Исландские королевские саги о Восточной Европе

Рукописи, издания, переводы:

См. во Введении раздел «Круг земной».

Текст

Публикуется по изданию: Snorri Sturluson. Heimskringla. I / Bjami A?albjamarson

(?F. В. XXVI). 1941. Bis. 225–372.

VI. kap?tuli

2 Sigur?r hеt brо?ir Аstr??ar, sonr Eir?ks bjо?askalla. Hann haf?i ?а lengi verit aflandi brot ok verit austr ? Gar?ar?ki me? Valdamar konungi. Haf?i Sigur?r ?ar met-na? mikinn. F?stisk Аstr??r at fara ?annug til Sigur?ar, brо?ur s?ns. Feklc Hаkon gamli henni gott fgruneyti ok q11 gо? fgng. Fоr hon me? kaupmgnnum ngkkurum.

?а haf?i hon verit tvа vetr me? Hаkoni gamla. Оlаfr var ?а ?revetr. En er ?au heldu austr ? hafit, ?а kоmu at ?eim v?kingar. ?at vаru Eistr. Hertоku ?eir b??i menn ok fе, en drаpu suma, en sumum skiptu ?eir me? sеr til аnau?ar. ?ar skil?isk Оlаfr vi? mо?ur s?na, ok tоk vi? honum Klerkоn, eistneskr ma?r, ok ?eim ?оrоlfi ok ?org?sli. Klerkоni ?оtti ?оrоlfr gamall til ?r?ls, ?оtti ok ekki forverk ? honum ok drap hann, en haf?i sveinana me? sеr ok seldi ?eim manni, er Klerkr hеt, ok tоk fyrir hafr einn vel gо?an. Inn ?ri?i ma?r keypti Оlаf ok gaf fyrir vesl gott e?a slagning. Sа hеt Rеаs, en kona hans hеt Rеkоn, en sonr ?eira Rеkоni. ?ar var Оlаfr lengi ok vel haldinn, ok unni bоandi honum mikit. Olаfr var sex vetr а Eistlandi ? ?essi ?tleg?. (Bls. 230)

VII. kap?tuli

3 Sigur?r Eir?ksson kom til Eistlands ? sendifer? Valdamars konungs afHоlmgar?i, ok skyldi hann heimta ?ar ? landi skatta konungs. Fоr Sigur?r r?kuliga me? marga menn ok mikit fе. Hann sа а torgi svein, fr??an mj?k, ok skil?i, at sа myndi ?ar ?tlendr, ok spyrr hann at nafni ok ?tt sinni. Hann nefndi sik Оlаf, en Tryggva Оlаfsson f??ur sinn, en mо?ur s?na Аstr??i, dоttur Eir?ks bjо?askalla. ?а kanna?isk Sigur?r vi?, at sveinninn var systursonr hans. ?а spur?i Sigur?r svei-ninn, hv? hann v?ri ?ar kominn. Olаfr sag?i honum alia atbur?i um sitt mаl. Si-gur?r ba? hann fylgja sеr til Rеаs bоanda. En er hann kom ?ar, ?а keypti hann sveinana bа?a, Оlаf ok ?org?sl, ok haf?i me? sеr til Hоlmgar?s ok lеt eklci uppv?st um ?tt Оlаfs, en helt hann vel. (Bls. 230–231)

VIII. kap?tuli

4 Оlаfr Tryggvason var staddr einnn dag а torgi. Var ?ar fjglmenni mikit. ?arkenndi hann Klerkоn, er drepit haf?i fоstra hans, ?оrоlf l?sarskegg. Оlаfr haf?i litla oxi ? hendi ok setti ? hgfu? Klerkоni, svа at stо? ? heila ni?ri, tоk ?egar а hlaup heim til herbergis ok sag?i Sigur?i, fr?nda s?num, en Sigur?r kom Оlаfi ?egar ? herbergi drоttningar ok segir henni t??endi. Hon hеt Allоg?а. Sigur?r ba? hana hjаlpa sveininum. Hon svara?i ok leit а sveininn, segir, at eigi mа drepa svа fr??an svein, ba? kalla menn til s?n me? alv?pni.

? Hоlmgar?i var svа mikil fri?helgi, at ?at vаru lgg, at drepa skyldi hvem, er mann drap оdCm?an. ?eystisk allr l??r eptir si? ?eira ok lQgum ok leita?i eptir sveininum, hvar hann var kominn. ?а var sagt, at hann var ? gar?i drоttningar ok ?ar herr manns alvаpna?r. Var ?а sagt konungi. Gekk hann ?а til me? s?nu li?i ok vildi eigi, at ?eir ber?isk. Kom hann ?а gri?um а ok ?v? n?st s?ttum. DCm?i konungr bCtr, en drоttning helt upp gjgldum. S??an var Оlаfr me? drоttningu, ok var hon allk?r til hans.

?at vаru lQg ? Gar?ar?ki, at ?ar skyldu ekki vera konungbomir menn nema at ko-nungs rа?i. ?а segir Sigur?r drоttningu, hverrar ?ttar Оlаfr var ok fyrir hverja s?k hann var ?ar kominn, at hann mаtti elcki vera heima ? s?nu landi fyrir оfri?i, ba? hana ?etta rC?a vi? konung. Hon ger?i svа, ba? konung hjаlpa vi? konungssyni ?essum, svа har?liga sem hann var leikinn, ok kоmu svа fortglur hennar, at ko-nungr jаtti henni ?essu, tоk ?а Оlаf ? sitt vald ok helt hann vegliga, svа sem konungssyni byrja?i at vera haldinn.

18 Оlаfr var n?u vetra, er hann kom ? Gar?ar?ki, en dval?isk ?ar me? Valdamar konungi a?ra n?u vetr. Оlаfr var allra manna fr??astr ok mestr, sterkastr ok um fram alia menn at ??rоttum, ?а er frа er sagt af Nor?mgnnum. (Bls. 231–232)

XXI. kap?tuli

6 Оlаfr Tryggvason var ?essar hr??ir allar ? Gar?ar?ki ok haf?i ?ar it mesta yfirlаt af Valdimar konungi ok k?rleik af drоttningu. Valdimarr konungr setti hann h?f?ingja yfir herli? ?at, er hann sendi til at verja land sitt. Аtti Оlаfr ?ar ngkkurar orrostur ok var? herstjоrnin vel ? hendi. Helt hann ?а sjаlfr sveit mikla hermanna me? s?num kostna?i, ?eim er konungr veitti honum. Оlаfr var grr ma?r vi? s?na menn. Var? hann af ?v? vins?ll. En var? ?at, sem optliga kann ver?a, ?ar er ?tlen-dir menn hefjask til r?kis e?a til svа mikillar fr?g?ar, at ?at ver?i um fram innlenz-ka menn, at margir gfundu?u ?at, hversu lc?rr hann var konungi ok eigi s??r drоttningu. M?ltu menn ?at fyrir konungi, at hann skyldi varask at gera Оlаf eigi of stоran – «fyrir ?v? at sl?ki ma?r er ?еr h?ttastr, ef hann vill sik til ?ess ljа at gera y?r mein e?a y?ru r?ki, er svа er b?inn at atgorvi ok vins?ld. Vitum vеr ok eigi, hvat ?au dmttning tala jafnan.»

?at var si?r mikill inna riku konunga, at dmttning skyldi eiga hаlfa hir?ina ok halda me? s?num kostna?i ok hafa ?ar til skatta ok skyldir, svа sem ?yrfti. Var ?ar ok svа me? Valdimar konungi, at dmttning haf?i eigi minni hir? en konungr, ok kepp?usk ?au mj?k um аg?tismenn. Vildi hvаrt tveggja til sin hafa.

N? ger?isk svа, at konungr festi tr?na? а sl?kar rC?ur, sem m?lt var fyrir honum, ok ger?isk hann ngkkut far ok styggr til Оlаfs. En er Оlаfr fann ?at, ?а segir hann dmttningu ok ?at me?, at hann f?stisk at fara ? Nor?rlgnd, ok segir, at fr?ndr hans hafa ?ar fyrr riki haft ok honum ?ykkir likast, at ?ar myni ?roski hans mestr ver?a. Dmttning bi?r hann vel fara, segir, at hann myni ?ar ggfugr ?ykkja, sem hann v?ri.

8 S??an b?r Оlаfr fer? s?na ok gekk а skip ok helt svа ?t ? haf?t ? Eystrasalt. En er hann sigldi austan, ?а kom hann vi? Borgundarhоlm ok veitti ?ar upprаs ok her-ja?i, en landsmenn sоttu ofan ok heldu orrostu vi? hann, ok fekk Оlаfr sigr ok her-fang mikit. (Bls. 251–252)

XXII. kap?tuli

9 Оlаfr lа vi? Borgundarhоlm ok fengu ?ar ve?r hvasst ok storm sjаvar, ok megu ?eir ?ar eigi vi? festask ok sigla ?a?an su?r undir Vin?land ok fа ?ar hgfn gо?a, fara ?ar allt me? fri?i ok dvgl?usk ?ar um hr??. B?rizlаfr hеt konungr ? Vin?landi. Hans dCtr vаru ??r Geira, Gunnhildr ok Аstri?r. Geira konungsdоttir haf?i ?ar vald ok r?ki, sem ?eir Оlаfr kоmu at landi. […] Ger?isk harm ?ar ?а forrа?ama?r ?ess r?kis me? henni. Hallfro?r vandr??askаld getr ?ess ? drаpu ?eiri, er harm orti um Оlаf konung:

Hilmir lеt at holmi
hr?skо? ro?in blо?i
– hvat of dyl?i ?ess h?l?ar? —
h?r? ok austr ? G?r?um.

(Bls. 252–253)

XXXI. kap?tuli

12 Оlаfr Tryggvason, ?а er harm lа ? Syllingum, spur?i harm, at ?ar ? eyjunni var spаma?r ngkkurr, sа er sag?i fyrir оor?na hluti, ok ?оtti mgrgum mgnnum ?at mj?k eptir ganga. Ger?isk Оlаfi forvitni а at reyna spаdоm manns ?ess. Harm sendi ?ann af mgnnum s?num, er fr??astr var ok mestr, ok bjо harm sem vegligast ok ba? harm segja, at harm v?ri konungr, ?v? at Оlаfr var ?а fr?gr or?inn af ?v? um gll lgnd, at harm var fr??ari ok ggfugligri ok meiri en allir menn a?rir. En s??an er harm fоr оr Gar?ar?ki, haf?i harm eigi meira af nafni s?nu en kalla?i sik Оla ok kvazk vera gerzkr. […] (Bls. 266–267)

XLIII. kap?tuli

14 Haraldr grenski var konungr а Vestfold, sem fyrr er ritit. Hann fekk Аstu, dоttur Gu?brands lc?lu. Eitt sumar, ?а er Haraldr grenski fоr ? Austrveg ? hema? at fа sеr fjаr, ?а kom harm ? Sv??jо?. ?а var ?ar konungr Оlаfr sCnski. Hann var sonr Eir?ks konungs ins sigrs?la ok Sigr??ar, dоttur Skgglar-Tоsta. Var Sigr??r ?а ekkja ok аtti mgrg b? ok stоr ? Sv??jо?. En er hon spur?i, at ?ar var kominn vi? land skammt ? brot Haraldr grenski, fоstbrо?ir hennar, ?а sendi hon menn til hans ok bau? honum til veizlu. […] Fоr ?а Haraldr um haustit aptr til Nоregs, var heima um vetrinn ok heldr оkаtr. Eptir um sumarit for hann ? Austrveg me? li?i s?nu ok helt ?а til Sv??jо?ar ok sendi or? Sigr??i drоttningu, ?au at hann vill f?nna hana. Hon rei? ofan а fund hans, ok talask ?au vi?. […] Hann bjоsk at r??a upp а land ok enn а fund Sigr??ar drоttningar. Margir hans menn lgttu hann ?ess, en eigi at s??r fоr hann me? mikla sveit manna ok kom til ?ess bCjar, er drоttning rе? fyrir.

It sama kveld kom ?ar annarr konungr. Sа hеt Vissavaldr austan оr Gar?ar?ki. Sа for at bi?ja hennar. ?eim var skipat konungum ? eina stofu mikla ok forna ok gllu li?i ?eira. Eptir ?v? var allr b?na?r stofunnar. En drykk skorti ?ar eigi um kveldit svа аfenginn, at allir vаru fulldrukknir ok hgfu?ver?ir ok ?tver?ir sofnu?u. ?а lеt Sigr??r drоttning um nоttina veita ?eim atggngu b??i me? eldi ok vаpnum. Brann ?ar stofan ok ?eir menn, sem inni vаru, en ?eir vаru drepnir, er ?t kоmusk. Sigr??r sag?i ?at, at svа skyldi hon lei?a smаkonungum at fara af g?rum lgndum til ?ess at bi?ja hennar. S??an var hon kgllu? Sigr??r in stоrrа?a. ?ann vetr а?r var Jоmsv?kingaorrosta. (Bls. 287–289)

XLVI. kap?tuli

13 Hаkon jarl f?r ngkkum pata af ?v?, at ma?r mun sа vera fyrir vestan haf, er Аli nefndisk, ok halda ?eir hann ?ar fyrir konung, en jarl gruna?i af frаsggn ngkkurra manna, at vera myndi nQkkurr af konunga?tt norrCnni. Honum var sagt, at АH kal-la?isk gerzkr at ?tt, en jarl haf?i ?at spurt, at Tryggvi Оlаfsson haf?i аtt son ?ann, er farit haf?i austr ? Gar?ar?ki ok ?ar upp f?zk me? Valdimar konungi, ok hеt sа Оlаfr. Haf?i jarl ok mj?k at spurningum leitt um ?ann mann ok gruna?i, at sа inn sami myndi n? vera kominn ?ar ? Vestrlgndum.

Ma?r er nefndr ?оrir klakka, vinr mikill Hаkonar jarls ok var lgngum ? v?king, en stundum ? kaupfer?um ok var v??a kunnigt fyrir. ?enna mann sendi Hаkon jarl vestr um haf, ba? hann fara kaupfer? til Dyflinnar, sem ?а var mgrgum t?tt, ok skynja ?at, hverr ma?r Аli ?essi v?ri, en ef hann spyrr ?at til sanns, at ?ar v?ri Оlаfr Tryggvason e?a ngkkurr annarr af konungs?tt norrCnni, ?а skyldi ?оrir коша vi? hann svikr??um ngkkurum, ef hann m?tti. (Bls. 291)

Lll. kap?tuli

16 Lo?inn er ma?r nefndr, v?kverskr, au?igr ok ?tta?r vel. Hann var optliga ? kaup-fer?um, en stundum ? herna?i. ?at var eitt sumar, at Lo?inn fоr kaupfer? ? Austrveg. Аtti hann einn skip ?at ok haf?i mikinn kaupeyri. Hann helt til Eistlands ok var ?ar ? kaupstefnu um sumarit. En ?а er marka?rinn stо?, ?а var ?angat fluttr margs konar kaupskapr. ?ar kom man mart fait. ?ar sа Lo?inn konu ngkkura, er seld haf?i verit mansali. Ok er hann leit а konuna, ?а kenndi hann, at ?ar var Аstr??r Eir?ksdоttir, er аtt haf?i Tryggvi konungr, ok var ?а оl?k ?v? sem fyrr, er hann sа hana. Hon var ?а fgl ok gmnnleit ok illa kl?dd. Hann gekk til hennar ok spur?i, hvat rа?s hennar var. Hon segir: «?ungt er frа ?v? at segja. Ek em seld mansali, en hingat hgf? til sglu.» S??an kgnnu?usk ?au vi?, ok vissi Аstr??r skyn а ho-num. Ba? hon s??an, ef hann vildi kaupa hana ok hafa heim me? sеr til fr?nda sinna. […] (Bls. 301–302)

XC. kap?tuli

17 Eir?kr jarl sigldi um haustit aptr til Sv??jо?ar ok var ?ar vetr annan. En at vаri bjо jarl her sinn ok sigldi s??an ? Austrveg. En ?а er hann kom ? r?ki Valdamars konungs, tоk hann at herja ok drepa mannfоlkit ok brenna allt ?ar, sem hann for, ok eyddi landit. Hann kom til Aldeigjuborgar ok settisk ?ar um, ?ar til er hann vann sta?inn, drap ?ar mart folk, en braut ok brenndi borgina alia, ok s??an for hann v??a herskildi um Gar?ar?ki. Svа segir ? Bandadrаpu:

Oddhr??ar fоr ey?a,
оx hr?? at ?at s??an,
logfаgandi l?gis
land Valdamars brandi.
Aldeigju brauzt, Cgir,
oss numnask skil, gumna.
S? var? hildr me? h?l?um
h?r?. Komzk austr ? Gar?a.

Eir?kr jarl var ? ?essum hema?i gllum samt fimm sumur. En er hann kom оr Gar?ar?ki, for hann herskildi um alia A?als?slu ok Eys?slu, ok ?ar tоk hann fjоrar v?kingaskei?r af Dgnum ok drap allt af. Svа segir ? Bandadrаpu:

[…]

?ttu? hjaldr, ?ars h?l?ar,
hlunnviggs, ? b? runnu,
g?ti-Nj?r?r, vi? Gauta.
gunnbl??r, ok r??r s??an.
Herskildi fоr hildar,
hann ?verr?i fri? mgnnum,
?ss of allar S?slur.
jarl go?v?r?u hjarli. […]

(Bls. 339–341)