Хлопчыкi i дзяўчынкi

– Павiнна, але не бачна, – сказаy Коля.

– Мда… – сказаy я задуменна.

Праз тыдзень надпiс зафарбавалi, а яшчэ праз дзень ён з'явiyся зноy.

– Ну як поспехi? – спакойна спытаy Аляксандр Бранiслававiч, але маё звыклае вуха пачула ледзь улоyныя ноткi гневу y яго голасе.

– Я… я не ведаю… – прамармытаy я.

– А хто ведае? Хто павiнен, маць тваю, ведаць, – зароy начальнiк. – У Колi быy цi бегаy на мiтынг з БЧБ?

– Так точна, быy, – адказаy я.

– І што? – спытаy палкоyнiк.

– Нiчога. На вiдэа нiчога няма.

– Маць вашу, ды як на вiдэа можа нiчога не быць, калi крайняя камера ахоплiвае гэтую сценку, а?

– Я… я не ведаю… – прабуркаy я.

– Трыдварасы, маць вашу, – бушаваy начальнiк. – Добра, я сёе-тое прыдумаy, – сказаy ён трохi супакоiyшыся.

Праз тыдзень над тым самым месцам, якое аблюбаваy для сябе няyрымслiвы мастак, паставiлi яшчэ адну камеру. Надпiс паспелi зафарбаваць за два днi да гэтага. Аднак праз некалькi дзён ён з'явiyся зноyку, а Коля далажыy, што i новая камера не змагла зафiксаваць няyлоyнага аматара жоyтай фарбы.

– Ты мне пакладзеш пасведчанне на стол, змагар! – пагрозлiва прашыпеy палкоyнiк, калi я зноy увайшоy у яго кабiнет.

– Ды за што? – амаль выгукнуy я.

– А за тое, змагар, – адрэзаy Аляксандр Бранiслававiч.

– Ды я ж не вiнаваты… Што я магу зрабiць?

– Тое-сёе можаш, тваю маць, – сказаy палкоyнiк, злёгку пастукваючы пальцамi па стале i радасна пасмiхаючыся. – З сённяшняй ночы будзеш дзяжурыць у машыне i падпiльноyваць гэтага Айвазоyскага…

– Айвазоyскi… – пачаy я.

– Што? Што ты там хацеy сказаць? – спытаy Аляксандр Бранiслававiч, злёгку прыyздымаючыся y крэсле.

– Не, нiчога, – адказаy я i апусцiy вочы.

– Вось так лепш, – заyважыy начальнiк. – Можаце iсцi, Астапеня.

Тры наступных ночы я дзяжурыy у машыне, запаркаваннай непадалёк ад сценкi, на якой перыядычна красаваyся жоyты надпiс. Было вельмi цяжка, але я дамогся вынiку! Надпiс не з'явiyся.

– Ну вось бачыш, Андрэй, – сказаy Аляксандр Бранiслававiч, – ёсць вынiк. Можа пакiнуць цябе дзяжурыць яшчэ на месяцок?

– Але… – пачаy я.

– Ну хай там, – сказаy палкоyнiк i засмяяyся. – Бачу, што ты ледзь на нагах стаiш. Можаш адаспацца. Скачы дадому, як гэтая ваша Павоня.

– Пагоня! – паправiy я.

– Вольны! – сказаy палкоyнiк i махнуy рукой.

Я выйшаy з кабiнета. А праз два днi жоyты надпiс: «Дыктатура» зноyку вiднеyся на сцяне yправы. Ён здаваyся нават крыху большым, чым папярэднiя. Я быy у жаху, прадчуваючы, што зараз зробiць са мною начальнiк. Але мяне нiхто не выклiкаy. Усё было цiха. А яшчэ праз некалькi дзён да непераможнага жоyтага слова, якое чамусьцi не сталi зафарбоyваць, дадаyся больш дробны i каравы надпiс, зроблены чырвонай фарбай. Гэта было адно слова: «пралетарыяту».

– Дыктатура пралетарыяту! – прачытаy услых Коля, стоячы побач са мною ля распiсанай сценкi.

– А чаму не зафарбоyваюць? – спытаy я.

– А навошта? – адказаy пытаннем на пытанне Коля. – Гэта адну дыктатуру нельга, а дыктатуру пралетарыяту – можна. Адно слова падобна да адной чаркi – дробязь, а можа yсё памяняць, – дадаy ён i паднёс да рота цыгарэту.

– Слухай, Коля, што гэта yсё значыць? Ты ж кiруешь камерамi. Ты ж разумееш, што такога не можа быць, каб надпiс з'явiyся, а таго, хто гэта пiсаy на вiдэа не было.

Коля трохi памаyчаy, а потым паглядзеy мне прама y вочы i сказаy:

– Ну так, я сапраyды загадчык камер, так што калi я сам з гэтымi запiсамi паваражу, то i канцоy няма. Быy чалавек на вiдэа i сплыy.

Коля зарагатаy, гледзячы на мой здзiyлены выраз твару.

– Але… навошта табе гэта? – спытаy я разгубленым тонам.

– Ну дык гэта ж я i пiсаy на сцяне, – адказаy Коля.

– Ты? – шэптам прагаварыy я, гледзячы на яго шырока расплюшчанымi вачыма.

– Я! Табе вось, прызнаюся. Таму што ты, можна сказаць, мой герой.

– Але навошта ты гэта рабiy?

– Ты нешта гаворыш на роднай мове, а я на ёй пiшу, – адказаy Коля i глыбока зацягнуyся цыгарэтай. – Я дык наогул з дзяцiнства люблю пахулiганiць. І Купалу таксама вельмi люблю. І Багдановiча люблю, больш за yсiх, дарэчы. І цябе таксама люблю. Нас тут такiх уся yправа, акрамя начальства. І мы yсе цябе любiм. А кпiм, каб на нас не падумалi… ну што цябе падтрымлiваем не падумалi. Можа быць i не трэба было мне прызнавацца. Але ты ж мяне не выдасi, праyда?

Я стаяy моyчкi, асэнсоyваючы iнфармацыю.

– А навошта ты дапiсаy «пралетарыяту»? – праз хвiлiну спытаy я.

– Дык гэта не я, – адказаy Коля. – Гэта Аляксандр Бранiслававiч. Сам пацiху накалякаy ноччу. Выкруцiyся-такi, хiтрун, – дадаy Коля i засмяяyся.

Наталка

2006 г.

Я не вяла дзённiчак з маiх пятнаццацi гадоy. А цяпер мне (страшна пiсаць нават) ужо дваццаць пяць. Хаця… Не варта тут хлусiць хаця б самой сабе. Мне нават крышачку больш, чым… дваццаць пяць… Добра… хопiць пра yзрост. Што ж мне яшчэ такое тут напiсаць? Мабыць, пачну з пачатку. Я хачу трэнiраваць гэтую iх мову. Ну беларускую. Размаyляць у мяне атрымлiваецца зусiм дрэнна, але пiсаць магу крышачку лепей… Таму гэты дзённiк будзе строга на беларускай. Гэта я сабе абяцаю. Шчырае слова! О! Здаецца, прыйшоy Антошык. Працягну потым.

***

Зрабiла Антошыку абед. Кахаю яго… бубачку. Ну дык вось! Я хачу трэнiраваць гэтую iх мову, таму што баюся Гэтых. Іх усё больш вакол i неяк мне стала здавацца, што яны могуць узяць i… ну… як бы гэта напiсаць та… Кароч, баюся, што яны стануць кiраваць, а не мы. Мой Антошык працуе на пасадзе, ну i я пры iм – дапамагаю. Быць жонкай чыноyнiка нялёгка, хоць усе думаюць, што нават вельмi лёгка. Ну я яшчэ далей напiшу пра свае цяжкасцi.