Последний отзыв
Так получилось, что книга ко мне попала в тяжелый эмоциональный кризис и многое мне дала. Написано актуально, тут многих полезных вещей, никакого злоу...
Далее
По всем вопросам обращайтесь на: info@litportal.ru
(©) 2003-2024.
✖
Бабалардын Урпагы. 3 китеп
Настройки чтения
Размер шрифта
Высота строк
Поля
Бабалардын Урпагы. 3 китеп
Кадыр Абакиров
Акын, жазуучу К. Абакировдун бул китеби тээ береги 1900 жылдары жазылып б?т?п, китеп катары жердештерине таратылып, бир канча жолу о?долгон. Китеп То? районундагы Темир-Канат айлйнйн Беккулу атадан тараган тукумдары ж?н?нд? кызыктуу баян курат.Автордун тили жатык кызыктуу берилип окуган адамды ?з?н? тартып турат. Автор байыркы ата-бабалары ж?н?нд? 4 китепти жазган. Бул китеп анын ?ч?нч?с? болуп саналат. Ал чабандын баласы болгон. Анын балалыгы, жаштыгы б?т?нд?й тоо арасында ?тт?. Автор мына ошол кезин ырга салып берет.
Кадыр Абакиров
Бабалардын Урпагы. 3 китеп
Темир- Канат айлымын,
Тектиринде теке жайылат.
Колотунан кой маараса,
Койчуманы аны кайырат.
Д?б?ртт?г?н жылкылар,
Д??г?р?м?д?н кайрылат.
Жылкычы айдап малдарын,
Жылгадагы жолго салат.
Койлор маарап ?н салса,
Туулган жердин ?н? угулат.
Асмандан б?рк?т ша?шыса,
Ата- журт к??с? туюулат
?м?р?м учат кайда ашыга,
?к?н?чк? кабылгансып ?чп?й?н
Д?р-д?н?й?м айлыма китеп жазып,
Д??г?р?т? д?б?рт таштай ?т?й?н.
«Арпа- Тектир, Ат-Жайлоо,
Колхоздун жери болгондур.
К?рк?р?п аккан ке? К?к-Сай,
?р??н? малга толгондур».
Бала к?н?б?зд? с?й?кт?? Саяк агайыбыз биздин классик улуу акын, жердешибиз Жусуп Турусбековдун «Ленин жолу» деген ырын жаттатып айттырып калчу эле. Ошол ырды мен ушул к?нд? да ар бир сабын калтырбай айтып бере алам. Жусуптун жогорудагы т?рт сап ыры мен ?ч?н керемет ыр. Бул куплеттеги Арпа-Тектир, Ат-Жайлоо деген жерлердин аттарын жазганы бизге ыйык табылгыс, калтырып кеткен таберик болуп жатпайбы. Биздин жайлоого акын келсе керек же, болбосо, эмне ?ч?н Арпа-Тектир, Ат-Жайлоо деп жасмак эле. Улуу акындын биздин жайлооубуздун атын атап кеткени кандай сонун нерсе! Бул биздин ата-бабабыз жайлап, кыштаган балалыгыбыз, б?т ?м?р?б?з ?тк?н ата-конушубуз. Кереметт?? туулуп-?ск?н жерибиз. Анан кантип, биз ?ч?н ушул ыр ыйык болбосун. Болгондо да улуу акын классиктин колу менен жазылып жатпайбы. Менимче улуу акын ушул жерди бала чагында бир канча жолу аралап ?т?п, жакшы элестерди эсинде сактап калса керек. Ошол ?ч?н ырында жазып жатпайбы. Анткени туулган жердин ар бир карыш укум б?л?г? ар бир асыл адамы баарыбыздын байлыгыбыз, ошол ?ч?н туулган жер, Ата Мекен башталып, куралып жатпайбы. Мен бала чакта К?к Сай жерине суктанаар элем. Анткени ушул жерди Жусуп аралап кеткен жер болуп жатпайбы. Акындын ушул жерде ?с?п т?р?лг?н?н? суктанаар элем. Бул жерди ыйык жер деп эсептегем. Кийин ушул жердин к?п жерин ж?? аралап баскам. Анткени улуу акын Жусуп баскан жерди к?рг?м келген. Акындын аралап баскан жерин басайын дегем. Ошол ыйык жерди к?р?й?н дегем. Ушул жерлер менин к?з?м? ?т? ыйык к?р?нг?н
Жусуп ?рк?нд?н кийин томолой жетим калып, к?рб?г?н кордукту к?р?т.
К?к-Сайдан дагы бир белгил?? акын чыгат, ал Жума Жамгырчиев болгон. Эк??н?н аты кыргыз адабиятында белгил??. Бул жерден Жусуптун аталаш инисинин баласы, ?ч жолку баатыр Таштанбек Акматов, дагы белгил?? малчы, СССР дин мамлакеттик сыйлыгынын ээси Мина Кылжыров т?р?лг?н. Бул чабандардын атак-да?кы да кыйлага кетпедиби. Ал эми акын Жусупту б?тк?л Кыргызстандын к?п улуттуу эли билет десе болот. Анткени анын чыгармаларын мектептеги ар бир окуучу окуп, жаттап, ?м?р баянын шарылдата айтып жатпайбы. Акындын чыгармалары жалпы эл ?ч?н чо? рухий байлык.
Мен ыр жазууну ?ч?нч? класстан баштагам. Э? биринчи ырым к?г?чк?н ж?н?нд? жазсам керек эле. Кулуке агайым менин ырларымды доскеге жаздырып, аны балдар дептерине к?ч?р?п, ошол жерден о?доочу эле. Ошол к?нд?р али эсимден кетпей турат. Убакыт болсо ?тк?н к?н ж?н?нд? эскер?? баян жазам го. Айыл ж?н?нд? ?ч китеп жаздым, эми т?рт?нч? китеби калды. Аман болсок аны да жазаарбыз.
Ошентип улуу акын Жусуп Турусбековдун т?рт куплет ыры мен ?ч?н керемет ыр, аны к??н?мд?н чыгарбай, к?к?р?г?мд? т?й?п, аздектеп келем. Биз ?ск?н жайлоолорду, алтын балалыгыбыз ?тк?н жерлердин атын ырга салганы ?ч?н акын Жусупка ми? мертебе алкыш !!!
«Арпа- Тектир, Ат – Жайлоо»
Албетте жердештеримин баардыгы бул китептерди окуп чыгат деген ойдон алысмын. ?м?р?нд? бир китепти окубаган, китепке такыр берилбеген адамдар четтен эле чыгат. Аларды кантип китеп оку деп айтасы?. Аларга малынын к?п болгону, малынын туягы арбап элден бай жашоону каалайт. Китеп, обон, маданият ал башкача кеп. Ал адамдын жан д?йн?с?, же духовный байлыгы. Духовный бай адам баардык кезде бай болот. Духовный байлыгы жок адам жыла?ач жарды адам. Мен жердештериме бул китепти с?зс?з т?рд? окуп чыккыла деп айтпайм. Ал ар биринин ?з эрки.
Мисалы ?тк?нд?г? жетекчилер анын бир туугандары Чынгыздын чыгармаларын, Манас китебин ?м?р?нд? окуган эмес экен. Анан анда кайдагы духовный байлык Анын к?з? эч нерсеге тойбойт. Ал канчалык бай болсо да, ошончолук итке минген духовный жактан жарды адам. Ошол ?ч?н алардын эч бир жакшылыкты к?т??г? болбойт. ?лк? жетекчилери керт башын ойлоп, журтту азапка салып эле келетпайбы. Бири чет жакка сайгактап качса, бири ?з?н?н мурункусун т?рм?г? камап. Анан кайдагы эл, кайдагы духовный байлык.
Ээ кудайым мен десе? эл башчыга акыл бере к?р! Эл башчы бузулса, эл бузулат, Журт башчы бузулса, журт бузулат. Башканы айтпай эле, ?з?б?зг? келеличи. Хан Шырдакбек энесинин тилин албай, акылы жок аялынын тилин алып эмне болду? Акылы жок аялдын тилин алса, ошентип алтын байлыкты ала качып, эл журттан б?л?н?п, бир ??к?рг? жашынат. Акылы жок туугандарынын тилин алса, жерин сатып, элди кырып, конуш издеп, чоочун жакка качат.
Манастагы алты арамдын жоругун, К?зкаман, К?кч?к?зд? эстейличи. Демек элибизде азыр желе ошолр бар экен. Эл журт биз ошолордон сактаналы? Булардын жоругу кара?гы т?н менен кетсин. Башка кепке келеличи.
Кыскасы бул китепте ?тк?н ата-бабанын кубанычы, арманы, тилеги, кайгы капасы жазылгандыр. Бул китепте кеч??к? эле тир?? ж?р?п к?з? ?т?п кеткендердин элеси аз да болсо жазылгандыр. Ошолордун элесин окуп, аларды эскерип алса?ар мен ?ч?н чо? кубаныч болот.
Азыркы жаштар тельефон чукуу менен алек. Мейли чукусун. Интернетке кирип, билимин ?рк?нд?тс?, анда жакшы.
ЖЕРДЕШТЕРГЕ
Китеп бердим жердештерге Жогору кеткен атоолор т?м?нк?:
Окуй ж?рс?н анда-санда. 1. Баласы:
Ата-баба санжырасын, 2. Атасы:
Айта ж?рг?н жакшы да. 3. Чо? атасы:
Чыгарманы кор кылып, 4. Бабасы:
Чыла жерге таштаба! 5. Кубарысы:
Сабалатып санжыраны 6. Жотосу:
Сабын айткын башкага. 7. Жетеси:
Акылдуулар санжырадан, 8. Кылысы:
А?ыз кылып с?з таштайт. 9. Кыштымы:
Акылы жок кургурум,
Айтаарына кеп таппайт.
Санжыралуу баянды, Атадан т?м?н кеткени мындай:
Кадыр Абакиров
Акын, жазуучу К. Абакировдун бул китеби тээ береги 1900 жылдары жазылып б?т?п, китеп катары жердештерине таратылып, бир канча жолу о?долгон. Китеп То? районундагы Темир-Канат айлйнйн Беккулу атадан тараган тукумдары ж?н?нд? кызыктуу баян курат.Автордун тили жатык кызыктуу берилип окуган адамды ?з?н? тартып турат. Автор байыркы ата-бабалары ж?н?нд? 4 китепти жазган. Бул китеп анын ?ч?нч?с? болуп саналат. Ал чабандын баласы болгон. Анын балалыгы, жаштыгы б?т?нд?й тоо арасында ?тт?. Автор мына ошол кезин ырга салып берет.
Кадыр Абакиров
Бабалардын Урпагы. 3 китеп
Темир- Канат айлымын,
Тектиринде теке жайылат.
Колотунан кой маараса,
Койчуманы аны кайырат.
Д?б?ртт?г?н жылкылар,
Д??г?р?м?д?н кайрылат.
Жылкычы айдап малдарын,
Жылгадагы жолго салат.
Койлор маарап ?н салса,
Туулган жердин ?н? угулат.
Асмандан б?рк?т ша?шыса,
Ата- журт к??с? туюулат
?м?р?м учат кайда ашыга,
?к?н?чк? кабылгансып ?чп?й?н
Д?р-д?н?й?м айлыма китеп жазып,
Д??г?р?т? д?б?рт таштай ?т?й?н.
«Арпа- Тектир, Ат-Жайлоо,
Колхоздун жери болгондур.
К?рк?р?п аккан ке? К?к-Сай,
?р??н? малга толгондур».
Бала к?н?б?зд? с?й?кт?? Саяк агайыбыз биздин классик улуу акын, жердешибиз Жусуп Турусбековдун «Ленин жолу» деген ырын жаттатып айттырып калчу эле. Ошол ырды мен ушул к?нд? да ар бир сабын калтырбай айтып бере алам. Жусуптун жогорудагы т?рт сап ыры мен ?ч?н керемет ыр. Бул куплеттеги Арпа-Тектир, Ат-Жайлоо деген жерлердин аттарын жазганы бизге ыйык табылгыс, калтырып кеткен таберик болуп жатпайбы. Биздин жайлоого акын келсе керек же, болбосо, эмне ?ч?н Арпа-Тектир, Ат-Жайлоо деп жасмак эле. Улуу акындын биздин жайлооубуздун атын атап кеткени кандай сонун нерсе! Бул биздин ата-бабабыз жайлап, кыштаган балалыгыбыз, б?т ?м?р?б?з ?тк?н ата-конушубуз. Кереметт?? туулуп-?ск?н жерибиз. Анан кантип, биз ?ч?н ушул ыр ыйык болбосун. Болгондо да улуу акын классиктин колу менен жазылып жатпайбы. Менимче улуу акын ушул жерди бала чагында бир канча жолу аралап ?т?п, жакшы элестерди эсинде сактап калса керек. Ошол ?ч?н ырында жазып жатпайбы. Анткени туулган жердин ар бир карыш укум б?л?г? ар бир асыл адамы баарыбыздын байлыгыбыз, ошол ?ч?н туулган жер, Ата Мекен башталып, куралып жатпайбы. Мен бала чакта К?к Сай жерине суктанаар элем. Анткени ушул жерди Жусуп аралап кеткен жер болуп жатпайбы. Акындын ушул жерде ?с?п т?р?лг?н?н? суктанаар элем. Бул жерди ыйык жер деп эсептегем. Кийин ушул жердин к?п жерин ж?? аралап баскам. Анткени улуу акын Жусуп баскан жерди к?рг?м келген. Акындын аралап баскан жерин басайын дегем. Ошол ыйык жерди к?р?й?н дегем. Ушул жерлер менин к?з?м? ?т? ыйык к?р?нг?н
Жусуп ?рк?нд?н кийин томолой жетим калып, к?рб?г?н кордукту к?р?т.
К?к-Сайдан дагы бир белгил?? акын чыгат, ал Жума Жамгырчиев болгон. Эк??н?н аты кыргыз адабиятында белгил??. Бул жерден Жусуптун аталаш инисинин баласы, ?ч жолку баатыр Таштанбек Акматов, дагы белгил?? малчы, СССР дин мамлакеттик сыйлыгынын ээси Мина Кылжыров т?р?лг?н. Бул чабандардын атак-да?кы да кыйлага кетпедиби. Ал эми акын Жусупту б?тк?л Кыргызстандын к?п улуттуу эли билет десе болот. Анткени анын чыгармаларын мектептеги ар бир окуучу окуп, жаттап, ?м?р баянын шарылдата айтып жатпайбы. Акындын чыгармалары жалпы эл ?ч?н чо? рухий байлык.
Мен ыр жазууну ?ч?нч? класстан баштагам. Э? биринчи ырым к?г?чк?н ж?н?нд? жазсам керек эле. Кулуке агайым менин ырларымды доскеге жаздырып, аны балдар дептерине к?ч?р?п, ошол жерден о?доочу эле. Ошол к?нд?р али эсимден кетпей турат. Убакыт болсо ?тк?н к?н ж?н?нд? эскер?? баян жазам го. Айыл ж?н?нд? ?ч китеп жаздым, эми т?рт?нч? китеби калды. Аман болсок аны да жазаарбыз.
Ошентип улуу акын Жусуп Турусбековдун т?рт куплет ыры мен ?ч?н керемет ыр, аны к??н?мд?н чыгарбай, к?к?р?г?мд? т?й?п, аздектеп келем. Биз ?ск?н жайлоолорду, алтын балалыгыбыз ?тк?н жерлердин атын ырга салганы ?ч?н акын Жусупка ми? мертебе алкыш !!!
«Арпа- Тектир, Ат – Жайлоо»
Албетте жердештеримин баардыгы бул китептерди окуп чыгат деген ойдон алысмын. ?м?р?нд? бир китепти окубаган, китепке такыр берилбеген адамдар четтен эле чыгат. Аларды кантип китеп оку деп айтасы?. Аларга малынын к?п болгону, малынын туягы арбап элден бай жашоону каалайт. Китеп, обон, маданият ал башкача кеп. Ал адамдын жан д?йн?с?, же духовный байлыгы. Духовный бай адам баардык кезде бай болот. Духовный байлыгы жок адам жыла?ач жарды адам. Мен жердештериме бул китепти с?зс?з т?рд? окуп чыккыла деп айтпайм. Ал ар биринин ?з эрки.
Мисалы ?тк?нд?г? жетекчилер анын бир туугандары Чынгыздын чыгармаларын, Манас китебин ?м?р?нд? окуган эмес экен. Анан анда кайдагы духовный байлык Анын к?з? эч нерсеге тойбойт. Ал канчалык бай болсо да, ошончолук итке минген духовный жактан жарды адам. Ошол ?ч?н алардын эч бир жакшылыкты к?т??г? болбойт. ?лк? жетекчилери керт башын ойлоп, журтту азапка салып эле келетпайбы. Бири чет жакка сайгактап качса, бири ?з?н?н мурункусун т?рм?г? камап. Анан кайдагы эл, кайдагы духовный байлык.
Ээ кудайым мен десе? эл башчыга акыл бере к?р! Эл башчы бузулса, эл бузулат, Журт башчы бузулса, журт бузулат. Башканы айтпай эле, ?з?б?зг? келеличи. Хан Шырдакбек энесинин тилин албай, акылы жок аялынын тилин алып эмне болду? Акылы жок аялдын тилин алса, ошентип алтын байлыкты ала качып, эл журттан б?л?н?п, бир ??к?рг? жашынат. Акылы жок туугандарынын тилин алса, жерин сатып, элди кырып, конуш издеп, чоочун жакка качат.
Манастагы алты арамдын жоругун, К?зкаман, К?кч?к?зд? эстейличи. Демек элибизде азыр желе ошолр бар экен. Эл журт биз ошолордон сактаналы? Булардын жоругу кара?гы т?н менен кетсин. Башка кепке келеличи.
Кыскасы бул китепте ?тк?н ата-бабанын кубанычы, арманы, тилеги, кайгы капасы жазылгандыр. Бул китепте кеч??к? эле тир?? ж?р?п к?з? ?т?п кеткендердин элеси аз да болсо жазылгандыр. Ошолордун элесин окуп, аларды эскерип алса?ар мен ?ч?н чо? кубаныч болот.
Азыркы жаштар тельефон чукуу менен алек. Мейли чукусун. Интернетке кирип, билимин ?рк?нд?тс?, анда жакшы.
ЖЕРДЕШТЕРГЕ
Китеп бердим жердештерге Жогору кеткен атоолор т?м?нк?:
Окуй ж?рс?н анда-санда. 1. Баласы:
Ата-баба санжырасын, 2. Атасы:
Айта ж?рг?н жакшы да. 3. Чо? атасы:
Чыгарманы кор кылып, 4. Бабасы:
Чыла жерге таштаба! 5. Кубарысы:
Сабалатып санжыраны 6. Жотосу:
Сабын айткын башкага. 7. Жетеси:
Акылдуулар санжырадан, 8. Кылысы:
А?ыз кылып с?з таштайт. 9. Кыштымы:
Акылы жок кургурум,
Айтаарына кеп таппайт.
Санжыралуу баянды, Атадан т?м?н кеткени мындай:
Другие электронные книги автора Кадыр Абакиров
Последний отзыв
Так получилось, что книга ко мне попала в тяжелый эмоциональный кризис и многое мне дала. Написано актуально, тут многих полезных вещей, никакого злоу...
Далее