Мифы и легенды Севера = Хоту дойду үһүйээннэрэ уонна номохторо

– Мити, а?ал эрэ мин бэргэ?эбин, ?т?л?кп?н уонна курбун.

Мити хоруйдаабыт:

– Эн, Кутх, ба?арар буоллаххына, сибилигин бар!

Кутх тумулга айаннаан тиийбит. Утары к?рс?б?т муора кыылларын барыларын ата?ынан тэбэ-тэбэ эппит:

– Э?игини маннык гыныахха наада!

Салгыы баран и?эн, муора краба утуйа сытарын к?рб?т. У?угуннара сатаабыт, онуоха краб кытаанахтык утуйа сытар эбит.

– Ээй, краб, у?угун!

Краб хара?ын арыйбыт уонна эппит:

– Мин утуйуохпун ба?арабын, мэ?эйдээмэ, Кутх!

Кутх хардарбыт:

– Чэ-чэ, краб, тур, с?п буолуо, утуйан б?т!

Краб турбутугар, Кутх к?рд?сп?т:

– Краб, миигин хатаа?ылат эрэ!

Кутх кини к?хс?гэр олорбутугар, краб муора диэки хаампыт. Оттон Кутх ырыа ыллаан барбыт:

– Миигин ууга хатаа?ылаталлар. Эн, Мити, дьиэ?эр олорору? ордук!

Краб муора?а хатаа?ылатан барбытыгар, Кутх ха?ыытаабыт:

– Ээй, краб, миигин ыыт, тимирдиэ?!

Краб эппит:

– Кутх, то?о эн миигин у?угуннарбыккыный? Билигин кэлэн куттаныма!

Кутху муора ортотугар илдьибит уонна онно биир улахан т?к?н?к таас баарыгар хаалларан кэбиспит. Кутх тааска олорбут. Муора долгуна тааска охсуллан, уунан ки?ини саба ыспыт. Кутх т?б?т?н кухлянка сонугар кистээбит. Ол олорон и?иттэ?инэ, арай таас анныгар дьон са?арсар эбит. Эмискэ улахан долгун Кутху таас анныгар бырахпыт.

Кутх кирилиэ?инэн т?сп?т, онно кинини муора дьоно алама?айдык к?рс?б?ттэр. Хаппыт этинэн к?нд?лээбиттэр. Утуйардыы о?остон сыппыттар. Муора уолаттара ууну барытын кистээбиттэр, ?р??? куурдубуттар. Кутх т??н у?уктан кэлэн уу и?иэн ба?арбыт. Дьиэ и?игэр ууну булбатах. ?р?скэ барбыта, ?р?с эмиэ кууран хаалбыт. Кэргэнин, кыра о?олорун санаабыт. Барыларын ааттарынан ааттаабыт уонна эппит:

– Мити, эн о?олоргун кытта уу и?э?ин, оттон мин манна утатан ?л??р? гынным!

Ону муора уолаттара истибиттэр эрээри, турбатахтар. Кутх улахан о?олорун, кыргыттарын, санаабыт:

– Синаневт, Анаракльнавт, э?иги уу и?э?ит, оттон э?иги а?а?ыт утатан ?л?н эрэр!

Муора уолаттара Кутх суланарын са?а истибит курдук у?уктубуттар уонна эппиттэр:

– Дьахталлар ыалдьыппытын на?аа да сордоотулар! Киниэхэ уу и?эрдибэттэр.

Тута уу баар буола т?сп?т. Кутх ууну и?эн барбыт. Уолаттар б?т?н биир тыы ууну куппуттар. Ону Кутх барытын испит. Кини ?р?скэ тиийэн эмиэ уу б???т?н испит. Дьэ ута?ын ханнарбыт. Уу испит манньатыгар кыргыттарын муора уолаттарыгар кэргэн биэриэх буолбут. Кутху к?т??ттэрэ тыынан дьиэтигэр илдьибиттэр. Кини туох буолбутун барытын кэргэнигэр кэпсээбит:

– Мити, кыргыттарбыт хомуннуннар, кэргэн та?ыстыннар, мин кинилэри уу ту?угар и?эн кэбистим! – диэбит.

Ити курдук Кутх кыргыттара бары кэргэн тахсан, ??рэ-к?т? олорбуттар.

Керекский фольклор=Керек фольклора

Лиса и ворон

Ленилась лиса пищу добывать, плохо жила, голодала. Однажды сказала дочери:

– Обману ворона: скажу, что замуж вышла, богато жить стала.

– Не надо обманывать, лучше по-хорошему попроси еды.

Не послушалась лиса. Взяла старую мокрую сеть для рыбы, в мешок затолкала, завязала. Пошла к ворону. Тот услышал – кто-то идет, сказал своим:

– Посмотрите, кто идет.

Вышли. Лиса уже в сенях. Там темно. Говорит лиса:

– Мы с мужем пришли.

Неправду сказала лиса. А ворон поверил, удивился:

– Ишь ты! Замуж двоюродная сестрица вышла. Ну что ж, покажи мужа.

Лиса сказала:

– Муж не может при свете быть. Его предки в темноте жили, и он темноту любит. Он слепой как будто, ничего не видит. Не сможет на свет выйти.

Ворон сказал:

– Ну что ж, потушите светильники, пусть заходит.

Вошли. Ворон спросил:

– Что будете есть?

Лиса ответила:

– У нас пищи много. Ешьте сами.

Пошла жена ворона в кладовую за пищей, а лиса тихонечко за ней проскочила и стала пищу в мешок накладывать. Полный мешок наложила, завязала, в сени вынесла, в угол поставила.

А ворон все удивлялся: