Мифы и легенды Севера = Хоту дойду үһүйээннэрэ уонна номохторо

    [Легенды и мифы Севера, с. 364–366]

Са?ыл уонна суор

Са?ыл ас булуон с?рэ?элдьиирэ, ол и?ин ку?а?аннык олорбута, аччыктыыра. Биирдэ кыы?ыгар эппит:

– Суору албыннаан маннык диэм: кэргэн тахсан баайдык олоробун.

– Албыннаама, ол кэриэтин ?ч?гэйинэн аста к?рд??.

Са?ыл ону истибэтэх. Эргэ инчэ?эй илими куулга уган баайбыт. Суорга барбыт. Анараа??ыта ким эрэ и?эрин истэн дьонугар эппит:

– К?р?? эрэ ким и?эрин.

Тахсыбыттар. Са?ыл хайыы ?йэ к??лэ?э турар эбит. Онно хара?а?а са?ыл эппит:

– Мин кэргэммин кытта кэллим.

Са?ыл албыннаабыт. Онуоха суор итэ?эйбит уонна со?уйбут:

– Тыый! Сиэн балтым ыал буолбут. Дьэ эрэ, эргин к?рд?р.

Са?ыл эппит:

– Кэргэним уоттаахха сатаан сылдьыбат. Кини ?б?гэлэрэ хара?а?а олорбуттар, ол и?ин кини эмиэ хара?аны с?б?л??р. Кини хара?а суох курдук тугу да к?рб?т. Сырдыкка сатаан тахсыбат.

Онуоха суор эппит:

– Чэ, ы?ыырынньыктары араары?, киирдин.

Киирбиттэр. Суор ыйыппыт:

– Тугу а?ыыгыт?

Са?ыл хоруйдаабыт:

– Би?иги аспыт элбэх. Бэйэ?ит а?аа?.

Суор ойо?о хоспохтон ас а?ала барбытыгар, са?ыл кини кэнниттэн сыбдыйан тиийэн, куулугар ас уктан барбыт. Куулун толору уган баайан, к??лэ?э та?ааран муннукка олордон кэбиспит.

Суор с?хп?тэ ааспакка эппит:

– Хор, сиэн балтым кэргэн тахсыбыт! Дьэ ыал буолбут!

Онуоха са?ыл ки?иргээбит:

– Оннук, мин кэргэним уруккуттан элбэх табалаах. Икки улахан ??рдээх.

Онтон сымыыт к?рд??н ыйыппыт. Кэргэнэ сымыыты олус таптыырын ту?унан эппит. Ол оннугар таба тириитин эрэннэрбит:

– Таба тириилэрэ бу куулга бааллар. Тыытан да к?р!

Суор куулу тыытан к?рб?т. Кырдьык, онно таба тириитин курдук туох эрэ сымна?ас баар эбит. ??рб?т: «Бу баайы! Барыларыгар та?аска тиийии?ик». Куулу быыс кэннигэр ууран кэби?эргэ соруйбут.

Суор ойо?о са?ылга эппит:

– Би?иги уол о?олоохпут, эн кыыстааххын. Холбуохха баар эбит.

Са?ыл толкуйдаабыт уонна эппит:

– Уолгут ойох ылыан ба?арар буолла?ына, холбуохха да с?п.

Ити курдук кэпсэтэ-кэпсэтэ чэйдээбиттэр. Чэй и?эн б?тэн баран, са?ыл кэргэнигэр ту?улуурдуу эппит:

– Дьиэбитигэр барыахха: табалар куттанан куотан хаалыахтара. Эбэтэр онноо?ор ку?а?ан – ??рэн илдьэ барыахтара.

(Маны барытын кини сымыйалаабыт. Кэргэнэ суох, со?отох кэлбитэ).

Ол кэннэ дьиэлээхтэри кытта быра?аайда?ан тахсыбыт. К??лэттэн астаах куулун ылбыт. К?хс?гэр с?гэн дьиэтигэр нэ?иилэ а?албыт. Кыы?ыгар к?лэн эппит:

– К?р эрэ, мин суору албыннаатым. Миигин кырдьыктыы кэргэн тахсыбыт дии санаата. Эргэ илими таба тириитэ диэн ылынна.

Онуоха кыы?а эппит:

– То?о албынныыгыный? ?ч?гэйинэн к?рд????хх?н?й.

Са?ыл кыы?ырбыттыы хоруйдаабыт:

– ??рэтимэ эн миигин, оччотугар а?а суох хаалларыам!

Кыы?а са?ата суох барбыт. Оттон ийэтэ сымыыт сиэн баран, эт бу?аран барбыт.

Суор судургутук таба тириилэнэн хаалбытыттан олус ??рб?т, астыммыт. Арай дьиэ ?рд?ттэн оро??о туох эрэ таммалаабыт.

– Тугуй бу? – ойо?о са?а аллайбыт.

Суор хоруйдаабыт:

– Ба?ар, са?ыл суолга тириини инчэтэн кэбиспитэ буолуо.

Ити кэм?э уоллара кэлбит. Киниэхэ тирии ту?унан кэпсээбиттэр. Онуоха уол к?рд?сп?т:

– Дьэ баайгытын к?рд?р?? эрэ.

Ийэлэрэ куулу ылан с??рб?т. Илими хостоон та?аарбыт, ол онтон олу?ун со?уйбут.

– К?р?? эрэ, туох да суох! Инчэ?эй эргэ илим эрэ баар.

Суор кыы?ырбыт уонна дьа?айбыт: