Мерэйна Патэстас

Мерэйна Патэстас
Яyген Аснарэyскi

Сборник концептуальных рассказов на белорусском языке, связанных общими героями. Вечные темы, такие как любовь и ненависть, верность долгу и предательство, показаны в мире, созданном с помощью элементов белорусского и литовского фольклора.

Мерэйна Патэстас

Яyген Аснарэyскi

© Яyген Аснарэyскi, 2022

ISBN 978-5-0056-6749-6

Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero

Медальён

Дождж сек зямлю з усiх сiл. Ён нiбыта хацеy разбiць усё, што yдалося стварыць прыродзе i чалавецтву на тым кавалачку сушы, якi называюць Беларусь. Але нават халоднае i сырое надвор'е беларускага лiстапада, было для мяне вельмi прыемным. Я ведаy, што такое жыццё yдалечынi ад сваiх родных палёy i лясоy, азёр i рэк, усяго таго, што я памятаю i ведаю з ранняга дзяцiнства. Пяць гадоy прыйшлося мне пражыць y iншай краiне, пакуль я працаваy у аддзеле археалогii буйнога львоyскага iнстытута. У тыя гады, падчас навучання любiмай справе, я быy шчаслiвы. Археолаг, гэта, як казалi y нас на курсе, шкодны лад жыцця, а не прафесiя. Успамiнаць Украiну мне i зараз вельмi прыемна. Палi чарназёму, цэркаyкi y стылi yкраiнскага барока, вясёлы гоман i нораy украiнцаy, што любiлi размаyляць на сваёй роднай мове. У тыя вучнёyскiя гады yсё гэта рабiла мяне энергiчным i натхнёным. Менавiта там, ва Украiне, мы раскапалi дзесяткi найцiкавейшых курганоy. Але я сумаваy па радзiме i заyсёды ведаy, што абавязкова вярнуся.

Асаблiва моцны выбух грому прымусiy мяне здрыгануцца. Палявыя працы y лiстападзе – гэта, вядома, пазнавата. Пазнаю сваё роднае надвор'е! І я вельмi рады, што яно такое!

– Здаецца, сёння нам больш не пакапацца, – сказаy мне Юрась, падыходзячы блiжэй.

Мы сядзелi y сваiх палатках, недалёка ад шэрага курганоy, размешчаных на yскрайку невялiкага лясочка. Я глядзеy на шпiль касцёла, што тырчаy над вяршынямi сосен. У невялiкай вёсачцы, дзе стаяy касцёл, жыла, мабыць, толькi сотня чалавек, але храм у iх быy такi, што не адарваць вачэй – прыгожы i стройны, хоць i суровы, як каменная гара, якая yздымаецца з зямных нетраy. У вушах булькатаy гук дажджу: бам-бам-бам. Мне yжо хацелася, каб дождж стаy слабець, i няyрымслiвы бубнач зайграy цiшэй. Але затое паветра! Гэта проста так не патлумачыш тым, хто не быy падчас дажджу на yскраiне беларускага лесу!

– Так, падобна, што на сёння yсё! – адказаy я Юрасю.

Гэты Юрась – не самы мой любiмы калега. Часам Юрка дазваляy сабе мець зносiны з чорнымi капальнiкамi, а яшчэ быy схiльны прыхаваць нешта з лiку самых значных знаходак. Каламутны хлапчук! Але гэта жыццё. Трэба yмець нармальна камунiкаваць з усiмi.

– Зганяю y вёску. Можа y мясцовых самагонкi дастану. Пагрэемся! – сказаy Юрась, ды весела падмiргнуy.

– Ну давай, зганяй.

«Усё роyна пiць не буду!» – падумаy я.

– Ну yсё, пабег.

– Давай, Юрась, давай.

«А можа быць i варта было б выпiць цукроyкi. Ну, паглядзiм, што там Юрка прыцягне.»

Але Юрась вярнуyся толькi пад ранiцу. Вiдаць, знайшоy сабе прытулак у вёсцы. Можа пiy палову ночы з мясцовымi мужыкамi, а можа i яшчэ неяк уладкаваyся. Быy ён бадзёры i быццам бы цвярозы, але дыхаy перагарам.

– Пайшлi капаць, ёлупень, – кiсла yсмiхнуyшыся, сказаy я.

Ранiца нарадзiлася сонечнай i халаднаватай. У полi я запрыкмецiy шустрага труса, якi скакаy кудысьцi, па сваiх справах. Калi я бачу такога шэрага yцекача, у душы прачынаецца старажытны паляyнiчы iнстынкт i мне хочацца бегчы за iм.

«Напэyна, сёння yжо не будзе дажджу».

У лесе мы назбiралi трохi позьнiх грыбоy. Нюхаць iх было неверагодна прыемна. А ад думак аб смажаных на вогнiшчы польскiх грыбах, у роце пацяклi слiнкi.

Час пралятаy хутка. Праца археолага даволi аднастайная. Трэба капаць i прасейваць зямлю, а потым зноy капаць i прасейваць. Але якое шчасце цябе чакае, калi ты нарэшце заyважыш нешта, хоць бы трохi цiкавае! Таямнiца! Вось яна, у тваiх руках! Ты забiраеш у мiнулага яго сакрэты i аддаеш iх будучынi. Мы – вечна стомленыя i выпацканыя зямлёй працавiкi, сваiмi рыдлёyкамi дастаем на свет найкаштоyнейшыя артэфакты! Хоць, усякая праца y нашым цэху важная! Гiсторыкi ж таксама капаюць архiвы, амаль як мы зараз капаем курганы.

Пакуль у галаве варушылiся фiласоyскiя думкi, рукi хутка перакiдвалi зямлю. Грунт, канешне, цвёрды. Але нiчога страшнага! Трохi больш намаганняy i яшчэ некалькi лiшнiх мазалёy i мы паспеем да вечара разабрацца з гэтым аб'ектам.

Раптам у мяне зазванiy тэлефон. Я выпрастаyся, аддыхаyся i выкiнуy наверх запэцканую рыдлёyку. Затым я хутка выскачыy з шурфа i намацаy у кiнутай непадалёк куртцы свой мабiльнiк.

– Так, алё, – мой голас яшчэ быy перарывiстым ад працы.

– Генадзь?

– Так-так, гэта я. Гаварыце, слухаю вас!

– Геначка… – жаночы голас перапынiyся хлiпаннем, хтосьцi плакаy у трубцы, i я не разумеy хто.

– Што такое? Што здарылася? – спытаy я, адчуваючы збянтэжанасць.– Хто гэта?

– Геначка, гэта Вера Максiмаyна, твая суседка.

«Ах, вось хто!»

Я даyно ведаy сваю суседку з шэсцьдзесят першай кватэры, але кантакты нашы былi дастаткова рэдкiмi, хоць i не пазбаyленымi цеплынi. Вера Максiмаyна нашмат старэйшыя за мяне. Жанчыне было yжо далёка за восемдзесят. Яе сын Вiталь – алкаголiк са стажам. Ён таксама даyно не хлопчык, яму, мабыць, ужо за шэсцьдзесят. Гэты нягоднiк нiколi не працаваy. Пакуль Вiталька быy малады i даволi прыгожы, ён з задавальненнем жыy за кошт жанчын. І, вядома, ён заyсёды пiy, як у бочку лiy. Але гады алкагольнага марафону зрабiлi сваю справу. Вiталька захварэy i зараз амаль не мог хадзiць. Яго старая мацi таксама перасоyвалася цяжка. Жудасная, але, на жаль, нярэдкая гiсторыя. Некалькi разоy я нават схадзiy у краму, па прадукты для Веры Максiмаyны, i дапамог вынесцi насiлкi з Вiталькай, калi за iм, падчас моцнага прыступу, прыехала хуткая.

– Гена, дарагi, тут Вiтальке зусiм дрэнна. А мы ж адны з iм, больш i няма y нас нiкога. Прасiць нязручна цябе, Геначка, але трэба. Зайдзi да нас, калi ласка. Трэба пагаварыць. Зайдзi, дарагi. Адны мы, разумееш, адны зусiм.

Я жадаy растлумачыць суседцы, што зараз працую i не магу кiнуць экспедыцыю. Я б сказаy ёй, што яна, па сутнасцi, чужая для мяне жанчына i я не магу вырашаць iх з сынам праблемы. Не я ж быy у гэтых праблемах вiнаваты. Мне вельмi хацелася гэта сказаць.

– Добра, Вера Максiмаyна, я хутка прыеду, не хвалюйцеся, – прамовiy я, упэyненым голасам.

Паклаyшы трубку, я цэлую хвiлiну мучыyся ад жадання зноyку патэлефанаваць суседцы i заявiць, што я не прыеду. Але замест гэтага я пайшоy развiтвацца з калегамi.

– Гэта навошта ты з'яжджаеш, здурнеy цi што? Што гэта за суседка i чаму ты павiнен ёй дапамагаць, не разумею? – пытаyся здзiyленым голасам Юрась.

Эх, тут ён у чымсьцi мае рацыю. Я панура пайшоy да сваёй машыны i, паабяцаyшы таварышам вярнуцца яшчэ да вечара, скокнуy у салон. На шчасце, ехаць трэба не так ужо i далёка. Я хутка праляцеy мiма старых драyляных хатак, раскiданых па хутарах, i дробных рачулак, якiх так шмат у нашых краях. Праз гадзiну я стаяy у кватэры сваёй суседкi.

– Геначка! Ты не ведаеш, як я цешуся.

– Добра, Вера Максiмаyна. Кажыце, што y вас такое здарылася. Прабачце, але я спяшаюся, – мой голас гучаy, можа быць, трохi суха, але мяне можна было зразумець.

– Так, Геначка, я скажу зараз. Бачыш, вось… Нам проста зусiм няма да каго звярнуцца. Ты ж ведаеш, што Вiталька не ходзiць. І яму патрэбны iнвалiдны вазок, пажадана добры, з маторам. Я сама ледзь перасоyваюся yжо. Але грошы, разумееш, грошы, – тут на вачах Веры Максiмаyны з'явiлiся слёзы. – А ты ж нам дапамагаy, я памятаю. Можа быць ты i цяпер дапаможаш. Трэба вельмi шмат – тысячу даляраy. Потым як-небудзь аддам табе, што-небудзь прыдумаю.

Я быy надзвычайна здзiyлены.

– Але я ж просты археолаг, Вера Максiмаyна! Вы ж бачыце, якi вэрхал у краiне робiцца. Можа хутка археолагам наогул плацiць перастануць – няма будзе з чаго! Я б з радасцю дапамог, але няма y мяне такiх грошай.

– Я разумею, Геначка, я yсё разумею. Дзякуй, што прыехаy. Прабач мяне, дурнiцу старую, за такiя просьбы. Адны мы, Гена, зусiм адны.

Калi я выйшаy ад суседкi, на душы быy такi цяжар, як быццам я здрадзiy самаму лепшаму сябру. Я разумеy, што нi y чым не вiнаваты, але yсё роyна было вельмi сумна.

Калi я вярнуyся, праца яшчэ кiпела.