Оценить:
 Рейтинг: 4.67

Қўқон хонлари

Год написания книги
2013
<< 1 2 3 4 5 6 ... 9 >>
На страницу:
2 из 9
Настройки чтения
Размер шрифта
Высота строк
Поля

– Биз чапга, сизлар yнгга. Ра?им?ул шу ерда ?олиб тушлик тайёрлайди. Учрашув жойимиз ?ам шу ерда бyлади.

– Мен сизга ?ир?овул олиб келаман.

– Худо омадларингни берсин, овларинг бароридан келсин.

Шо?ру?бий дyсти Шомансур билан тy?ай ичкарисига от солдириб кетдилар. Тy?айнинг ?айвонот олами ранг-баранг бyлиб, жуда ?ам бой эди. Ба?айбат дарахтлар орасидан ёввойи ?уёнлар югуриб чи?ишар, ?ар хил ?ушлар париллаб чи?иб yзларини панага олардилар. А?ён-а?ёнда ?уркович жайронлар ?ам учраб, ?уюндек югуришиб бир ла?зада кyздан ?ойиб бyлардилар. ?увончини ичига си?диролмаган Шо?ру?бий отилиб чи??ан жайроннинг кетидан от солди, yлжасининг ор?асидан ?увишга берилиб кетиб, анчагина ичкарилаб кетди. Йyр?анинг чоп?ирлиги жайроннинг абжирлигига бас келолмас, терлаб-пишиб югуришда давом этарди. От сесканиб кетди, пиш?ири??а yхшаган товушдан илкис тyхтади.

Атиги йигирма ?адам нарида сову? кyзларини Шо?ру? томонга ?адаб ба?айбат йyлбарс депсиниб турарди. Думини гажжак ?илиб наъра тортишидан ?амла ?илмо?чилиги сезилиб турарди. Йyлбарс икки сабабга кyра одамга ?ужум ?илиши мумкин. Болалаган пайтда инига я?ин келиб ?олинса, очликдан yта ?ийналган ?олатда ёки бирор сабабга кyра ярадор бyлса одамдан yч олиши ани?. Ўз кучига ишонган Шо?ру?бий yзини йy?отиб ?yймади, у илгарилари ?ам ?ар хил йирт?ичларга дуч келган, лекин ?озиргидек бундай я?ин масофадан унга рyпара бyлмаган. У yйланиб ?олди, агар ор?асига ?очса йирт?ич албатта ?амла ?илади, жойида ?имирламай туришнинг иложи йy?, чунки от сесканиб титрамо?да, илкис ?аракат ?илиб ишни бузиб ?yйиши мумкин. Йyлбарсни камон билан ?улатиб бyлмайди, аксинча яраланиб ?атти? ?ужумга yтади. ?yлидаги найзани шайлади, йyлбарс наъра тортиб яна ?ужумга yтади. ?yлидаги найзани шайлади, йyлбарс наъра тортиб яна я?инлаша бошлади. ?андай чиройли жонзот yйлади Шо?ру?, бир зарба билан ?улатиш мумкин, лекин жонивор увол бyлади. Ахир у тy?айзорнинг яраши?и-ку, ?айвонлар подшосини yлдириш инсофдан эмас. Ўйланиб yлтиришга фурсат ?олмади, ?yлидаги найзанинг тyмто? томони билан сакрашга шайланган йирт?ични зарб билан урди, кyз очиб юмгунча иккинчи бор ор?а оё?ининг ю?ори ?исмига янада кучлиро? зарба берди. Хавф-хатар чекина бошлади, ор?а оё?идан ?атти? зарба олган ма?лу? о?саб-о?саб чекина бошлади. От чоптириб етиб келган Шомансур ажойиб манзарани кyриб жойида анграйиб ?олди.

– Бу йyлбарс-ку, – деди у ?овли?иб. – Сизга ?ужум ?илмадими?

– ?илмо?чи бyлди, лекин эплай олмади.

– Найза санчдингизми?

– Йy?, кети билан урдим.

– ?азиллашяпсизми?

– Йy?, чиндан айтаяпман.

– Нега бундай ?илдингиз?

– Ўлдиргани кyзим ?иймади.

– Йирт?ичга шу даражада шаф?ат ?илиш хавфли-ку.

– Хавф-хатар олдида yзингни йy?отмасанг, ?ар ?андай офат чекинишга мажбур бyлади.

– Ор?ага ?айтамизми? Мен йyл-йyлакай ов ?ила олмадим, лекин сизни ахтаравериб чарчадим.

Анча-мунча yлжа билан ?айтишган йигитлар, гулхан атрофига бориб yтирдилар.

– Отам келмадиларми?

– ?али замон келиб ?олишса керак, – деди Ра?им?ул. – Таом олиб келайми?

– ?озирчалик чой келтирсанг етарли.

– Хyп бyлади.

– Нима таом тайёрладинг?

– Кийик гyштидан кабоб ?илдим.

– ?ир?овул гyштидан шyрва тайёрла, дадам хуш кyрадилар.

Шо?ру?бийнинг йyлбарс билан олишгани бутун ?ишло??а ва аста-секин теварак-атрофга ёйила бошлади. Биров у деса, биров бу дейди. Шо?ру?бий ёл?из yзи каттакон йyлбарс билан олишиб, найза билан ?алок ?илибди деса, яна кимдир йy?, ?уролсиз ?yли билан ма?в ?илибди дейди. Шо? авлодидан бyлган Шо?ру?бийнинг обрy-эътибори yн чандон ошиб кетди.

– Чинакам шо? авлодидан-да.

– Шо? бyлишга муносиб йигит-да.

– Жасурлиги ?усни-жамолига монанд.

***

Карнай-сурнайнинг садоси худди оламни титратаётгандек, еру осмон унга жyр бyлиб ра?сга тушаётгандек. Барча шод, барча хуррам, ?увончлар ?амма ерни тутиб кетган. Соддадил, одми кишиларнинг энг севимли одатлари тyю-томоша, сайил, yйин-кулгилар. Имкониятлари чекланган, юпун, ярим оч, ?yли юп?а бу ночор одамлар ана шундай томошалардан тасалли топиб, yйин-кулгу билан yзларини овутиб, омонат ?увончлар билан кифояланар эди. Теварак-атрофдан тумонат одамлар йи?илган. Шомастбий yз ?исобидан сайил уюштириб, элу юртга ош бермо?да. Бундай анжуманлардан кyзланган ма?сад кишиларни жамлаб обрy-эътибор олиш, y?ли Шо?ру?бийни элга танитиш. ?ар сафаргидек хал?нинг ме?рини ?озонган санъаткорлар, ?изи?чилар, аскиячилар, созандалар ?амда энг номдор полвонлар кураши ?ар доим сайилнинг ди??ат марказида бyлади. Уларнинг ба?слари ?ий?ири?лар ва ол?ишлар билан бир неча соат давом этади. Го?о полвонларнинг кураши натижасиз тугаб эртасига давом этади. Шундай полвонлар борки, кураги ерга тегмаган. Уларнинг курашлари барчани ?аяжонлантириб юборади, тинимсиз ?ий?ири?лар остида yтадиган бундай ба?слар кишиларни икки гуру?га ажратиб юборади, ажралиш бир ?анча ба?с-мунозараларга, ?атто жанжалларга сабаб бyлади. Бугун полвонлар ичида асло енгилмаган Халилхyжа полвон ?ам бор, у ?али бирор маротаба ?ам енгилган эмас, бир неча йилларки биринчиликни ?yлдан бермайди. Алп?омат Халилхyжа полвон табиатан ?алол, чиройли ва гавдали йигит. Гавдаси ?yр?ошиндек о?ир, ердан узиб бyлмайди, бели чyяндан ?ам ?атти?, ?yли якка суяк, илиги тyла, бадани темир деган гаплар юради. Бош ?акам унинг номини айтиб, талабгор борми деганда ?амма бараварига ?арсак чалиб юборди, ба?иришиб ол?ишлади. ?аммаё? жим-жит, ким ?ам юрак бетлаб чи?ар экан деган шивирлашар бошланди. ?ар сафаргидек дадил отилиб чи?адиган даъвогар йy?. Жимлик анчагина ?укм сурди, на?отки… на?отки деган гаплар бошланди, энг ?изи?арли кураш бyлмас экан-да. ?акам даъвогар топилмаслигини тушуниб навбатни майда-чуйда полвонларга беришга о?из жуфтлаган эди, «мана мен даъвогар» деган товуш эшитилди. ?амма ?айрон, ?амма таажжубда. Баъзилар кyзларига ишонишмайди. Даврага Шомастбийнинг y?ли Шо?ру?бий кириб келди. Бундай бyлишини Шомастбийнинг yзи ?ам кутмаган эди. Унинг атрофидагилар хавотирлик билан унга тикилдилар.

– Майли, – деди Шомастбий бироз муло?аза ?илиб. – Майдонга чи?дими тамом, энди ?айтариб бyлмайди, y?лим yз кучига орти?ча ба?о берадиган бyлиб ?олган чамамда.

?аяжонли кураш бошланди. Халилхyжа полвон Шо?ру?бийга нисбатан икки баровар улкан, бундай давангирни йи?итиш учун унга тyрт баравар куч керак. Полвонлар роса чиранишди, шунча йиллар давомида катта тажриба орттирган Халилхyжанинг синовдан yтган усуллари иш бермас, куч-?увватда бундай ра?ибни асло учратмаган. Уринишлар ?ам, шиддат ?ам бефойда. Ва?т yтган сари чарчаш yрнига ра?ибининг кучига куч ?yшилиб бормо?да. Уни биринчи марта ?yр?ув эгаллай бошлади. Борди-ю енгилса, шунча йиллик шон-шу?рат чилпарчин бyлади, енгилмас деган фикр синади. Ана шу ?yр?ув уни ма?лубият томон етаклай бошлади, ишонч йy?олиб кучи камайиб борарди. Чарчаш ва ру?ий толи?иш бошланди. Кутилмаганда Халилхyжа полвон ердан узилиб бир газ ю?орилади, чирпиракдек бир айланиб Шо?ру?бийнинг оё?и остига ?улади. ?ий-чув, шов?ин-сурон, ?арсаклар ?еч ?аерга си?май кетди, ол?ишлар анча пайтгача тинмади. Нима бyлганини англашга ?ам улгурмаган полвонни Шо?ру?бек даст кyтариб yрнидан тургазиб ?yйди-да, елкасига уриб ?ойил ?олганини из?ор ?илди. Халилхyжа yзига келди, юзига ?изил югуриб Шо?ру?бий томонга таъзим ?илди, мардлиги учун миннатдорчилик билдирди. Шо?ру?бийнинг таклифи билан анжуман учун ажратилган энг катта соврин Халилхyжа полвонга берилди ?амда банорас тyн кийгизиб, шо?и ?ийи? ?ам бо?лаб ?yйишди.

– Дада, мендан хафа бyлгандирсиз, – деди у ?айи?ибгина отаси томон я?инлашиб.

– Хафа бyлганимни билиб турибсан y?лим, – деди Шомастбий y?лига таънаомуз тикилиб. – Мени ?анчалик асабийлашишимни билиб туриб шу ишга азм ?илдинг. Борди-ю ма?луб бyлсанг нима деган одам бyлар эдик?

– Дадажон, ахир ?yр?масликни, ма?лубиятдан чyчимасликни yзингиз yргатгансиз-ку?

– ?алабага ?исоб-китоб ?илиб эришилади,у таваккалчиликни ё?тирмайди.

– Мен ахир барча нарсани ?исоблаб бу ишга ?yл урдим, шунинг учун ютиб чи?дим-да.

– Ма?луб бyлишинг ?ам мумкин эди.

– ?алабани ?yлга киритиш учун ма?лубиятни yйлама деб эдингиз.

– Мен сен хон бyлишингни хо?лайман, полвон бyлишингни эмас.

– Бундан буён бундай иш ?илмайман.

– ?а майли, ?ар ?олда омад сен томонда бyлди, энди кераксиз ишларга ?yл урма.

Карнай-сурнай овозлари оламни ларзага солар, Шо?ру?бий хурсанд эди. Битта yта хатарли тасодиф чекинди, яхшилик билан якунланди. Агар ма?луб бyлганида хонлар авлодининг хонадони шаънига яхши бyлмас эди. Буни Шо?ру?бий яхши ?ис ?иларди.

***

– Ойбарчинга совчилар келишибди, нима дейишни билмадим.

– ?изингни жуда кy?лик деб эшитган эдим, – деди Аширбек дyсти Юсуфга тикилиб. – Ўзимиздан ортмас эди-ю…

– Мен ?ам шундай фикрда эдим.

– Ким экан у совчилар?

– Чодакдан келишибди.

– Чодак хожалариданми?
<< 1 2 3 4 5 6 ... 9 >>
На страницу:
2 из 9

Другие электронные книги автора Хамидулла Абдуллаев