Убырлар уянган чак

Айрат и?н?рен ген? сикертеп куйды.

– ? сине? менеп караганы? юкмы? Ипт?ш малайлары? бел?н?

Айрат баш чайкады.

– Ишекл?ре бикле.

Мин т?рттерерг? булдым:

– Узган ??й к?нбагыш урлаганны онытты?мы? Колхоз амбарыннан?

– Монда йозак икенче т?рле. Без ачалмадык.

Мин с?зне д?вам итеп тормадым. Айрат бел?н ик?? к?п этлек эшл?г?н бар, шу?а мин бер н?рс?не яхшы бел?м – безне? алда ачылмый торган йозак юк. ?ле аны? куркуына басым ясап гарьл?ндер?сем килм?де.

К?н болытлы булгангамы, кара?гы тиз т?ште. Н?фис?л?рне? чарлагына мен? тел?ге к?чле булса да Айратны? ризалыгы булмагач, мин ныкышып тормадым. ?зем ген? барырга ш?рл?дем, ?лб?тт?. Ни ген? ?йтс?? д?, уен эш т?гел, чынлап та убыр-ф?л?н булып куюы да бар. Аннан со?, б?ре мазар булса да… Кем кулыннан ?лс?? д? яхшы т?гел бит инде…

Кара?гы т?ш? башлау бел?н безне? арттан чыгып кычкырдылар:

– Балалар, йокларга вакыт!

Без Айрат бел?н верандага урын ??йдек. Озак кына с?йл?шеп яттык та ирт?г? Н?фис?л?рне? чарлагына мен?рг? с?з куешып йоклап киттек.

Т?н уртасында мин кемне?дер елаганын ишеттем. Ул веранда т?р?з?сен кага иде бугай. Торырга иренеп йокылы уяулы килеш озак кына ты?лап яттым. Ул т?шк? д?, ?нг? д? охшаш, тик кыз бала тавышы аерма-ачык ишетел? иде:

– Кертегез мине, зин?ар… ??лак итм?гез! – дип ялварды ул, – Мин бит бер гона?сыз ?ан иясе. Бер кемг? д? бер зыяным тиг?не юк. Зин?ар ??лак итм?гез…

Мин бу тавышны? ?зг?л?н?ен? т?з?лмич? иренеп булса да башымны к?т?рдем. К?зем ачылмаган иде ?ле. ??м йокыга ?в?реп тагын менд?рг? чумдым.

– Ил?ам, син д? кайтты? мени?! – диде теге тавыш шундук мине танып, – Ил?ам, зин?ар ?чен ми?а кара ?ле. Мин бит сине сагынып килг?н идем. Кара инде ми?а зин?ар ?чен… Мин бик авыр х?лд?, ярд?м ит син, дустым. К?рше кызына бер ярд?ме? ж?лме?!.

Мин к?ндез ярыйсы ук арыганлыктанмы, тел?с?м д? башымны к?т?р? алмадым. Д?реср?ге, мин ?земне торып утырган, т?р?з? янына килеп теге кызны таныган ??м аны ишект?н кертк?н итеп тойдым. Барсы да н?къ ?нд?ге шикелле к?ренде. Л?кин моны? барсы да т?ш булып чыкты ??м мин бер мизгел ?т?г? ул тавышны я?адан ишеттем:

– Ил?ам… Керт мине ?з яны?а…

Мин ул тавышны? кемнеке ик?нен д? таныдым х?тта. Бу безг? ?й аша гына торган З?лиф? иде. Аны? й?зен д? аерма-ачык к?рг?н кебек булдым. ?мма мен?-мен? торып ишек ачам диг?нд?, кабат йокыга талдым. Г?я, ниндидер к?ч ми?а урынымнан кузгалырга ирек бирми иде.

– Ил?ам… Ил?ам… – дип ялынды ?аман теге тавыш.

Мин башымны к?т?рмич? ген? а?а ?авап бирдем:

– З?лиф?!.. Н?рс? булды си?а, З?лиф??..

Аны? тавышында с?енеч чаткысы кабынгандай тоелды:

– Син мине таныды?мы, Ил?ам?! Ач, дустым… Бер ген? кара ми?а…

З?лиф?не? беркайчан да “дустым” дип д?шк?не юк иде бугай, дип уйладым мин. Ул ??рвакыт Ил?ам гына ди торган иде. Шулай да ачарга кир?к. Б?лаг? тарганда кеше нинди ирк? исем бел?н атамас. Ачарга кир?к. ??м мин тагы йокыга киттем. Тик шунда ук т?р?з? рамын тырмап кычкырдылар:

– Ил?амм!..

Мин калкынып куйдым да торып басарга, к?зл?ремне ачарга к?ч тапмадым. Ниндидер кошны? канат какканы ишетелде. Башкача бернинди д? тавыш ишетелм?де.

Ирт?г?сен кояш калку бел?н уяттылар. Айратка р?х?т, ул шундук сикереп торды да юынырга чыгып китте. Мин уянгач та башны к?т?рерг? иренеп яттым. Авылны? и? алама ягы шул инде аны?, кир?кс?-кир?км?с? д? ирт?н ирт?к торырга м??б?р буласы?. Бары тик Айрат кереп:

– Нишл?п ятасы?, ш???р ялкауы!– диг?ч кен? к?чк? с?йр?леп юынырга чыгып киттем. Харап инде, авыл эшч?не булып н?рс? майтаргандыр.

Юынып кер?г?, к?еф к?т?рел? т?ште. Айрат бел?н тиз ген? ч?й ч?мердек т? картыйларга й?гердек. Картый инде к?пер башына ?итеп кил? иде. Олы кеше булса да йоклап ятмаган, безд?н ирт?р?к кузгалган. Безг? чапырыш ?йд? яш?г?н Наил? д? киенеп-т?з?неп ?нисе бел?н кайдадыр китеп бара.

– Кайда юлландыгыз болай та? бел?н?– дип каршылады картый аларны, – Районга-ф?л?н т?гелдер бит…

– Мен?, больницага барабыз ?ле… —Наил?не? ?нисе к?ефсез иде, – Кызны? муенында ниндидер эз бар. Убыр-ф?л?н булмасын дим.

Наил? оялып башын т?б?н иде.

Картый кызны? муенына к?з салды да сорап куйды:

– ?зе н?рс? ди со??

– Черки тешл?де ди…

Мин пырхылдап к?леп ?иб?рдем. Кызларны? муенындагы андый эзне? н?рс?д?н барлыкка килг?нен яхшы бел?без без. Т?шеп калган егет т?гелбез.

Наил? ми?а к?з сирпеп алды да кып-кызыл булды. Тел кычтып тора иде, бер с?зсез кала алмадым:

– Ул черкине? исеме ничек со??

Картый ми?а сынаулы караш ташлады да сизелер-сизелм?с кен? елмаеп куйды. Аннан со?, Наил?не? муенын ?ентекл?бр?к караган булды:

– Юк, Х?дич? килен, баланы? к??елен яралап й?рм?, – диде катгый итеп, – Убыр болай тешл?ми ул. Кычытканга-ф?л?н чагылгандыр…—??м кызга борылды,– Мал куганда егылган иде?ме ?лл??

Наил? кыяр-кыймас кына баш какты.

– Мен? шу?а охшап тора шул…—диде картый, кызны ?ит?кл?п алып, – ?йд?, балам, кайтыйк.

– Р?хм?т инде, Фатима т?тк?й, – дип Х?дич? апа а?а иярде.

Без Айрат бел?н ?йг? й?гердек. Кич? я?гыр коеп яуса да т?не буе ?илл?г?нг?ме, ?ир коп-коры иде. Мин ниг? итек киеп чыкканыма ?кенебр?к т? куйдым. Л?кин З?лиф?л?р янына ?ит?г? барсы да онытылды. Аларны? капка т?бенд? буылып ташланган биш сарык ята иде. Тир?-якта бернинди эз д? к?ренми. Х?ер, б?лки, т?нл? д? я?гыр сиб?л?п алгандыр. Л?кин сарыкларга бернинди д? убыр ябешм?г?не к?н кебек ачык иде. ??рх?лд?, мин укыган китапларда д?рес язылган булса. Сарыкларны? барсыны? да муены ч?йн?п ташланылган. Минем моны? ише х?лл?рне узган ??йл?рд? д? к?рг?нем бар, ??м аны? б?ре эше ик?нен яхшы бел?м.

– Б?ре булырга тиештер, – диде Айрат минем уйларны сизеп торган сыман, – Элек т? булгалады…

Ул арада к?рше-к?л?н ?ыелып китте. Кем сарыгы ик?нен шундук танып, З?лиф?л?рне? ишеген шакыдылар. Энд?ш?че булмады. Т?р?з?г? ябештел?р. Аннан со? кемдер ?йл?рен? кереп урап чыкты да, беркем д? юклыгын х?б?р итте.

– Кайда киттел?р ик?н? – дип баш ваттылар, – Б?лки, алар да ?йд? кунарга курыкканнардыр.

Тизд?н мал врачы килеп сарыкларны ат арбасына салды да ?л?т базына алып китте. Монда кызык бет? бел?н мин картыйны? сарыкларын карарга й?гердем. Ачкыч булмагач, койма ярыгыннан карарга туры килде. Барсы да ис?н иде.

– Аллага ш?кер, —дип куйды Айрат, бабайларча итеп,—Безнекел?р ис?н ик?н ?ле.