Болмаған балалық шақ

– Ей, ?ара ма??а, берi ?ара!

– Немене деп т?рсы?-ей?! Кiм ?ара ма??а? К?рсетейiн ?азiр мен са?ан, ?ара ма??аны.

– Т?ра т?р, т?ра т?р-ей, ?рса?, п?леге ?аласы?! Сен менi? кiмнi? баласы екенiмдi бiлесi? бе?

– И?, кiмнi? баласы екенсi?? Ана бай?а тиiп кеткен шеше?нi? баласысы? да, бас?а кiмнi? баласы едi??! ?лде, ?ке? тiрiлiп келдi ме?

– Сен бiлмейдi екенсi? ?ой, ма?ау-ей! Мен – ??дайды? баласымын!

– ??дайды? баласы? Хахахахахаха! ?айда?ы ??дай? ??дай жо? ?ой! Не тантып т?рсы??

– ?алай жо?, бар?! Апам айт?ан! – деп а?тарылып ?алдым к?дiмгiдей.

– Апа? оттай бередi, Ленин: «??дай жо?» деген.

– Кiм ол Ленин деген? Ол менi? апамнан арты? бiле ме, не?

– Ой, а?ыма?, анау автобазды? ма?дайшасында кiмнi? суретi т?р? Сол Ленин деген атамыз. Сол айт?ан «??дай жо?» деп. Хахахаха, ??дайды? баласымын дейдi ?ой! Берi кел, с?зi?е жауап бересi? ?азiр.

Зытып бердiм. ?аш?ан бойда, ж?гiрiп кеп ?ой ?ораны? артында?ы к??нi? ?стiне отыра кеттiм. Апам «??дай бар» дейдi, ?араб?жыр «жо?» дейдi. Апам «бар» дейдi, Ленин «жо?» дейдi. ?араб?жырды? Ленинi бар. Менi? апам бар. Апамны? с?зi ма?ан ?анша жерден жа?ын боп т?рса да, ?лгi Ленин дегенi? бiр п?ленi бiлетiн сия?ты. Т?ра т?р, сонда апам ?тiрiк айт?ан ба? Жо-жо?, апам еш?ашан ?тiрiк айтпайды. Ленин апамнан а?ылды болса, а?ылды шы?ар, бiра? апам ?тiрiк айтпайды. Ол на?ты. Онда неге Лениннi? суретiн автобазды? ма?дайшасына жапсыр?ан? Егер апам а?ылды болса, автобазды? ма?дайшасына апамны? суретiн iлер едi. ?ап-ай! ??дай бар ма, сонымен жо? па? ?лде ана К?ндi, талды ж?не апамды Ленин жаратты ма екен? Миым ашып кеттi, ??рысын. Татарков Женя?а айтпаймын деп шештiм. Та?ы да к?лкiге ?алып ж?рермiн.

??дай бар болса, Оны? ?зi аспанда. ?мiрдегi е? жа?ын адамдарымны? барлы?ы алыста. Екеуi – о д?ниеде, екеуi мен бара алмайтын айма?та. Жарайды, бiрде?есi болар. Солай да солай боп ж?ргенде ?ыс ?тiп, жайна?ан к?ктем жеттi.

К?ктеммен бiрге Талды?ор?аннан бойжетiп, б?дендi ??i ажарлана баста?ан Маржан келдi бiр к?нi. Мереке к?ндерi болу керек, демалыс?а келiптi. «Урррааааааа!!!» ?кейден ?ал?ан екеумiз ?ана. К?рiсiп, к?зайым боп, м?ре-с?ре болды? та ?алды?.

Мен апайымны? жанынан ?алмаймын. ?айда барса да, ерiп алам. ??ша?ына ты?ылам, айт?ан ?р с?зiне ??ны?ып, тоймаймын. ?р ?имылын жiтi ба?ылаймын. Т?рiне ?арай бергiм келедi. Менi? апайым! Бiрде?елердi былдырлап айтып жатырмын, айтып жатырмын. Менен назарын алып кетпесе екен деп с?йлей беремiн, с?йлей беремiн, бiрде?елердi с?рай беремiн, с?рай беремiн. Бар ?нерiмдi к?рсетiп ?лекпiн. «Мiне, мен бiр ая?пен к?п уа?ыт т?ра аламын!» «Мiне, мен т?белескенде былай ?рамын!» «Мiне, мен демалмай осыншама уа?ыт шыдай алам!» «?арашы ма?ан! Менi? бойым кiшкене ?стi!» «?арашы ма?ан, Маржан! Мiне, мен ?н айта аламын! ?ндi ?нi! Ты?дашы, Маржан!» «?стелдi? ?стiнен к?мпит ?рлап ?келейiн бе?» Жауап к?тпей, к?мпит ?келем. ?йтеуiр, апайымны? к??iлi мен жа?та болса екен деп тiлеймiн. Ба?ыттан басым айналып ж?р. Е? ?уанышты к?ндерiм сол к?ндер едi. Апайым мамама барып келiп, ма?ан к?йлек ?кеп кигiздi. Мамамызды? ?зiр келе алмайтынын айтты, ауруханада ма, бiр жа?та б?пелi боп жатыр екен. О?ан да аса назар аудар?ам жо?. Есiл-дертiм ?аладан келген апайымда.

Сол к?ндерi уа?ыт дари?аны? ?ш?ыр бол?аны-ай! Апайыммен ?ткен ?рбiр с?т – менi та?ы да жал?ызды?пен бетпе-бет ?алатын болаша??а ?атiгездiкпен с?йреп, жа?ындатып алып келе жатыр едi.

Жал?ыз туысы?мен са?ынысып ?ауыш?ан т?ттi мезеттер келмеске кеттi. К?здi? алдында ащы жасты? ал?аш?ы дым?ылы мен иектi алатын кемсе?нi? ал?аш?ы дiрiлi пайда бола бастайтын уа?ыт та жетiп келдi.

Мен ол кезде мы?ты психолог болып ал?ам. ?лкендердi? менi ?алай алда?ысы келiп т?р?анын, менен ненi жасыр?ысы келетiнiн, не ойлап, не ?ой?анын беске бiлiп, к?кейiм сайрап т?ратын ?ой!

?ыс?асы, апайым мен ?йы?тап жат?ан кезде, та??ы автобуспен о?уына тартып кетпек болды. Тап?ан екен, алданып ?ала салатын баланы! Т?нi бойы ?йы?тамадым. Апайымны? бауырына ты?ыла т?сiп, ?имасты?пен ??ша?тап шы?тым.

Та?ерте? апайым тез-тез жиналып, ?йден шы?ып кеттi. Б?рiн ап-аны? бiлiп жатырмын. Амалым жо?. ?лкендерге не деп айтасы?? Оларды? ?з шаруалары бар. Сенi? са?ынышы?, сенi? ?имасты?ы? олар?а керек пе едi?! Сен ерiккен баласы?, ал, оларды ?лкен шаруалар к?тiп т?р!

Есiк а?ырын жабылды. Аулада к?бiрлеген бiреу Маржанды шы?арып салып т?рды. Кеттi.

Мен к?рпенi? астында ал?аш?ы жасымды т?гiп алдым. Сосын…

Сосын мен ?зiм бар я жо?ына к?зiм аны? жетпеген ??дай?а жалбарындым. «??дай а?а, егер менi естiп т?рса?ыз, апайымды ?йге ?айтадан алып келi?iзшi! Ол кетсе, ма?ан ?те жаман болады. Ма?ан Маржансыз ?те ?иын! ?тiнемiн Сiзден, ??дай а?а!».

?ш са?аттан со? апайым мiнген автобус жол ортада б?зылып, Маржаным ?йге ?айтып келдi. ?араб?жырды? Ленинi ?ателескен екен! ?п, б?лем, кiм айтты ??дай жо? деп са?ан? Ей, ?араб?жыр, ??дай бар екен! Ала?ай! С?йтiп, апайым та?ы бiр к?н ?асымда болды.

Сол к?ннен бастап мен ??дайды? мейiрiмiне, Жарат?ан Ха? пендесiнi? д??асын ?абыл ететiнiне к?зiм де, ж?регiм де аны? жеткен едi. Содан берi мен анама да, апайыма да ?мiт артып, оларды тосуды до?ар?ан болатынмын.

Сол к?ннен бастап менi? жал?ыз ?ор?аным, жал?ыз панам – тек жарат?ан Аллам болды. Осы к?нге дейiн. Ерте? де солай болары ха?! Мен сол к?ннен бастап, кез келген пенде ??дiретi шексiз, мейiрiмi шексiз Жаратушыны? назарында болатынын ??ын?ам едiм. Шын тiлегенге Алланы? ж?рдемi тез келедi екен.

***

Б?л о?и?а 1986 жылды? мамырында бол?ан екен. Арада 26 жыл ?ткен. Б?рiмiз Маржанны? ту?ан к?нiнде ?йiнде жиналды?.

Содан ?ркiм ту?ан к?н иесiне а? тiлегiн а?тарып, ??тты?тап жатты дегендей… Кезек ма?ан келгенде, Маржаннан с?радым:

– Маржан, сен 86 жылы ?ржар?а к?ктемде демалыс?а келгенi? есi?де ме? – дедiм.

– Бiлмеймiн, бiрде?е емiс-емiс есiмде бар – деп жауап бердi.

– На?тыра? есi?е т?сiру ?шiн былай с?райын: сол демалыстан Талды?ор?ан?а ?айтып бара жат?аны?да автобус сынып, ?йге оралып едi? ?ой? Та?ы бiр к?н болып, ?айтты?. Солай ма?

– А, и?, и?! Тура солай бол?ан!

– Мхм…

– ?йбай, ол сенi? есi?де ?алай са?талып ?ап ж?р! – деп апайым а?-та? болды

– ?алай есiмде са?талмасын, сенi Талды?ор?ан?а о?у?а жiбермеген мен болатынмын…

– ?алай сонда?

– ??дайдан тiлегем.

Сосын жо?арыда?ы ??гiменi айтып бердiм. Сол?ылдап жыла?ан Маржанды сол к?нi ?ре? ж?батып ал?ан едiк…

Олешка

Талды?ор?ан демекшi, сол жа??а к?шiп кеткен бiр к?ршiмiз бар едi. Талды?ор?ан ма?ан ол кезде ж?ртты? б?рi к?шiп жат?ан Германияны? ма?ында сия?ты боп к?рiнетiн. Кейiн ер жеткенде ол ?ажап ша?арды талай басып ?ттiк.

Сол Талды?ор?ан?а жал?ыз бiр сырласым к?шiп кеттi. ?азiр бар ма, жо? па, ??дай бiледi.

Керемет ?демi бала болатын. Аты – Олешка. Заты грек болса да, ма?ан ерекше жанашырлы? танытып т?ратын едi. Данышпан ?айтыс бол?анда, ?лкендер сия?ты ма?ан к??iл айт?аны есiмде. Сол Олешка бар ?ой, ?кесi ?ала?а кетерде тапсырыс беретiн ойыншы?тарын екi дана ?ылып алдыратын. Бiр данасы – ма?ан. ?йтпесе, ма?ан ойыншы? ?перетiн адам к?не?!

Бiр к?нi Олешканы? ?кесi су жа?а велосипед сатып алып бердi баласына. Жал?ыз велосипед. Ол да бала емес пе, жар?ыратып к?шеге шы?а келдi. ?ймелеп ?асына бара ?алды?. Сипап ?стап, к?рiп жатырмыз. ?ызы?ып т?рмыз. Ма?ан велосипед жо? екенiн бiрден т?сiндiм. Ж?регiм шым ете ?алды.

Олешкада б?тен ой жо?, «темiр тайына» ?ар?ып мiнiп ап, к?ше бойымен зырылдай ж?нелдi. Ж?ртты? балалары к?бiрлесiп, ?ркiм ?з ойынымен тарап жатыр. Менi? к?кiрегiм ашып кеттi. Еш?андай ой жо?, состиып т?рып ?алдым. Состиып т?рып ?алдым да… кенет Олешканы? артынан ?уып бердiм. Ол жеткiзбей заулайды. Мен жанталасып со?ынан ж?гiрiп келем. Бiр заматта iштегi шер сырт?а жас боп ыршып шы?ты. К?зiмнен жас парлап, ж?гiрiп келем. Олешка менi к?рiп бара жат?ан жо?. Ол ба?ытты бала! Ол м?з. «Темiр тайыны?» ж?рiсi неткен ?сем! Д??гелектерi неткен жi?iшке едi, «темiр жануарды?!». Екеуi бiте ?айнасып, сондай ?йлесiмдi ?имылдайды. Шiркiн-ай, десе?шi!

Жылап ж?гiрiп келем, неге жылап келе жат?анымды ?зiм де ??паймын. ?азiр ?алып ?ойсам, м??гiге ?алып ?оятын сия?тымын. ?айда ?алып ?оям, неге ?алып ?оюым керек, ол да бейм?лiм. Дымымды шы?армай, жылап, ж?гiрiп келем. ?кпемнi? ?ше баста?анына м?н берер емеспiн. ?йтеуiр ?алмау керек.

Олешка автобазды? ?асынан керi б?рылды. Мен де жеттiм. Бетi-ауызым ай?ыз-ай?ыз боп кеткен болу керек, Олешка т?рiме бажырая ?арады. – Что с тобой? Что с тобой?

– Нет, нет, – дей берiппiн.

– На, хочешь покататься?! – деп ол велосипедiн ?сынды.

– Нет, нет, – деп, Олешканы? иы?ына басымды ?ойып жылап жатырмын, жылап жатырмын…

– Ну, не плачь, не плачь! Успокойся. Почему ты плачешь? – деп а?-та? боп ол т?р.