Ислам модернизациясы. 1 Бөлім

Несиенi ?айтара алмай ?ал?ан кезде бас?а ж?рт ашуланып, депрессиялы? к?йге т?седi, бiра? тек ?аза?тар емес, себебi ?кiмет ?зi бердi, ?зi жапсын. ?арыз алушылар?а т?ра?ты к?йде немесе, ол сондай-а?, ?зартыл?ан к?йзелiс к?йi ?ауiп т?ндiредi.

Бас?а ж?рт ?немi ?ысымды сезiнедi, ?сiресе несиенi ?теу тек ?зiне ?ана байланысты болса. Ал ?аза? еркiндiк сезiнедi, ?сiресе ?а?азды ?ол?а ал?ан кезде.

Бас?а ж?рттар ?арызын т?лей алмаса – бас?алармен ?арым-?атынасы нашарлайды, бiзде керiсiнше к?шейедi. Адам т?йы? болады ж?не бас?а адамдармен араласудан аула? болады. Ал ?аза? еш?ашан сондай а?к??iл болма?ан, д?л сол кезде шын а?к??iл болады, бас?а адамдармен араласуы он есеге к?бейедi. Борышкердi? достарымен кездесуге м?мкiндiгi жо?, ?йткенi ол а?шасын ?немдеп ж?мсау?а м?жб?р болады, ?аза? ысырапшылды?ын жал?астыра бередi. Сонды?тан ?арызы бар адамдар жиi барлы? байланыстарды то?татады, ?аза? болса байланыстарды к?шейтедi.

Жа?ын адамдармен ?арым-?атынас нашарлайды, ?азекемдiкi жа?сарады. Борышкер ж?мсал?ан ?рбiр тиын ?шiн кез келген себеппен отбасына талап ?оя бастайды, ?аза? келесi той?а дайынды?ын бастайды. Денсаулы??а да н??сан келедi, ?аза? ?лер с?тiнде ?ана денсаулы?ты? ?адiрiне жетедi. Т?ра?ты стресс жа?дайында ж?мыс iстейтiн а?за ?алпына келудi то?татады, ?аза?ты? денсаулы?ы ?зiнен-?зi ?алпына келе бастайды. ?анда адреналиннi? жо?ары де?гейi са?талады, б?л иммунды? ж?йенi? ж?мысына кедергi келтiредi, ?аза? стресстi стресспен же?едi. Адам вирустар мен бактерияларды? барлы? т?рлерiне осал болады, ?аза?ты? иммунитетiне жететiн иммунитет жо?.

Демалысты? кез келген т?рi пайдалы, миды несие туралы ойдан тазалау ?шiн, ?аза?ты? миын тазалап ?ажетi жо?, самоочищение. Бас?а ж?ртты? Миы ?немi «?ауiп» сигналын жiбередi, ал ?аза?ты? Миы «?ашу?а дайындалу» ар?ылы жауап бередi. Ж?ртты? Миы ?шiн б?л со?ыс, ал ?аза?ты? Миы ?шiн б?л ?алыпты? жа?дай.

К?бiнесе м?ндай жа?дайларда адамдар миында?ы ?арызынан ?ашу ?шiн алкогольге немесе есiрткiге ж?гiнедi. Бiр к?н?, одан да ауыр к?н?лар?а алып келедi. Нелiктен ?арызы бар адамдар та?ы жа?адан несие алады? Психологтар б?й дейдi: Адам несие ал?ан кезде эйфория к?йiнде болады. Ол ?зiнi? арманына бiр ?адам жа?ын т?рады. Ол ?атты ?ала?ан объектiсiне (машина, п?тер, ??рал-жабды?тар, т.б.) ?арап, к?птен берi ?ала?ан н?рсеге а?ыры ?ол жеткiзе алатынын т?сiнедi. Сатып алудан эйфория басыл?анда, пайыздар?а, т?лемдердi? м?лшерiне ж?не а?ылмен б?ны? б?рi ?арыз екендiгiн т?сiнген кезде алдану ж?не ?дiлетсiздiк сезiмi пайда болады. К?йзелiс салдарынан, ?иын жа?дайлардан шы?у ?абiлетi жо?алады. Ішкi тепе-те?дiк б?зылуы м?мкiн.

Бiр ?ызы?ы, несие бойынша ?мiр кейбiр ?арыз алушылар ?шiн ?те ы??айлы. Мiне, м?ндай адамдарды? тере? сенiмдерi:

1) Болаша? ай сайын?ы на?ты т?лейтiн а?шаларды белгiлеп ?ояды.

2) ?арызбен ?ле алмайды – себебi оны? ?мiрi са?тандырыл?ан, вдруг жа?быр жауып кетсе, ?олшатыры?ыз бар.

3) ?арыз алушыны? ?мiрi бас?алар ?шiн ??нды болады, себебi ол тез арада байып кетедi.

4) Барлы? а?ша жоспарлан?ан, б?л ?мiрге т?ртiп ?келедi.

5) Несиелер сiздi т?ра?ты болу?а ж?не ?ол жеткiзiлген табыс де?гейiнен т?мен т?спеуге мiндеттейдi.

6) Орта? ?арыздар ерлi-зайыптыларды ажырасудан са?тайды. 7) Ажырас?ан жа?дайда м?лiктi б?луден ?ор?ау.

Несиенi? пайдасы да бар екен деп ?азеке? ?атты ?уанып кеткен шы?ар. Бiра? б?л ?арызды? т?за??а т?спеу ?шiн жайлылы? иллюзиясы ?ана. Сiзге е? бастысы шыныменен уа?ытында ?арыздары?ыздан ??тылу ма?ызды. Сiз ?арыз ал?ы?ыз келетiнiн т?сiндi?iз: кiрiс пен шы?ысты? жоспарын жасайсыз, болаша??а ?арайсыз ж?не на?ыз м?сылман сия?ты ?з ?рекеттерi?iзге жауапкершiлiкпен ?арайсыз. Мiндетi?iздi орындау?а дайын бол?ан кезде ?ана сiз несиеге дайынсыз.

Сонымен ?атар, Жеке т?л?аны? жетiстiктердi немесе с?тсiздiктердi тек iшкi немесе тек сырт?ы факторлар?а жат?ызу ?абiлетi бар. Б?рiн iштен к?ретiн адамдар ?зiмен бол?ан барлы? жа?дай?а ?зiн кiн?лi санайды. ?иын ?аржылы? жа?дайда адам ?зiн-?зi кiн?лайды, одан ?алай шы?у?а болатынын ойлап, содан кейiн на?ты ?рекеттерге барады. ?з проблемаларына ?орша?ан орта ж?не бас?а адамдар кiн?лi деп есептейтiн сырттан к?ретiн адамдар ?шiн ?иыныра?. Б?рiн сырттан к?ретiн адамдар терiс ?серге к?бiрек бейiм. ?рине, жа?дайдан шы?а алмау сия?ты обсессивтi ойлар мен эмоцияларды? т?йы? ше?берiнен шы?у ?шiн ?з психология?ызбен ж?мыс iстеу ?ажет.

Не iстеу керек: ты?ылу керек, ?ашу керек. ?алжы?, психологиялы? стресстi азайту ?шiн жа?ымды эмоциялар?а к?бiрек к??iл б?лi?iз, сондай-а? болаша??а деген ?ор?ынышты азайту ?шiн ?осымша табыс к?зiн ?амтамасыз етi?iз.

Жа?ымсыз ?сердi азайту позитивтi, продуктивтi ойлар?а назар аударуды ?йрену пайдалы. К?н сайын ?згелерге, ?мiрге, Алла?а ризашылы? пен ?уаныш бiлдiрi?iз. Ж?мысты жо?алту ?ор?ынышын азайту ?шiн ?осымша табыс опцияларыны? болуы ма?ызды. К?нделiктi ?уаныш пен ?ана?аттану де?гейiн арттыру ?шiн демалыс пен ж?мыс уа?ытын жоспарла?ыз, психоэмоционалды? жатты?у жаса?ыз, ?зi?iзге ?найтын, Жаратушы?а ?найтын амалдарды жасау ма?ызды.

?зi?iздi психологиялы? ?рып-со?ып алмау ма?ызды. К?бiнесе сiздi? Сана?ызда?ы бейне (Визуализация) шынды?тан (шынайы ?мiрден) ?лде?айда ?ара??ы болады. Терiс ойлар?а к?п к??iл б?лудi то?татып, ?азiргi с?тке назар аудары?ыз. ?арапайым тыныс алуы?ызды ба?ыла?ыз, iшкi тынышты?ты ?амтамасыз етудi ?йренi?iз (Жетi Аспан кiтабынан). Б?л к?йде ж?мыс ?лде?айда ?нiмдi болады, жа?а идеялар пайда болады ж?не бас?алармен ?арым-?атынас жасау о?айыра? болады. Спортпен айналысу психологиялы? стресстi азайту?а к?мектеседi. Та?ы бiр тиiмдi ?дiс – iшкi ала?даушылы?тан шы?у ?шiн о?аша жерде ай?айла?ыз, ?алжы?, бiра? б?л шыныменен к?мектеседi екен. Б?л м?мкiн болмаса, д?птерге жа?ымсыз ойларды жазуды ережеге айналдыры?ыз. Осылайша сiз басы?ызды олардан тезiрек босата аласыз.

Ала?даушылы? пен ?ор?ыныш?а ?арсы Позитивтi, рационалды к?з?арасты са?тап, а?ымда?ы жа?дай?а емес, оны ?алай т?зетуге болатынына назар аудару ма?ызды. Э ?арызы?ызды ?теу ?шiн ?немдеуге ке?ес беремiн. Б?л керемет ке?ес емес, бiра? сiз кезiнде а?шаны ?немдемегенгi? салдарынан ?арыз алды?ыз. ?арыз алушыны? ?алай да болса несиенi ?айтару?а тырысуы ?зiне психологиялы? со??ы болып тиедi.

К?бiнесе мерзiмi кешiктiрiлген т?лемдерi бар адамдар банк ?ызметкерлерi мен инкассаторларды? жек к?ретiн т?тынушылары болады. Ішкi абырой сезiмiн са?та?ыз ж?не манипуляциялар?а, ?зi?iздi ашуландыру?а, ?орлау ?рекеттерiне жауап бермеуге тырысы?ыз, ?мытпа?ыз сiз банктi? е? жек к?ретiн т?тынушысысыз. Есi?iзде болсын, оларды? сiздi ?орлау?а ???ы?ы жо?. Егер коллекторлар сiзге ?ауiп-?атер т?ндiрiп немесе терiс м?лiмдемелерге жол берсе, сiз олар туралы ша?ымдана аласыз. Мен сiзге ?андай жа?дай болса да жасырыну?а ке?ес бермеймiн. Б?л тек ?ор?ыныш сезiмiн арттырады. Адам белгiсiз н?мiрдi? кез келген ?о?ырауынан ?ор?а бастайды, ?ара??ыда к?шеге шы?у?а ?ор?ады, т?йы?, ашуша? болады. Банкке хабарласып, жа?дайды т?сiндiрiп, а?ымда?ы м?селенi? шешiмiн бiрге табу?а тырысы?ыз. Мысалы, кейiнге ?алдыруды с?ра?ыз. Проблемалар туралы ойламау?а тырысы?ыз. Миы?ыз?а демалыс берi?iз. Осыдан кейiн ж?мысы?ыз ?лде?айда тиiмдi болады. ?з ?мiрi?iзге жауапкершiлiктi алы?ыз, экономикалы? жа?дайды, отбасын, ж?мыс берушiнi кiн?лауды до?ары?ыз. Б?л ?арапайым болып к?рiнедi, бiра? iс ж?зiнде б?л о?ай емес. ?з ?мiрi?iздi бас?аратын жал?ыз адам ?зi?iз екенi?iздi ?мытпа?ыз. ?иын ?аржылы? жа?дайдан шы?у?а к?мектесетiн жа?а м?мкiндiктер мен перспективаларды ашы?ыз.

2) К?птеген адамдар дiндi д?ниелiк игiлiктерге (??ны жо?) айырбастайды.

Сасы? д?ние – б?л Алла?а деген сенiмнi? т?мендеуiне ы?пал ететiн ж?не оларды? аз?ырушылары – сырт?ы факторлар ар?ылы iшкi Алла?а деген адалды?ты б?зушылар. Д?ние тiршiлiгiнi? арбауына алданып, уа?ытын тек д?ние игiлiгiне (??ны жо?) ж?мсаса, ол тек д?ние л?ззатын ?ана алады. Расында, Алланы? ??лы тек д?ние тiршiлiгiн ??марта ?аласа, о?ан жаны берiк болса, бiр с?збен айт?анда Д?ниенi? ??лы болса, тек со?ан ?ана т?уелдi болса, иманы мен та?уалы?ы ?лсiрейдi.

Ибн ?л-?айим, Алла? оны рахым етсiн, былай деп жазды: «Алланы? ??лы осы д?ниеге ?аншалы?ты ш?лдесе, со??рлым о?ан ?ана?аттанса, со??рлым ол Алла??а мойынс?ну?а ж?не а?ырет мекенiне жетуге тырысады». Мiне, сонды?тан Хаким ?рi б?рiн бiлушi Алла ??ран К?рiмнi? к?птеген аяттарында б?л д?ниенi? аз?ынды?ы мен м?нсiздiгiн баянда?ан.

Аса П?к Раббымыз: «Бiлi?дер, д?ние тiршiлiгi аралары?да?ы ойын ж?не к??iл к?теру, безендiру мен ма?тану, сондай-а? к?бiрек мал-м?лiк пен бала-ша?а?а ие болуды ?алау. Б?л (д?ние) жа?быр сия?ты, ?сiмдiктер ди?андарды ?уантады, бiра? кейiн олар кебедi, сiз оларды? сар?ай?анын к?ресiз, содан кейiн олар ша??а айналады. Ал а?ыретте Алладан ?атты азап пен кешiрiм ж?не ?ана?ат бар. Д?ние тiршiлiгi тек алдау» («Темiр» с?ресi, 20-аят);

«Олар?а д?ние тiршiлiгi туралы мысал келтiр. Ол к?ктен т?сiрген су сия?ты. Жердегi ?сiмдiктер онымен араласады (немесе оны? ар?асында араласады), содан кейiн желмен шашыра??ы ш?птi? ??р?а? саба?тарына айналады. Расында Алла ?р н?рсеге ??дiреттi. Байлы? пен бала-ша?а д?ние тiршiлiгiнi? с?нi, бiра? Раббы?ны? алдында ?шпейтiн iзгi амалдарды? сауабы жа?сыра? ?рi солардан ?мiт арт?аны? абзал.» («??гiр» с?ресi, 45-46 аяттар);

«Алла ?ала?аныны? ризы?ын к?бейтедi немесе шектейдi. Олар д?ние тiршiлiгiне ?уанады, ал б?л д?ние тiршiлiгi а?ыретпен салыстыр?анда ?ткiншi л?ззат» («Найза?ай» с?ресi, 26-аят);

«А?и?атында, Бiзбен кездесудi ?мiт етпегендер, д?ние тiршiлiгiне ?ана?ат етiп, о?ан разы бол?андар, сондай-а? аяттарымызды ?мыт?андар, тап?андары ?шiн от олар?а пана болады» (Юнус с?ресi, 7-8 аят).

Б?л тек д?ние тiршiлiгiн ?ана мойындап, о?ан с?йенiп, Алланы? белгiлерiне нем??райлы ?арап, О?ан жолы?удан ?мiттенбейтiндердi? барлы?ына жасал?ан е? ?лкен ескерту.

Алла Та?ала д?ниеден разы бол?ан м?мiндердi с?гiп: «?й, иман келтiргендер! Нелiктен сендердi Алла жолында жоры??а ша?ыр?анда, жерге ?атты ??лайсы?дар? А?ыреттен г?рi д?ние тiршiлiгiне ризасы?дар ма? Бiра? д?ние тiршiлiгiнi? ?ткiншi л?ззаты а?ыретпен салыстыр?анда шамалы» («Т?убе» с?ресi, 38-аят).

Ал Амр ибн Ау?ты? (Алла о?ан разы болсын) хадисiнде Алла Елшiсiнi? (о?ан Алланы? игiлiгi мен с?лемi болсын): «Алланы? атымен ант етемiн, мен сендерге кедейлiк келедi деп ?оры?паймын. Мен жер бетiндегi д?ние, сенен б?рын жайыл?андай, сендерге жайылып, сосын олар жарыс?андай, сендер де о?ан жарысасы?дар ж?не олар ??рдым?а кеткендей, сендер де ??рып кетесi?дер деп ?ор?амын» (?л-Б?хари, Муслим). Хадистi? бiр н?с?асында: «…ж?не оларды ?алай баурап алса, сендердi де баурап алады» (?л-Бухари, Муслим) делiнген.

Б?л та?ырыпта к?птеген ?асиеттi м?тiндер бар ж?не кiмде-кiм Алла?а деген сенiмi мен махаббатын ны?айтып, оны жаманды?тар мен кемшiлiктерден ?ор?а?ысы келсе, д?ниелiк с?н-салтанаттан аула? болуы керек ж?не жердегi аз?ыруаз?ырушы адамдардан немесе топтардан са?тануы. Алайда, б?л А?и?ат туралы ойла?анда ?ана м?мкiн болады.

Жердегi ?мiр ?ткiншi, ал д?ние игiлiктерi тез б?зылатын, т?ра?ты емес, кемелсiз ж?не елеусiз. Егер адам олар ?шiн жарысып, солар ?шiн талпынса, онда олар о?ан к?птеген ?иыншылы?тар мен ?ай?ылар ?келедi, б?л д?ниеде болмаса да а?ыретте. А?ырында, ?лiм с?тiнде д?ниеге деген махаббат жо?алып, уа?ытша ба?ыт то?тап, оны? орнын м?? мен ?кiнiш басады.

А?ырет ?мiрi мен оны? таянуы, ?рi болмай ?оймайтын басталуы туралы ойлау керек. Ол ?за? ж?не м??гiлiк, ал оны? пайдасы мен ?уанышы ?лы ж?не асыл болады. Олар бiздi? жердегi д?ниеден м?лде бас?аша болады, ?йткенi Аса П?к Алла Та?ала бекер айтпа?ан: «Бiра? жо?! А?ырет жа?сыра? ?рi ?за?ыра? болса да, д?ние тiршiлiгiн арты? ?оясы?дар» («Аса жо?ары» с?ресi, 16-17 аяттар).

Д?ние ны?меттерi кемшiлiкке толы ж?не ?тпелi болса, а?ырет ны?меттерi кемел ?рi т?ра?ты. Адам осы екi а?и?атты ойлап, д?ние мен а?ыретке д?рыс ?араса, болаша? ?мiрдi, я?ни м??гiлiк ?мiрдi арты? к?ретiнi ж?не б?л ?тпелi д?ниеге ар?а с?йемейтiнi с?зсiз. Алла Елшiсiнi?, о?ан Алла?ты? игiлiгi мен с?лемi болсын, оны? сахабалары мен оларды? ?мiр жолында?ы та?дыры туралы ой ж?гiрту о?ан осында к?мектеседi. Д?ниелiк заттарды тастап, олардан бас тартты; оларды жан-т?нiмен жа?сы к?рмедi ж?не оларды ?з iзденiстерiнi? объектiсiне айналдырмады. Олар б?л д?ниенi ж?ма? емес, т?рме деп санады, аскетикалы? ?мiр салтын ?станды ж?не жердегi с?н-салтанаттан аула? болды. Бiра? егер олар оны ?аласа, олар одан ?ала?анны? б?рiн алар едi. Пай?амбарымыз?а, о?ан Алла?ты? игiлiгi мен с?лемi болсын, жердегi ?азынаны? кiлтi ?сынылды, бiра? ол одан бас тартты. Оны? серiктерiне жердегi игiлiктер молынан берiлдi, бiра? олар оны а?ыретте жомарт сыба?а?а айырбастамауды ж?н к?рдi. Олар б?л д?ниенi? м??гiлiк мекен емес екенiн, ?уаныш мекенi емес екенiн, тек уа?ытша пана екенiн бiлдi. Олар м?ны? ?те тез таралатын жаз?ы б?лт немесе ая?талмай т?рып шы?ына жетуге уа?ыты жо? ?ткiншi арман сия?ты екенiн т?сiндi.

Алла Та?ала: «Егер бiз олар?а ?за? жылдар бойы [игiлiктердi] пайдалануына р??сат етсек, содан кейiн олар?а у?де етiлген н?рсе келсе, онда олар?а пайдалану?а р??сат етiлген н?рсенi? ешбiр пайдасы болмайтынын бiлесi? бе?» – дедi. («А?ындар» с?ресi, 205-207 аяттар);

«Сол к?нi Алла? оларды (жерде немесе ?абiрлерде) к?ннi? бiр са?аты ?ана бол?андай жинайды да, олар бiр-бiрiн таниды» («Юнус» с?ресi, 45-аят);

«?иямет келген к?нi к?н??арлар [жер бетiнде немесе ?абiрлерiнде] бiр са?ат ?ана болдым деп ант етедi» («Рим» с?ресi, 55-аят).

Алладан ж?ректерiмiздi Иманмен ?уаттап, ашы? (адам адам?а) пен жасырын (шайтан адам?а) аз?ырулардан са?тасын.

3) Фитна к?нде келедi, ал адамдарды жас, т?жiрибесiз ?рпа? бас?арады.

Исламда?ы фитна – "аз?ыру" немесе "сына?", араб тiлiнен аудар?анда "к?йзелiс" деп те аударылады. «Фитна» с?зiнi? – «келiспеу», «б?лiну» немесе «б?за?ылы?» деген де ма?ыналары бар. Алла? екiж?здiлер туралы: «Егер олар сендермен жоры??а шы?са, сендерге т?ртiпсiздiктен бас?а ешн?рсе ?оспайды, керiсiнше, аралары?да шатасушылы? тудырады» дедi. Фитна с?зiнi? ??ран мен Пай?амбарды? с?ннетiнде кездесетiн та?ы бiрнеше ма?ынасы бар.

Сына? ма?ынасында: Алла Та?ала б?л с?здi? ма?ынасын «?нк?бут» с?ресiнi? 2 аятында былай деген: «Адамдар: «Иман келтiрдiк» дегенi ?шiн ?ана емес, сыналатындарына шын сенедi ме? Аз?ыру ма?ынасында: Алла Та?ала «?н?ам» с?ресiнi? 53 аятында: «Осылайша оларды? кейбiрiн кейбiрiмен сынады?». К?п??дайшылы?, имансызды? немесе б?лiк ма?ынасында: Алла Та?ала «Ба?ара» с?ресiнi? 193 аятында: «Фитна жойыл?анша олармен со?ысы?дар» деген аятында. Б?л аятта фитна с?зi Алла Та?ала «сенбеу» деген ма?ынада да ?олданыл?ан.

А?и?аттан адастыру ма?ынасында: Б?л с?здi ?олдану?а болатын та?ы бiр аны?тама – “адастыру” немесе “шатастыру”. «М?ида» с?ресiнi? 49-шы аятында: «Оларды? н?псiлерiне берiлме ж?не олардан са?тан, олар сенi Алла?ты? са?ан т?сiргенiнi? бiр б?лiгiнен б?рып жiбередi» («М?ида» с?ресi) аятында?ы «фитна» с?зiнi? ма?ынасы осы.

К?н??ар ?рекеттердi? ма?ынасында «Фитна» с?зiнi? та?ы бiр ма?ынасы «к?н?лар», «?лтiру» немесе «жаза».

М?сылмандарды? Ислам жолына кедергi келтiретiн аны? ж?не к?рiнбейтiн адастырулар мен аз?ырулардан аула? болуы керек, б?л отбасында, ж?мыста ж?не а?ша, м?лiк айырбас кезiнде ?те ма?ызды. М?сылман шатасудан аула? болуы керек, ?йткенi адамдар мен жындар арасында?ы залымдар з?лымды? мен б?за?ылы? жасайды, та?уалар?а кедергi келтiруi м?мкiн.

М?сылман ?зiнi? сенiмiне ?сер ететiн барлы? н?рселерден са? болуы керек: мумин ?зiн т?ртiпсiздiктерден, ?сiресе идеологияда?ы немесе а?идада?ы эмоцияналды? тол?улардан ж?не лайы?сыз мiнез-??лы? пен ?ате пiкiрлерден ?ор?ауы керек. З?лымды? тез таралады ж?не тек ж?ректерге ?ана емес, адамдарды? iс-?рекетiне, б?кiл ?о?ам?а ?сер ететiн ж??палы аурумен салыстыру?а болады. М?ндай ауру ?айырымды адам?а да, жауыз?а да iзiн ?алдырады ж?не оны? н?тижесi ?р?ашан апатты болады.

Исламда адасулар мен аз?ырулар ешбiр н?рдан ада ?ара??ылы?пен салыстырылады, ?йткенi олар м?сылманны? сенiмi мен т?сiнiгiне соншалы?ты ?сер етiп, адам аз уа?ыт iшiнде ?згере алады: мумин м?сылманнан, адам к?пiр м?сылман болуы м?мкiн, к?пiр м?сылманнан к?дiмгiдей к?пiрге айналып кетуi м?мкiн. Исламда имандары (сенiмi) ?лсiз адамдар ?здерiнi? н?псiлерiне (?алауларына) ерiп, к?н?лары салдарынан фитна ?серiне ?шырайды. М?ндай адамдар аз?ырулар?а ?арсы т?ра алмайды – оларды? аз?ырулары жебе нысана?а тиетiндей тиедi.

?азiргi ?о?амны? д?рбеле?i

Алла та?ала адамзатты тура жол?а т?суге ж?не одан таймау?а ша?ырды. ?азiргi ?лемде фитна, аз?ырулар адамды ?немi мазалайды, ?йткенi ?азiргi ?о?амда олар ?шiн топыра? ?те ?олайлы.

?иынды?тар м?сылмандардан ??ран мен С?ннеттi тастап, iзгi амалдардан ж?не Исламнан бас тартуды талап етедi. Ерлер мен ?йелдер арасында?ы шекараны жою?а ша?ырулар адамны? таби?атына ?айшы келетiн идеяларды ал?а тарт?ан адамдардан келедi. Алла та?ала бастап?ыда ?рт?рлi ?йелдер мен еркектердi жаратып, оларды? арасында?ы айырмашылы?ты белгiлеуi тегiн емес – шари?ат осы таби?и айырмашылы?ты ескере отырып, адамдар арасында оны? аз?ындауына ж?не оны? фитна?а т?суiне жол бермейтiн этикалы? нормаларды белгiлейдi. Пай?амбарымыз М?хаммед ?бiр-бiрiмен жа?ын туысты? байланысы жо? еркектер мен ?йелдер бiр-бiрiнен белгiлi бiр ?ашы?ты?та болуы керек деген ?а?иданы бекiттi. Намаз кезiнде де ерлер мен ?йелдер бiр-бiрiне араласпауы керек.

?азiргi заманда ?йел ?з денесiн ?шкерелеуге, сыпайылы? шапанын шешуге ?ялмайды, дегенмен ?йел мiнезiндегi таби?и, туа бiткен ?асиет, д?л туа бiткен, ар-?ят екенiн ?мытпа?ан ж?н – Алла Та?ала осылай жарат?ан. Ислам дiнi ?йел бойында?ы осы ?асиеттi са?тау?а ж?не дамыту?а ша?ырады. М?хаммед Пай?амбар ?ят иманны? бiр б?лiгi деп ата?ан. Ал iлгерiлеу, а?артушылы? сия?ты ??ымдарды ?ятсызды?пен, мiнез-??лы? м?дениетiнi? жо?ты?ымен шатастырмау керек. ?азiргi т?тыну ?о?амы ??марлы?тарды жо?арылатып, ?зiнi? т?менгi к?н?кар ?ажеттiлiктерiн БА?, журналдар ж?не кино ар?ылы ?ана?аттандыруды ?алыпты де?гейге жеткiздi. К?н?ны насихаттау ?те тартымды болды, осы тартымды ж?не ?демi с?здердi? барлы?ын иман?а (сенiмге) ?абылдамау керек.