпа?шы, менi? со?ымнан, орман?а ?арай мы??а жуы? атты сарбаз келе жатыр, оларды ?мытпа?ан ж?н, ал сен баланы кiмнен алып ?ашып бара жат?анымды ?айдан бiлесi?? – дедi Батыра ??лан?а к?дiктi к?з?арасын тастай.

– М?ндай балалар тек хан?а керек, себебi ханды то?тата алатын, оны? ажалсыз сарбаздарына ?арсы шы?а алатын тек осы балалар.

– Ажалсыз сарбаздар? Оны не ?шiн то?тату ?ажет ж?не баланы? ар?асында?ы та?ба ненi бiлдiредi?

– Мен са?ан барлы?ын жол-ж?некей айтып беремiн, егер сен менiмен ж?ремiн десе?, сен ?айда беттеп барасы??

– Жент ?аласына.

– Жент ?аласына, – деп ол ?айталады, – онда са?ан жету ?шiн кем дегенде екi к?н уа?ыт кетедi, ал сен сол екi к?ндi мына орманны? iшiнде аман-есен ?ткiзе аламын деп ойлайсы? ба? – дедi ол бiр к?зiн сы?ырайта.