Қазақша ашылып сайрау

К?мекбай. (Тiлi к?рметiлi?кiреп). Ал…

Учаскелiк полиция инспекторы. ?азiр менiмен бiрге б?лiмшеге ж?ресiз. Сiздi? ?стi?iзден арыз т?стi.

К?мекбай. Ол не деген арыз?

Учаскелiк полицей. Сiз азамат Ниет?лi Сызды?ов?а тiл тигiзiпсiз, о?ан ?о?ан-ло??ы жасапсыз.

К?мекбай. Рас, мен сенi? азамат Сызды?овы?ды бо?тадым, онда т?р?ан не бар? Бо?тамайтындай ол бiр ?улие ме едi? Оны? б?ткiл iстеп ж?рген iстерi со?ан лайы?.

Учаскелiк полицей. Ж?рi?iз ке?сеге, т?сiнiктеме жазасыз. ?ал?ан м?селенi сонда бар?ан со? баяндайсыз.

К?мекбай. Мен еш?айда бармаймын ж?не еште?енi де баяндамаймын са?ан. Сондай-а? сен кiмсi? ?зi ма?ан ?мiр беретiн?!

Учаскелiк полицей. Онда мен сiздi к?штеп апару?а м?жб?р боламын.

Учаскелiк полицей К?мекбайды ?олты?ынан ?стап, есiкке ?арай дырылдатып с?йрей ала ж?неледi.

К?мекбай. ?й, мынау ?айтедi-?й?! ?азiр мен са?ан ?лiмжеттiк жаса?анды к?рсетем. ?й, бо?м?рын!..

Рысты. ?й, аузы?ды жап! ?кiмет адамына тiл тигiзем деп сотталып кетерсi? бай??с!.. Ана сала ??лаш тiлi?е ие бол!..

К?мекбай. (Артына, Рысты?а б?рылып) Кiм ?кiмет адамы, мынау ма? Онда жетiскен екенбiз.

Рысты. Бар, бар. Т?сiнiктеме жаз десе, жаз. ?ызбаланып, бай?амай ?алыппын де. ?лгi Ниет?лiден кешiрiм с?рай сал. Содан ханды?ы?нан т?сiп ?алмассы?.

К?мекбай. Ните?лiден кешiрiм с?ра?! ?лiп ?алсам да кешiрiм с?рамаймын мен. Кешiрiм с?ра дейдi ?ой ма?ан «еще» б?лар!..

С?лден со? К?мекбай мен учаскелiк полицей бiрiн бiрi с?йрелеп, к?шеге шы?ады. Олар кеткеннен кейiн ауланы? iшi еште?е болма?андай тым-тырыс тына ?алады. К?йеуi мен полицейдi к?зiмен ?затып салып т?р?ан сарайды? жанында?ы Рысты да сам-соз.

№ 5 к?рiнiс

Учаскелiк полиция инспекторыны? ке?сесi. Абажадай ж?пынылау б?лмеде жазу ?стелi мен ?ш-т?рт орынды?тан, киiмiлгiш шкафтан, б?рышта?ы д?у темiр сейфтен, к?нетоз, арзан?ол диваннан ?зге д?ние-м?лiк к?рiнбейдi. Полицей мен К?мекбай жазу ?стелiнi? жанында бiрiне бiрi ?арама-?арсы жай?ас?ан.

Учаскелiк полицей. (?а?азы мен ?аламын сайлап). Ал, айта берi?iз, ??ла?ым сiзде.

К?мекбай. Ненi айтам?

Учаскелiк полицей. Азамат Ниет?лi Сызды?овты бо?та?аны?ыз рас ?ой.

К?мекбай. Ал, рас, сонда не iстемекшiсi?дер ма?ан?

Учаскелiк полицей. Мен сiздi? б?гiнгi Ниет?лi Сызды?ов?а ?атысты iс-?рекетi?iздi? б?рiн ?а?аз?а т?сiрем. Со?ынан сiз менi? сол жаз?андарымды растап, астына ?ол ?оясыз.

К?мекбай. Ал ?ол ?оймасам ше?

Учаскелiк полицей. ?оясыз, ?оясыз!..

Т?сiнiктеме. Мен, «?айра?ты ауылыны? 1969 жылды? 25 тамызында ту?ан т?р?ыны К?мекбай ?уан?лы Жа?бырбаев 2012 жылды? 1 ?азанында «А?б?ла?» жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiгiнi? директоры Ниет?лi К?пболсыновты?, я?ни, ?кiмет адамыны? ?кесiн бо?тап, о?ан ?жепт?уiр тiл тигiздiм.

К?мекбай. ?й, сенi?ше, Ниет?лi арам ?кiмет адамы ма сонда? Онда мына бiз кiм боламыз, х?кiмет адамы боламыз ба? ?лде к?ресiнге ла?тырыл?ан тастандылармыз ба?! Сонда, сендерше, жем?орлар ?кiмет адамы болады да, бiз сия?ты адал е?бегiмен к?н к?рiп ж?рген момын бейшаралар х?кiмет адамы болады екен ?ой, ??! Солай ма?!

Учаскелiк полицей. С?здi б?лме?iз. Мен, я?ни мемлекеттiк, ???ы? ?ор?ау ?ызметiнi? ?кiлi ж?мыс iстеп жат?ан кезде сiз о?ан кедергi келтiрмеуге тиiстiсiз. Так.. сонан со? ауылды? азы?-т?лiк д?кенiне барып, бiр шиша ара? сатып алып, оны бiрге б?лiсiп iшу ?шiн адам, я?ни ?зiме б?телкелес iздей бастадым.

К?мекбай.(Орнынан атып т?рып). ?й, сен м?ны? б?рiн ?айдан бiлесi?? ?лде менi к?нi бойы сыртымнан а?дып ж?рдi? бе?

Учаскелiк полицей. (Жекi?кiреп) Отыры?ыз!.. ?азiр сiз ?з ?йi?iздi? т?рiнде емес, мемлекеттiк ???ы? ?ор?ау мекемесiнi? ке?сесiндесiз. Так, ?ай жерге келiп едiк? И?, ?зiме б?телкелес iздей бастадым. Бiра? ауылдастарым Ермек Шынарбаев та, ?лайдар Жетесов та менiмен б?телкелес болудан бас тартты. Сонан со?…

К?мекбай. Айттым ?ой, б?л менi к?нi бойы а?ды?ан деп. Ниет?лi «сыболыш» а?дытып ?ой?ан болу керек б??ан.

Учаскелiк полицей. С?здi б?лме?iз дедiм ?ой мен сiзге. Ж?не онымен ?оймай Ниет?лi Сызды?ов?а та?ы да мемлекеттiк ке?селерде айту?а тыйым салын?ан бо?ауыз с?здермен орысшалап тiл тигiзiп отырсыз. Оны да ?азiр айыптау протоколына т?сiремiз, Жа?бырбаев Сызды?овты ?рi ?аза?ша, ?рi орысша бо?тады деп.

К?мекбай. Жаз-жаз!.. Мен ендi б?рiн т?сiндiм. Сен де Ниет?лiмен ауыз жаласып ал?ан болып шы?ты?. ?ап, бая?ыда сен ту?анда А?б?ла?тан шелекпен бекер-а? су тасы?ам екен. Бай??с басым ол кезде сенi? менi кейiн осылайша Ниет?лiге жы?ып беретiнi?дi ?айдан бiлейiн.

Учаскелiк полицей. ?йтiп, ?тiрiк айтпа?ыз. Мен ту?анда сiз шелекпен су тасыды дегендi еш?ашан естiген емеспiн.

К?мекбай. Естiмесе?, ?азiр ?йi?е бар?ан со?, ана ?ке? мен шеше?нен с?ра. К?здерi тiрi ?ой, оларды? ?ай-?айсысы да б?нымды ?тiрiк деп айта алмайды. Ана сенi? ?итар ?ке? Еркебай мына менi? жездем болып келетiнiнен хабардар шы?арсы?. Ол менi? на?ашы апам Г?лсiмдi, я?ни сенi? шеше?дi алып ?аш?ан бая?ыда. Егер соттау керек болса, Ниет?лiге ашумен бiр ауыз с?з айт?ан менi емес, сенi? ?ке?дi сотау керек алдымен за?сыз ?ыз алып ?аш?ан.

Учаскелiк полицей. Сiз тiлi?iздi тарта с?йле?iз. Менi? ?кем ?итар емес.

К?мекбай. Кешiрiп ?ойы?ыз, мырзам. Сонда сiздi? сол ?лгi арда?ты ?ке?iздi? бiреуi ай?а, бiреуi сай?а ?арап т?р?ан к?здерiн не деп атаймыз? К?лiмк?з деймiз бе, ?лде ?арак?з деймiз бе, а-а?!

Учаскелiк полицей. Онда сiздi? шаруа?ыз болмасын!

К?мекбай. Шаруа?ыз болмасын?! Шаруам бол?анда ?андай?.. Бiрiншiден, ол менi? жездем. Екiншiден, менi? апамды оны? келiсiмiнсiз ерiксiз алып ?аш?анымен ?оймай ол кейiн к?ктиын ?алы?мал т?леген жо? бiз жа?ты? жуасты?ын пайдаланып.

Учаскелiк полицей. ?алы?мал деген ол ескiлiктi? ?алды?ы. Так, ендi т?сiнiктемеге келейiк. ?ай жерге келiп едiк? И?, б?телкелестер туралы айтып жатыр едiк ?ой. Сонымен, мен К?мекбай Жа?бырбаев ауылдастарымны? арасынан ?зiме б?телкелес iздей бастадым. Бiра? к?ршiм Ермек Шынарбаев та, бiр кездегi сыныптасым ?лайдар Жетесов та менiмен б?телкелес болудан бас тартты. Сонан со? олар?а ызылан?ан мен сол б?телкiнi бiр ?зiм тауысып тастау?а бекiнiп, ?зiмнi? ?йiме ?айтып келдiм де, сатымен сарайды? т?бесiне к?терiлдiм.

К?мекбай.(Тiлi к?рмелiп, басын шай?ап) Айттым ?ой… б?л менi к?нi бойы а?дып ж?рген деп. ?й, мен сенi жиенiм деп ж?рсем, сен на?ыз шпион…н екенсi? ?ой!

Учаскелiк полицей. Немене-немене?!..

К?мекбай. Сенн… ?лгi Ниет?лi «сыболышты?» шпионысы?, бiлдi?-?… бе?!

Учаскелiк полицей. Тарты?ыз тiлi?iздi!.. Сiз мемлекеттiк ???ы? ?ор?ау мекемесiнi? ?кiлiне тiл тигiзiп отырсыз!

К?мекбай. (Орнынан ?исала?дай т?рып жатып, учаскелiк полиция инспекторына ешкiк?здене ежiрейе т?нiп). Сен бе мемлекеттiк ???ы? ?ор?ау органыны? ?кiлi? ?й, онда сен неге ?дiлеттiлiктi ?ор?амайсы?, а? Айтшы ма?ан, осы ?ызметке сенi ?кiмет момындарды? а?ысын жейтiн жебiрлердi желеп-жебеп ж?р деп та?айындада ма, а-а? Айтшы!..

Учаскелiк полицей. (Мырс етiп). Сонда сiз бе момын?! Б?ткiл ж?ртты ?рi ?аза?шалап, ?рi орысшалап сыбап ж?рген шетiнен…

К?мекбай. И?, мен. Не, ??самаймын ба?

Учаскелiк полицей. Т?к ??самайсыз. Ал жебiр кiм сонда?

К?мекбай. Бiлмей т?р?ан шы?арсы?, жебiр Ниет?лi да. ?й, ???ы? ?ор?ау органыны? ?кiлi, сен менi д?рыстап ты?да. Мен са?ан ол жаса?ан ?ылмысты? маса?ын ?алдырмай, т?гел айтып берейiн. Ты?да… Мына мен ол ??р?ан «А?б?ла?» деген серiктестiкке ала жаздай тыным таппай е?бек еттiм. Т?сiнесi? бе, ала жаздай, ешбiр демалыссыз! ?зiмнi? жаман тракторыммен сол арамны? жерiн жырттым, картобын т?птедiм, ?ауын-?арбызын ектiм, ш?бiн шаптым. Жарты гектар?а отыр?ыз?ан ас?аба?ым та?ы бар. Ас?аба?ты? д?нiнi? базарда ?амбат т?ратынын бiлетiн шы?арсы?.

Учаскелiк полицей. Б?ны? б?рiн ма?ан немесiне т?птiштеп отырсыз. То?етерiн айтса?ызшы.

К?мекбай. ?й, ендi бiрте-бiрте то?етерiне келе жатырмыз ?ой, сендерде шыдам деген бола ма осы? ?лде ты?да?ы? келмей отыр ма менi?