Các dân tộc Nam Á. Ngôn ngữ, Di cư, Hải quan

Cаc d?n t?c Nam А. Ng?n ng?, Di c?, H?i quan
Andrey Tikhomirov

Cu?n sаch k? v? ng?n ng?, d?n t?c, cаc phong tr?o di c? c?a cаc d?n t?c Nam А, v? cаch c?ng d?ng Nam А phаt sinh, v? s? h?nh th?nh t?n ng??ng, phong t?c, nghi l?, nghi l?. Nhi?u ngu?n l?ch s? v? d?n t?c h?c c?a cаc th?i di?m khаc nhau cо li?n quan. Ng? phаp ng?n g?n c?a m?t s? ng?n ng? Nam А d??c cung c?p.

Cаc d?n t?c Nam А

Ng?n ng?, Di c?, H?i quan

Andrey Tikhomirov

© Andrey Tikhomirov, 2020

ISBN 978-5-4498-1636-8

Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero

Cаc d?n t?c Cаc d?n t?c Nam А

Ng??i Nam D?o hay ng??i Cаc d?n t?c Nam А l? t?n ch? nhi?u nhоm s?c t?c ? D?ng Nam А, Ch?u D?i D??ng v? D?ng Phi nоi cаc ng?n ng? thu?c ng? h? Nam D?o.

H? bao g?m cаc th? d?n D?i Loan, da ph?n nhоm s?c t?c ? Malaysia, D?ng Timor, Philippines, Indonesia, Brunei, Madagascar, Micronesia v? Polynesia, Qu?n d?o Cocos (Keeling), ng??i M? Lai ? Singapore cung nh? cаc d?n t?c Polynesia ? New Zealand v? Hawaii, v? nh?ng ng??i phi-Papua c?a Melanesia. Ng??i Nam D?o cung d??c t?m th?y ? mi?n Nam Thаi Lan, cаc khu v?c sinh s?ng c?a ng??i Cham ? Vi?t Nam v? Campuchia, d?o H?i Nam (Trung Qu?c), m?t s? khu v?c ? Sri Lanka, ph?a nam Myanmar, c?c nam C?ng h?a Nam Phi, Suriname, v? m?t s? d?o thu?c Qu?n d?o Andaman. Cаc d?n t?c n?y d??c k?t n?i th?ng qua ng? h? Nam D?o.

Cаc cu?c di c? th?i hi?n d?i khi?n c? d?n nоi cаc ng?n ng? Nam D?o t?i M?, Canada, ?c, Anh Qu?c, H? Lan, T?y Ban Nha, B? D?o Nha, H?ng K?ng, Ma Cao, v? Mauritius cung nh? cаc n??c T?y Nam А,

Cаc gi? thuy?t tr??c d?y cho r?ng ng??i Cаc d?n t?c Nam А cо ngu?n g?c ph??ng b?c, t? d?ng nam Trung Qu?c v? D?i Loan. Tuy nhi?n nh?ng nghi?n c?u m?i cho th?y ng?n ng? Nam D?o cо ngu?n g?c b?n d?a ? Melanesia ho?c D?ng Nam А.

Cаc d?n t?c Cаc d?n t?c Nam А theo ph?n b? d?a l?:

Th? d?n D?i Loan (D?i Loan): ng??i Ami, ng??i Atayal, ng??i Bunun, ng??i Paiwan.

Malay-Polynesia:

Nhоm Borneo: Kadazan-Dusun, ng??i Murut, ng??i Iban, ng??i Bidayuh, ng??i Dayak

Trung v? nam d?ng b?ng Luzon: ng??i Tagalog, ng??i Bicolano

Nhоm Cham: Cаc s?c t?c Cham ? Campuchia, H?i Nam v? Vi?t Nam; ng??i Aceh ? b?c Sumatra, ng??i Gia Rai, ng??i Utsul.

Igorot (Cordillera): Balangao, Ibaloi, Isneg, ng??i Kankanaey.

Lumad (Mindanao): Kamayo, Manobo, Tasaday, T’boli.

Malagasy (Madagascar): Betsileo, Merina, Sakalava, Tsimihety.

Melanesia: ng??i Fiji, ng??i Kanak, Ni-Vanuatu, ng??i Solomon

Micronesia: ng??i Carolinia, ng??i Chamorro, ng??i Palau.

Moken: Myanmar, Thаi Lan.

Moro (Mindanao, qu?n d?o Sulu): ng??i Maguindanao, ng??i Maranao, ng??i Tausug, ng??i Bajau.

B?c ph?n d?ng b?ng Luzon: ng??i Ilocano, ng??i Kapampangan, ng??i Pangasinan, ng??i Ibanag

Polynesia: ng??i Maori, ng??i Hawaii, ng??i Samoa.

Qu?n d?o Sunda—Sulawesi: ng??i M? Lai, ng??i Sunda, ng??i Java, ng??i Bali, ng??i Batak (v? d?a l? g?m c? Malaysia, Brunei, Pattani ? Thаi Lan, Singapore, d?ng v? trung Indonesia).

Bisaya: ng??i Aklanon, ng??i Cebuano, ng??i Hiligaynon, ng??i Waray.

B?ng ch?ng kh?o c? cho th?y cо th? cо li?n h? gi?a cаc n?n van hоa n?ng nghi?p c?a mi?n nam, g?m khu v?c D?ng Nam А v? Melanesia, v?i cаc di ch? d??c bi?t d?n tr??c ti?n ? l?c d?a Trung Qu?c. K?t h?p cаc b?ng ch?ng kh?o c? v? ng?n ng? d?n d?n gi?i th?ch ng?n ng? Nam D?o cо ngu?n g?c ph??ng b?c, t? mi?n d?ng nam Trung Qu?c v? D?i Loan.

Tr??c khi di?n ra s? Hаn hоa, ng??i Cаc d?n t?c Nam А lan xu?ng b? bi?n ph?a nam Trung Qu?c qua D?i Loan v? v?nh B?c B?. Theo th?i gian, Hаn hоa lan r?ng t?i t?t c? cаc qu?n th? Cаc d?n t?c Nam А tr?n d?t li?n, t? thung lung s?ng D??ng T? t?i cаc khu v?c ven bi?n ? v?nh B?c B?, v? quа tr?nh nh? v?y hi?n dang di?n t?i D?i Loan.

Nо th? hi?n ? ch?, cаc ng?n ng? Nam D?o hi?n d??c ph?n lo?i th?nh 10 chi, th? d? cо 9 l? chi Formosa ch? d??c bi?t d?n ? D?i Loan. Nо d?n d?n l?p lu?n r?ng m? h?nh gi?i th?ch t?t nh?t l? s? phаt tаn c?a nh?ng ng??i n?ng nghi?p l? t? D?i Loan d?n cаc d?o D?ng Nam А, Melanesia, v? cu?i c?ng l? Thаi B?nh D??ng. M? h?nh n?y d??c g?i l? «chuy?n t?u t?c h?nh t?i Polynesia» – l? ph? h?p v?i cаc d? li?u cо s?n, n?n d??c quan t?m nhi?u.

Nh?ng nghi?n c?u sinh h?c ph?n t? d? d?n t?i m?t m? h?nh khаc. Nghi?n c?u c?a D?i h?c Leeds v? d??c xu?t b?n nam 2011 trong t?p san Molecular Biology and Evolution (Sinh h?c Ph?n t? v? Ti?n hоa), xаc d?nh r?ng ki?m tra d?ng ADN ty th? cho th?y r?ng ng??i Cаc d?n t?c Nam А d? phаt tri?n trong v?ng d?o D?ng Nam А (ISEA) cho m?t kho?ng th?i gian d?i h?n so v?i d? doаn tr??c d?y, t?i v?ng d??c g?i l? Sundaland.

S? phаt tаn d?n s? x?y ra khi m?c n??c bi?n d?ng v?o h?i 10 Ka BP, d?n d?n di c? t? Philippines sang D?i Loan. T? ti?n c?a ng??i Polynesia d?n cаc qu?n d?o Bismarck c?a Papua New Guinea ?t nh?t l? t? 6 d?n 8 Ka BP. Oppenheimer d? phаc th?o cаch m?c n??c bi?n d?ng l? d?ng ba d?t lu l?t l?n g?y ra cho d?n khi d?t m?c nh? hi?n nay.

Nh?ng phаt hi?n m?i t? T? ch?c B? gen lo?i ng??i (HUGO, Human Genome Organisation) cung cho th?y d?n c? ph?a d?ng ch?u А l? k?t qu? s? ki?n di c? duy nh?t t? ph?a Nam l?n. H? t?m th?y s? t??ng d?ng di truy?n gi?a cаc qu?n th? tr?n to?n ch?u А, v? t?nh da d?ng di truy?n gi?m d?n t? ph?a vi d? Nam d?n mi?n B?c. M?c d? d?n s? Trung Qu?c r?t l?n, nо l?i cо ?t t?nh da d?ng di truy?n h?n so v?i qu?n th? sinh s?ng trong khu v?c D?ng Nam А cо d?n s? nh? h?n.

Di?u n?y cho th?y s? lan t?a c?a van hоa Trung Qu?c x?y ra r?t g?n d?y, theo sau s? phаt tri?n c?a n?ng nghi?p l?a, ch? trong v?ng 10 Ka tr? l?i ng?y nay.

Cо ngu?n g?c t? v?ng d?t hi?n n?m ? ph?a nam Trung Qu?c v? mi?n b?c Vi?t Nam, ng??i Vi?t d? ti?n v? ph?a nam trong ti?n tr?nh kеo d?i h?n hai ngh?n nam d? chi?m l?y cаc v?ng d?t b? bi?n ph?a d?ng bаn d?o D?ng D??ng. D?n t?c Vi?t Nam, hay ng??i Vi?t (th??ng d??c g?i ch?nh xаc l? ng??i Kinh), s?ng ? nh?ng v?ng d?t th?p v? nоi ti?ng Vi?t. Nhоm d?n t?c n?y chi?m ?u th? tuy?t d?i v? van hoа v? ch?nh tr? ? Vi?t Nam.

S? ph?n lo?i hi?n d?i c?a cаc d?n t?c Nam А.

Cаc d?n t?c Nam А:

D?n t?c

D?n t?c Khmer

Ng??i Katuysky

Ng??i Nicobari

Cаc d?n t?c c?a Munda: Munda, Savara, Santal, Ho.

Cаc d?n t?c Mon-Khmer: Bahnar, Bulans, wa, ti?ng Vi?t (ti?ng Vi?t), Ze-Cheng, Khashi, Khmer, Khmu, Lamet, Ma, Mona, Mueong, Palaun, Sedangs, Salmon, Senoy, Sinmun, Sre, Tёro, Tho.

Cаc d?n t?c Katuysky: Bru, Katu, Suai, Taoy.

Ng??i Nicobari.

Munda l? m?t nhоm cаc d?n t?c ? Trung v? D?ng ?n D?. Cаc nhоm nh? cung s?ng ? cаc n??c lаng gi?ng. T?n giаo – Kit? giаo, ?n D? giаo, t?n ng??ng truy?n th?ng. Cаc d?n t?c khаc nhau dang ? cаc c?p d? phаt tri?n khаc nhau. Munda, Santal v? Kho d? phаt tri?n n?ng nghi?p tr?ng tr?t, Savar, Kharia v? Bhumij cо n?ng nghi?p ch?t v? d?t b?ng tay. Nh?ng ng??i nh? Juang v? Birchors g?n d?y d? chuy?n sang n?ng nghi?p. Cаc lo?i c?y tr?ng ch?nh l? l?a, ng?, c?y h? d?u, rau. Cаc ho?t d?ng khаc l? thu th?p, san b?n, dаnh cа v? chan nu?i. Th? c?ng – g?m, ch? bi?n g?, d?t. T?n d? b? l?c d??c b?o t?n trong x? h?i. B?y gi? m?t ph?n c?a mund d??c d?ng hоa b?i cаc d?n t?c l?n c?n, m?t s? d??c s? d?ng. Ni?m tin v?o tinh th?n, s? t?n k?nh c?a t? ti?n, n? th?n m?, m?t tr?i, v?n v?n. Munda, adivasi, l? m?t d?n t?c ? ?n D?. T? ch? d?nh – horoko («ng??i»). Nо thu?c v? nhоm ng??i c?a mund. D?y l? m?t trong nh?ng «b? l?c dang k?» l?n nh?t ? ?n D?. ?ng s?ng ? Bihar v? trong cаc nhоm nh? ? T?y Bengal, bang Orissa v? Madhya Pradesh. H? tuy?n x?ng Kit? giаo, ?n D? giаo v? b?o t?n t?n ng??ng truy?n th?ng. Theo ngu?n g?c, nо cо l? l? d?n s? b?n d?a l?u d?i nh?t c?a ?n D?. Ng?n ng? – Mundari (Mundari-ho), l? th?nh vi?n c?a nhоm Munda. Nо cо ph??ng ng?: kera mundari, nagori, tamar, fraad. Ngh? nghi?p ch?nh l? tr?ng tr?t, hаi l??m v? dаnh cа. T? c?y tr?ng, l?a, ng?, v? c?y h? d?u d??c tr?ng. Nu?i v?t nu?i, l?n, d?, tr?u, b?, b?. Gia s?c d??c s? d?ng nh? s?c m?nh d? th?o. Th? c?ng: g?m, trang s?c, d?t, d?t t? tre v? lа c?. D?ng b?ng tr?n d?ng b?ng cо b? c?c tuy?n t?nh. Ng?i l?ng d??c chia th?nh nhi?u ph?n theo s? l?n sinh. Cо nghia trang gia d?nh, khu r?ng linh thi?ng, d?a di?m cho cаc di?u nh?y nghi l?. Nh? ? l? h?nh ch? nh?t trong k? ho?ch, bu?ng d?n. Cаc v?t li?u d??c s? d?ng trong x?y d?ng nh? – tre, s?y, d?t sеt. Mаi nh? l? m?t mаi nh? hai ho?c b?n d?c l?m b?ng r?m ho?c ngоi. D??i m?t mаi nh?, c? ph?ng khаch v? cui d?u cо th? d??c d?t. Trang ph?c truy?n th?ng cho nam gi?i l? botoys, ch?ng h?n nh? dhoti. Ph? n? m?c m?t m?nh v?i v?i d??ng vi?n m?u qu?n quanh h?ng (lahanga). Th?c ph?m truy?n th?ng l? g?o lu?c, cаc lo?i d?u v? ng?. Cа v? th?t chi?n trong d?u th?c v?t d??c s? d?ng l?m gia v?. D? cо l?nh c?m s?a. Th?c u?ng y?u th?ch l? bia g?o.

Ng??i Nicobari (t? ch? d?nh shom – ng??i) – d?n s? c?a Qu?n d?o Nicobar (?n D?). Duy tr? t?n ng??ng truy?n th?ng, m?c d? cо ng??i H?i giаo v? C? d?c giаo. Ng??i d?n b?n d?a tr?n qu?n d?o Andaman v? Nicobar d??c chia th?nh Nicobarians v? Shompens. Ngh? nghi?p ch?nh l? gi?t m? (khoai m?n, khoai m?, thu?c lа, c? d?a) v? c?u cа. L?n v? g? d??c nh?n gi?ng. D? g?m v? s?n xu?t thuy?n bu?m d?i (l?n d?n 14 m) v?i b? c?n b?ng d??c phаt tri?n. Nh? ? l? nh?ng t?p l?u h?nh tr?n ho?c h?nh ch? nh?t tr?n s?n cao t?i 4,5 m. Cаc ng?i l?ng cо t? 4 d?n 30 t?p l?u nh? v?y v? d??c bao quanh b?i m?t b?c t??ng. Qu?n аo cho nam bao g?m m?t chi?c kh?, ph? n? m?c t?p d? ng?n l?m t? s?i th?c v?t. Quan h? x? h?i d??c d?c tr?ng b?i s? s?p d? c?a h? th?ng x? nguy?n th?y; nh?ng ng??i s?ng sоt c?a ch? d? m?u h? d??c b?o t?n. Cо m?t gi? d?nh r?ng ng??i Nicobari d?n t? Bаn d?o Malacca. Trong s? xu?t hi?n c?a h? cо cаc t?nh nang Mongoloid. Shompens s?ng ? n?i s?u th?m c?a D?i Nicobar coi ng??i Nicobari l? ng??i ngo?i h?nh tinh. H? r? r?ng l? ng??i b?n d?a. Ch?ng kh?ng gi?ng nhau v? m?t nh?n h?c v?i ng??i Nicobari – d?c di?m australoid c?a ch?ng r? r?t h?n, nh?ng ng??i Mongoloid ?t d??c phаt ?m h?n. Ng?n ng? thu?c nhоm Nicobar. D?y l? kar (pu), Trung Nicobar (th?c ra l? Nicobar), v?i cаc ph??ng ng? c?a camort, swing (kutchell), Nankouri, Trinkat, Tetat, Shom Peng, South Nicobar (d? th??ng), Teressa (Teng Long). Ch? vi?t xu?t hi?n v?o th? k? 20. d?a tr?n d? h?a Latin. Ngh? nghi?p ch?nh l? n?ng nghi?p n??ng r?y. Chu?i, du d?, d?a, pandanus, g?o, ng?, cau, khoai m? d??c tr?ng. Phаt tri?n ngh? cа, chan nu?i l?n. Th? c?ng: l?m ca n?, d? g?m, dan r?, chi?u. Gi?a cаc nhоm d?o ri?ng bi?t, giao th??ng s?i d?ng d? d??c ti?n h?nh. Cо m?t chuy?n m?n, m?i h?n d?o s?n xu?t m?t cаi g? dо c?a ri?ng m?nh. V? d?, v?. Chaura l?m g?m, m?c d? d?t sеt d? d??c khai thаc v?. Teressa, v? d?a c? ?y v?. Chaura. Ca n? d??c s?n xu?t tr?n cаc h?n d?o ph?a nam v? trung t?m v? giao cho ng??i mi?n b?c. M?t vai tr? d?c bi?t trong trao d?i n?y ch?i v?. Chaura, ng? t? tr?n cаc tuy?n d??ng th??ng m?i. Khаch t? cаc d?o khаc nhau d? t?p trung t?i d?y. D?nh c? – ch? y?u ? b? bi?n, nh? ? truy?n th?ng – khung cо mаi h?nh nоn bi?n th?nh t??ng. Mаi nh? d??c ph? c?, lа c?, lau s?y. Qu?n аo – m?t cаi kh? (kasat), m?t d?u c?a nо treo t? l?ng xu?ng d?t. B?y gi? qu?n аo qu?c gia d??c thay th? b?ng x? r?ng ki?u Indonesia, cung nh? qu?n short v? аo s? mi ch?u ?u. Th?c an ch?nh l? rau lu?c ho?c h?m, cа, th?t l?n, th?t gia c?m, v?i gia v?. C?y c? d?a kh?ng ch? cung c?p th?c ph?m, m? c?n l? nguy?n li?u cho nhi?u d?i t??ng. M?t mоn an ph? bi?n l? Cuven (bаnh my). Y?u th?ch u?ng nicobartsev – r??u c? Toddy. Nhai tr?u l? ph? bi?n. Trong m?t t? ch?c x? h?i, cаc c?ng d?ng gia d?nh l?n v?n c?n. Ng?i l?ng d??c l?nh d?o b?i ng??i d?ng d?u. H?n nh?n l? m?t v? m?t ch?ng, nh?ng da th? x?y ra trong cаc gia d?nh gi?u cо. M?t phong t?c d?c tr?ng l? Kuwada, t? ti?ng Phаp. couvade – n?, – m?t lo?t cаc phong t?c d?c bi?t d??c th?c hi?n b?i ng??i ch?ng trong khi mang thai, sinh con v? ngay sau khi sinh v?. Ng??i ch?ng ki?ng khem c?ng vi?c, tu?n th? ch? d? an ki?ng, m?c vаy ph? n?, b?t ch??c sinh con, v.v., trong khi ng??i ph? n? chuy?n d? th??ng l?m vi?c v? cham sоc ch?ng. Gi?i th?ch c?n k? nh?t v? phong t?c n?y, d??c d? xu?t b?i nh? khoa h?c ng??i Th?y Si I. Ya. Bakhofen v? d??c phаt tri?n b?i nh? khoa h?c ng??i Nga M. M. Kovalevsky trong cu?n sаch «M?t ti?u lu?n v? ngu?n g?c v? s? phаt tri?n c?a gia d?nh v? t?i s?n», coi Kuwada l? m?t hi?n t??ng dаnh d?u s? chuy?n d?i t? quan h? h? h?ng c?a m?. to the patrilineal (theo ng??i cha): m? t? mang thai v? sinh con, m?t ng??i d?n ?ng, nh? nо d? d??c, ch?ng minh quy?n l?m cha v? quy?n c?a m?t t?i kho?n quan h? cha con.