Бабалардын Урпагы. 3 китеп

Мен дагы эмнени айтайын дедим эле, мен улгайдым чачым ак чалды. Айлым ?ч?н Беккулу атанын тукуму ?ч?н колдон келе турган санжыраны жазып бердим. Алар ата-тегин билип, туулган жерин с?й?п, жашасын дедим. Колуман келген китептерди жазып бердим. Аларды к?п китеп кылып чыгарыш ?зд?р?н?н эрки. Мен эч нерсе айта албайм. Санжырадан башка дагы менин к?п иштерим бар: ырларым, жомокторум, поэмаларым, сатираларым, учкул с?зд?р?м, мугалимдик чыгармаларым, достук тамашалар жана башка толуп-толуп жаткан эмгектерим. Кээ бир жерде мындай чыгармачыл кишилиерди эли колдойт экен бирок менин ага к?з?м жетпейт. Анан тигил санжыраны чыгартып алыш алардын ?з эрки. Ал болбосо, мен жазып берген машинка менен басылган кол китепти окуп ж?р? беришсин. Менин тилегим ата-тегин билсе болду, андан башка нерсени деле каалабайм. Ал эми рухий маданиятын, байлыгын жогорулатуу ар бир адамдын ?з иши.

« Илгери адамдар ар кандай окуялардын таш бетине чегип

«жазчу экен мен жердештнримин атын кагаз бетине чектим».

Автор

Т?пк? атабыз Беккулу

Т?г?л кыдыр даарыган.

Ушулардан кеп козгоп,

Улама баян жа?ырган.

Санжыра

Алыс жакты серепчилеп карасам.

К?чм?нд?р?м улантышат сапарын.

Ак баракка чиймелеймин акырын

Бабалардын ?л-б?лд?г?н караанын.

Бабалардын караанына кагылып

Тизмектейин санжыранын барагын

Абалкынын элесине жалынып,

Тактайынчы а?гемемдин ар сабын.

***

Адамга туулган жери ыйык. Канча пенде алыста ж?р?п туулган жерин сагынат. К???л?нд? эргип ыр жазат. Ошондуктан бул китептеги ырлар ошол сагынычтан жаралса керек. Туулган жерге болгон сагыныч к?зг? к?р?нг?н буюм эмес. Ал адамдын ж?р?г?нд? кенч сыяктуу бекем катылып жатат. Аны адам ?м?р бою ж?р?г?нд? бекем сактап ала ж?р?т. Ошондуктан туулган жерге болгон сагыныч ыйык ыр же куш болуп учуп ж?р? берет. Ал элес мындай чыкканда, туулган жерден алыстаганда пайда болуп, куш сымал абада калкылдап учуп турат. Андай ыйык куш ар бирибиздин ж?р?г?б?зд? бар. Ошол куш сайрап ыр жаратып жатса керек.

***

?р?л-б?р?л бабалардын карааны,

Бул д?йн?д? аны кармай аламбы.

«Байкоо салып, к?з жибер,-дейт алыска»

Баян айткан а?гемечи чал дагы.

К?з жиберсем Саманчынын жолуна

Бабалардын доошу келе баштады.

Дайым тынбай ыр артынан ыр жазып,

Дал ошентип жараткамын дастанды.

***

Айланайын К?к? Те?ирим! Ала-Тоом – арка белим! Туулган Жерим – касиет?? мекеним. Ата-Бабам конгон конуштарым. К?п?л?к кууган адырларым, кырларым, мен кечип ?тк?н сайларым, ата-бабам ?тк?н жерлерим. Адам пендесинин т?р?лм?г? бар, ?лм?г? бар, тагдырдын жазмышын к?рм?г? бар экен. Жалган д?йн?г? бир жаралдым. Келдим да ы?аалап ?н бердим. Ал жышаана мен келдим, туулган жер ?з?? к?т?п ал, деген белгим. Ошентип ?м?рг? аттандым. Ак калпак кийип атам турду жанымда, ак элечек кийип энем турду кашымда, бакыт каалап бабаларым турду жанымда. Те?ирден ?н эшитилип турду: « Д?йн?г? бир жаралып келген со?, ак жана тунук жаша, тир?? пендеге тырмактын карасындай жаманчылык кылба! Адамдардын каргыш илкишине калба! Алар да сендей пенделер».

Кыямтат кайым ойлор адамдарга б?л?к салбасын! Кудайым ошондон сактасын! Эл-журт аман болсун, алардын амандыгы биздин дагы амандык. ?з???рд? ойлобой калайыкты ойлогула! Ар дайыма т?з жолдо болгула! Айланайын К?к? Те?ирим! Т?б? т?кт?? ыйык Мекеним! Жаратканды сыйлаган сыяктуу пенделердин эмгегин, к?ч-кубатын, мэримд??л?г?н, тазалагын баалайлы. Жакшылыкты баалайлы, урматтап сыйлайлы. Ааламда мен жалгыз эмесмин. Мен сыяктуу силер да жалгыз эмесси?ер. Бири-бирибизге ак ?м?т каалап, бир бололу! Биримдиктен бакыт жаралат. Элди бакыт аралайт. Мендеги бакыт элдики, элдеги бакыт меники. Эркин соккон тоо-талаанын шамалы, мага бакытты алып келгиле! Мендеги жакшылыкты башкаларга да бергиле! Ак калпакчан аталар, ак элечекчен энелер, ак кар баскан Ала-Тоосунда кылымдар боюу к?ч к?ч?р?п келетат. К?ч?рг?н к?ч? башка элден артта калбасын. Манас атанын арбагы сактасын! Эл аман болуп, журтка

жаманчылык келбесин. Бул китепти жазаарда жараткан кудайыма жалбарып алайын. Бул китепти жаздым. Аны ким окуйт; ким окубайт, ал тагдырдын иши. Бул китепти кантип жазбай коёмун. Киндик каным тамган жерди кантип унутайын. Эки тоонун ортосундагы айылымды кантип унутам. Караандары далдайган, элеси ж?р?г?м? си?ип калган, Иймек, Котур-Т?р, Арпа –Тектир, Ат –Жайлоо, Чо?-Таш жана башка жерлерди кантип унутам. Ошол жерде ?н?п-?ск?н жердештерими эстегенде, бул китепти окуганда алардын элеси к?з алдыма даана тартылып келет. Тартылып келе берет.

***

Элдин к?з? мени к?р?п турат. Менин к?з?м да элди к?р?п турат. Мага кээ бири?ер жакшы бакыт каалады?ар, аны?арга ырахмат. Жаманчылык санаса?ар аны?арга капа болбойм, колу?ардан келгени?ер ошол экен. Ар бир пенде пейлинен тапсын. Туулган жерде эгин сугарып, мал бактым. Анын адыр т?з???н кыдырып, кубат алдым, сергип калдым. Эл сыяктуу жашайын деп, ?й салып, дарак тиктим. Дарагым м?м? байлады, куш конуп сайрады. Сыйкырдуу ?нд?рд? угуп, ырахаттандым. Дарактын м?м?с?н балдарым колун сунуп жеди. Аш болсун, самаганым ошол болчу. Бул д?йн?н? байкап ыр жаздым, самаганым ошол болчу. Ар бир пенде колунан келгенин аткарганы парз окшобойбу. Адамдарга аз эле ?м?р берилет экен. Ошонусу арман тура. Ошол ?м?рд? бир нерсени калтырып кетейин деп бел байлай чыктык. Биз ?м?рг? бир келген жолоочу экенбиз. Жолоочу ж?н кетпей бир жакшы нерсени б?тк?р?п кетсин. Анын жашоодогу парзы ошол окшойт. Жолдо бараткандар ка?гырап бош кетпей, бир жакшы иш б?тк?р?п кетсин. ?з?н?н ?м?р?н?н бош кеткенин эстеп, капага батып азап чекпесин. Ошону эстесин. Кулагыма сыйкырдуу ?н угулду, ата бабанын ?н?н эшиттим. Туулган жер балалык ?тк?н аймакты карап, к?з? ?т?п кеткен жакындарымды, жердештеримди эстеп кайрадан-кайра ойго батам. Аларды эске салбаганда эмне кылат элем. Бир ?м?р аяктаганда алардын катарына биз да барып кошулабыз. Жаратканымын мыйзамы ошондой, аны бизден сурап отурбайт. Аз ?м?р калдыбы, же к?п ?м?р астыдабы, аны бир кудайым билеер. Тагдырга канча ?м?р берилсе, ошого ыраазы бололу. Ага чейин кудай деп аман-эсен туралы.

От

От алоолонуп к?й?п жатат. Эне жаккан от, кылымдардан бери к?й?п келген от. Ошол оттун к?йг?н? канча кылым, канча заман болду. Канча коломто болсо, ошончо оттун к?йг?н? к?йг?н. Ал отту эне тутандырат. Ак элечек кийген эне ошол оттун ээси. отту ?ч?рб?й тутандырып турат. Коломтодогу от, эч убакта ?ч? к?рб?! Кыргыз очогунда от т?б?л?к к?й? берсин. Кыргыз очогундагы от кылымдардан-кылымга уланып к?й? берсин, жылуулук чачсын. Туулган жеримдеги, ?з айлымдагы энекемдин коломтосунун жылуулук табы менин эсимен кетпейт. Атам-энем, чо? ата, чо? энелерим, жакындарым ошол оттун табына жылынышчу. Азыр тамак бышып, атам ко?ур жагымдуу ?н? менен ?тк?нд?рг? багыштап куран окуп, баарыбыз жаратканга сыйынып тамак ичебиз. Энем жаккан от, жердеги жагылган от эч убакта ?ч? к?рб?!

Ал эми Беккулу атанын тукуму жер шарынын баардык жеринде тарап, ?м?р с?р?п, иштеп ж?р?ш?т. Алар аман-эсенчиликте т?б?л?к бактылуу болушсун! Баарынын укум-тукум улансын. Ылайым Беккулу атанын отун ?ч?рб?с?н! Алар ошол алыс жерден ата-энеси жаккан оттун табын эстей ж?рс?н. Балалыгы ?тк?н жерин, кары-жашты, ?з айлын унутпай эстей ж?рс?н. Туулган жеринен алыстап кетпесин. Ал жакка кайра-кайра барып кайрылып турсун. Туулган жеринин ыйык тузунун даамын т?б?л?к эстей ж?рс?н. Ошону жарткан те?ирим да каалайт жана колдойт.

***

Жараткан Эгем бир ?з?? ыйыксы?, ?з?? улуусу?, Сенден улуу болбойт да, болгон да эмес. Биз сенин ыйык жардамы?а таянабыз жана муктажбыз.Менин алдымда рухий байлыгы талкаланган анын таза нурунан ажыраган, жаманчылыкка алданып кеткен адам турат. Ал жараткандан жана жакшы адамдардан жардам сурап, кайра жакшы адамга айланууга аракет кылып жатат. Жараткан эгем, мен десе? ушул пендеге жардам бере к?р! Анын ж?р?г?нд? уялаган жаманчылыкты акырын айдап чыгып, кайра тазалыктын, аруулуктун шооласын кийре к?р! Адам пендеси алданып, жаманчылык жакка, арамзаалыкка да барат. Жараткан Эгем, анын ж?р?г?нд?г? жаманчылык такыр калбай жылт этип учуп кетсин. Тазалыктын ак жарыгы анын ж?р?г?н? кирсин! Анын ж?р?г? ошол жакшы нур менен бактылуу болуп нурданып турсун! Ошону адамдар к?р?п кубансын. Бир пенденин ж?р?г? жакшылык нуру менен чулганып башкаларга бакытты чачсын. Жаратканым ошол ойду кабыл кылып ага бакытты чач! Адам пендесинин ?м?р? аз эле, ошонусу армандуу, ошонусу капалуу. Жер ?ст?нд?г? баардык адамдар бактылуу болсо гана

***

Ойдо, тоодо кайы? барбы,

Кыргыз балта чаппаган.

Кокту, белес, сайы? барбы,

Кыргыз с??г? жатпаган.

Байыркы кыргыз эл ыры

АК БАТА САПТАРЫ

Артыбызда калдайып

Тескей бийик тоо турат.

Алдыбызда бет жайып,

Атактуу к?нг?й бу турат.