Архитектуравий лойиҳалашнинг ижтимоий асослари
Коммуналар тизимининг шаклланиши жамиятни қуриш стратегик режасини бир қисми сифатида эълон қилинди. Ҳар бир инсон ўзини оқилона тутади (юз фоиз коммунар каби) ва бошқалардан фарқи бўлмайди; на моддий, на маънавий ва маданий. Ҳаётий вазиятнинг аниқ модели таклиф қилинди (инсон жараёнлари оқими учун идеал шароитлар).
Уйдаги барча жараёнлар қатъий тартибга солинган. «Ҳаёт сценарияси”ни жойлаштиришга мувофиқ, биноларнинг фазовий ўлчамлари ҳисоблаб чиқилган ва ҳаракат билан шуғулланувчи одам ҳаракатланадиган траекторияларга мувофиқ элементар функционал зоналарнинг контурлари ўрнатилган.
Олинган дастлабки маълумотлар серияси стандарт турар-жой камерасини яратиш учун асос бўлиб хизмат қилди. Хулоса қилиб айтганда, биз Вебер назарияси ва конструктив архитекторлар турар жойини лойиҳалашга бўлган ёндашув ўртасидаги алоқани аниқроқ очиб беришга ҳаракат қилишимиз мумкин.
Назарий тузилмани қуриш устида ишлаш жараёнида иккала ҳолатда ҳам иккита ёндашувни кузатиш мумкин; идиологизация ва типификация. Одамларнинг ҳатти ҳаракатлари хулқ-атворининг маъносини (совет утопиясининг мавкуравий тамойилларига йўналтирилган ҳолда) лойиҳалашда, меъморлар одамларга ҳақиқатан ҳам нима кераклигини «тушунишга» яқинлашдилар (гарчи у энг минимал тўплам бўлса ҳам).
Архитектура назариётчилари «шахслар”ни (архитектура аҳолиси) изоляциялашди. Ўша даврнинг ахлоқий, сиёсий, эстетик ва моддий қадриятларни таъкидлаб, нима истаётганини аниқ биладилар («коммунизм қуриш») «уйғун”одам модели яратилди. Бу ерда биз одамларнинг хулқ-атвори ва фаолиятининг мазмуни ва йўналишини белгилаб берган қадриятларга онгли муносабатини тушуниш ҳақида гапирамиз.
Уй-жойларнинг идеал турлари бу ҳолда ижтимоий шароитларнинг моҳиятини-шахслараро мулоқот, индивидуал ва гуруҳ онгини тавсифлайди. Улар одамларнинг маънавий, сиёсий ва моддий ҳаётида ўзгаришлар қилиш мумкин бўлган ўзига хос таянч пунктлари вазифасини бажаради.
Архитекторлар томонидан олиб борилган тадқиқотлар асосида турар жойнинг асосий кўрсатгичлари (аҳоли сони, уларнинг бандлиги, функционаллиги, биноларнинг мақсади ва бошқалар) аниқланди бунинг натижасида турар-жой меъморчилиги концепциясининг бир хиллиги аниқланди.
Барча хаётий жараёнлар идеал шароитда, «Буюк утопия”нинг ижтимоий меъёрларига риоя қилишнинг аниқ мотивацияси билан содир бўлган деб қаралди.
Архитектура маданиятнинг моддий ва маънавий таркибий қисмлари ўртасидаги алоқани шакллантиради, маълум бир даврдаги ғоялар ва қадриятлар тизимини ўрнатади. тарихий вақт миқёсида у «жамият тараққиётининг муайян босқичларини, унинг тарихини белгилайди ва шу билан бирга коллектив хотиранинг моддий шаклига айланади». (А.В.Иконников).
Архитектура волуметрик-фазовий ва бадиий ечимлар орқали социологиядан олинган билимларни таржима қилади. Ҳар қандай архитектура вазифаси ҳаётни тартибга солишнинг маълум бир моделидан келиб чиқади, унда у ўзининг амалга оширилиши учун тушунтириш топади.
Ҳар бир меъморий объект ҳар доим одам билан боғлиқ ва инсоний фаолиятга киритилган, ўз вақтида очилган, ҳам моддий ҳам идеал.
Шу нуқтаи назардан, ҳар бир даврда идеал уйни излаш, ижтимоий тафаккур ҳолатини акс эттирувчи, маълум бир утопиянинг хусусиятларини ўз ичига олади.
Архитектура ечимини қидирганда утопиялар маълумотни ақлий равишда тартибга солиши, уни конкретлаштириши ва жамоат хаётини ташкил этишга эътибор қаратиб, келажакдаги лойиҳага мақсадга мувофиқлигини киритиш мумкин.
Ижтимоий лойиҳалаш: Назария ва амалиёт
Ижтимоий лойиҳалаш: Назария ва амалиёт
Ижтимоий лойиҳалаш: Назария ва амалиёт
Ижтимоий лойиҳалаш: Назария ва амалиёт
Ижтимоий лойиҳалаш: Назария ва амалиёт
Ижтимоий лойиҳалаш: Назария ва амалиёт
Ижтимоий лойиҳалаш: Назария ва амалиёт
Ижтимоий лойиҳалаш: Назария ва амалиёт
Ижтимоий лойиҳалаш: Назария ва амалиёт
Ижтимоий лойиҳалаш: Назария ва амалиёт
Ижтимоий лойиҳалаш: Назария ва амалиёт
Ижтимоий лойиҳалаш: Назария ва амалиёт
Ижтимоий лойиҳалаш: Назария ва амалиёт
Ижтимоий лойиҳалаш: Назария ва амалиёт
Ижтимоий лойиҳалаш: Назария ва амалиёт
Ижтимоий лойиҳалаш: Назария ва амалиёт
Ижтимоий лойиҳалаш: Назария ва амалиёт
Замонавий даврда истеъмолчи тури катта аҳамиятга эга. Шу сабабли, яшаш муҳитини лойиҳалаштириш инсонга йўналтирилган ёндашув билан амалга оширилиши муҳим. Шу нуқтаи назардан, Макс Вебер томонидан таклиф қилинган идеал турлар концепциясининг қўлланилиши дизайнер учун катта ёрдамдир.
Ўзаро боғлиқликда маънавий ва бошқа қадриятлар тизимини ифода этадиган идеал типлар, ижтимоий аҳамиятга эга ҳодисалар вазифасини бажаради. Улар инсон учун энг фойдали бўлганини, айни пайтда унинг манфаатларига объектив жавоб берадиган нарсани таъкидлайди. Шунга кўра лойиҳа олдидан қидириш пайтида, бунинг асосида зарур.
Тарихий таҳлил ёрдамида ва замонавий жамиятнинг қадриятлар тизимини изоляция қилиб, унинг бир қанча кўрсатгичларини кўрсатадиган ёки турар жойни (масалан, уйда яшайдиган одамлар сони, уларнинг тоифаси ва миллати) идеал турар жойни шакллантиринг, ишга жойлашиш ва бошқалар.
Қабул қилинган идеал турни мавжуд уй-жой фонди билан таққослаш ва ва истеъмолчининг талабларига биноан турар жойни янгилаш учун унинг қандай бурилишлари борлигини, унинг элементларининг қандай хусусиятларини ўзгартириш кераклигини кўриб чиқинг.
Олинган таҳлил материаллари, амалга оширилгандан сўнг, жамиятнинг эҳтиёжларини қондирадиган ва яшаш учун максимал қулайликни таъминлайдиган меъморий тузилишга эга бўлиш керак.
Социология – жамият ҳақидаги фан, унинг ташкил этилиши, ҳаёти ва ривожланишининг турли қирраларини ўрганади. Социология умумлаштиришнинг турли даражаларида ижтимоий ривожланиш тенденциялари ва қонуниятларини ўрганади.
Ижтимоий ривожланишнинг умумий назарияси социологиянинг архитектура ижтимоий фанини ўз ичига олган махсус бўлимларини асосини ташкил қилади ва умумлаштиради.
Ижтимоий масалаларнинг кенг доираси турар жой, турли хил дизайн объектлари – уй -жой, саноат мажмуаси, жамоат маркази ва бошқалар билан боғлиқ ижтимоий -архитектура тадқиқотлари дастурларининг хилма -хиллигини белгилайди ва ҳоказо.
Яшаш муҳитининг шаклланишида ижтимоий эҳтиёжлар тарихан ўзига хосдир. Улар ижтимоий фаровонликнинг умумий даражасини, ижтимоий муносабатларни, жамиятнинг моддий -техник ривожланишини акс эттиради.
1.3.Ижтимоий ва меъморий шаҳарсозлик категорияларининг ўзаро боғлиқлиги.
Ўзаро муносабатларнинг ривожланиш тенденциялари: жамият – инсон – табиат – технология меъморий ва шаҳарсозлик жараёнлари йўналишида ҳал қилувчи аҳамиятга эга. Келинг, бу муносабатлардаги энг муҳим ўзгаришларни ва уларнинг архитектура ва шаҳарсозликнинг замонавий ривожланишидаги ролини номлайлик.
Ҳудудий меҳнат тақсимотининг ривожланаётган жараёнлари ва аҳоли пунктлари ва минтақалараро шаклланиши ришталари лойиҳалаштирилган ҳудудий тизимлар ҳажмининг ўсишини аниқлайди.
Aслида, бугунги кунда минтақавий миқёсда пайдо бўлаётган сиёсий-ишлаб чиқариш мажмуалари ва ҳисоб-китоб тизимлари нафақат ижтимоий-иқтисодий, балки шаҳарсозликни тартибга солиш объектлари ҳисобланади.
Aрхитектура бугунги кунда республикалар, йирик иқтисодий районлар ва умуман мамлакат ичида ҳисоб -китобларни ташкил этиш вазифаларини юклаган ҳудудий тизимларнинг янги кўламлари олдида турибди.
Оммавий қурилиш объектлари – меъморларни дифференциациялаш талаби. хатто экологиянинг риторик барқарорлигига мос келадиган, архитектура қарорларининг узоқроқ муддатлари, турли хил қурилиш эҳтиёжларини инобатга олган ҳолда, объектларнинг маълум қарама-қаршилигига олиб келади.
Бу шаҳарсозликни ижтимоий қурилишнинг бошқа барча соҳаларидан оммавий саноатни ривожлантириш вазифаларини бажаришга мажбур қилади.
Ижтимоий тараққиётнинг маълум босқичларида олдиндан тахмин қилинадиган улкан истеъмолчилар майдони сифатида режалаштиришни лойиҳалаш ривожланиш ва фаровонлик даражаси – ҳар хил ижтимоий болаларнинг турмуш тарзи шаҳар ва қишлоқ аҳолиси гуруҳлари доирасидаги кенгайиш, ҳаётнинг ўзига хос хусусиятларининг эҳтиёжларини миллий ва минтақавий мантиқий тадқиқотлар жамоасининг меъморий фаолиятини ўчириш.
Aҳолидан бири (оилалар, меҳнат жамоалари ва бошқа ижтимоий гуруҳларнинг соддалаштирилганлиги) бу жараёнларнинг соддалиги учун яшаш муҳитининг ўзгаришига, қабул қилинган хизматлар, дам олиш, ишлаб чиқариш қарорларининг кераксиз стандартлашувига олиб келди, бир ва бошқа табиий объектлардан фойдаланиш.
Қишлоқ жойларида урбанизация амалиётининг кўплигига асосланган прогрессивлик ва зарурлик ғоялари асоссиз провокацион асословчи типологиялар сифатида яшаган оилалар келгусида ҳаётнинг тарқалиши ва қишлоқ жойларининг кенгайиши, қишлоқлар талабларининг фарқланиши кўринади.
Бу ва бошқа ошхоналар оилаларнинг тузилишига, уларнинг бир қанча ижтимоий асосларига ва энг аввало, барча хусусиятларга – ишнинг табиати, тушунишнинг дастлабки позициясига ёндашувларнинг соддалаштирилганлигини кўрсатди.
Даромад даражаси, таълим даражаси, ҳозирги вақтда, ижтимоий тенглик, худди шу жиҳатлари билан бирга, ижтимоий замон сифатида кўриш керакки, таҳлилда ижтимоий фаровонлик, минтақавий ва ижтимоий маданий ўсишнинг умумий кўтарилиши ташкилотнинг ўзига хос хусусиятларининг тескари бурилишига олиб келади – натижада фарқлар ва турар -жойларга бўлган талаблар ошади.
Бу ҳаётнинг қадр -қиммати табиатидаги хилма -хилликка имкон беради, лекин барча хилма -хил жараёнларни, турмуш тарзида, истеъмолчининг эҳтиёжларини тўлиқ ҳисобга олади.
Бироқ, ҳар хил ижтимоий гуруҳларнинг манфаатлари ва манфаатларини, унинг чекланган гуруҳлари, шахслари, миллатлари ва минтақавийлигини муқаррар, янги унинг енгиб ўтилиши бугунги кунда ижтимоий эҳтиёжларни ўзгартириш ва ривожлантиришга, ҳаёт шаклларида, шунингдек, янги технологик ишлаб чиқариш эҳтиёжларининг фарқлари ва ривожланишига мос равишда оригинал дизайн схемаларини ишлаб чиқишга имкон берадиган билан боғлиқ
ИЖТИМОИЙ ЛОЙИҲАЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ
ИЖТИМОИЙ ЛОЙИҲАЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ
ИЖТИМОИЙ ЛОЙИҲАЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ
ИЖТИМОИЙ ЛОЙИҲАЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ
ИЖТИМОИЙ ЛОЙИҲАЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ
ИЖТИМОИЙ ЛОЙИҲАЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ
ИЖТИМОИЙ ЛОЙИҲАЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ
ИЖТИМОИЙ ЛОЙИҲАЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ
ИЖТИМОИЙ ЛОЙИҲАЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ
ИЖТИМОИЙ ЛОЙИҲАЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ
ИЖТИМОИЙ ЛОЙИҲАЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ
ИЖТИМОИЙ ЛОЙИҲАЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ
ИЖТИМОИЙ ЛОЙИҲАЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ
ИЖТИМОИЙ ЛОЙИҲАЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ
ИЖТИМОИЙ ЛОЙИҲАЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ
ИЖТИМОИЙ ЛОЙИҲАЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ
ИЖТИМОИЙ ЛОЙИҲАЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ
ИЖТИМОИЙ ЛОЙИҲАЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ
ИЖТИМОИЙ ЛОЙИҲАЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ
ИЖТИМОИЙ ЛОЙИҲАЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ
ИЖТИМОИЙ ЛОЙИҲАЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ
Резидентларнинг шахсий ва кундалик жараёнларида иштироки дизайнида аниқ рол ўйнайди"яшаш манзили йўқ» монотонлик билан тавсифланадиган ташқи яшаш муҳитининг шаклланиши
Бу янги йўл – меъмор ва истеъмолчи ўртасидаги мулоқот социологик ахборотни олишнинг янги шаклларини, амалий социологик тадқиқотларни янада ривожлантиришни талаб қилади.
Ижтимоий тараққиётда инсон омилининг аҳамиятининг ошиши барча
ижтимоий инфратузилма объектларини: уй -жой, соғлиқни сақлаш муассасалари, таълим, спорт ва бошқаларни лойиҳалаш ва қуриш ролининг ошишига олиб келди.
Шу билан бирга, тарихий ва маданий меросга ижтимоий ўзликни англаш омили сифатида эътибор кучайиб бормоқда, бу маданият ёдгорликларини реконструкция қилиш ва қайта тиклаш билан боғлиқ меъморчиликнинг ривожланишини белгилайди. мероснинг тарихий ва маданий қиймати. Ушбу ўзгаришларни сарҳисоб қилиб, архитектуранинг замонавий ривожланишининг қуйидаги асосий жиҳатларини номлашимиз мумкин
Меъморий ва шаҳарсозлик объектлари турларини кенгайтириш, уларнинг хилма -хиллигини ошириш, шу жумладан йирик ҳудудий тизимлар объектлари сонида – мамлакат ҳудудида ягона ҳисоб -китоб қилиш тизимигача;
архитектура ва шаҳарсозлик соҳасида лойиҳалаш ва прогнозлаш нуқтаи назаридан ўсиш;
атроф -муҳит доирасини кенгайтириш табиат ва тарихий -маданий меросни муҳофаза қилиш ва санитария -гигиеник қулайлик билан боғлиқ вазифаларни лойиҳалаш;
дизайн дастурларини ишлаб чиқиш ва қабул қилинган қарорларни асослаш билан боғлиқ ижтимоий билимлар доирасини кенгайтириш:
функционал ва технологик асослаш билан бир қаторда, ижтимоий-психологик, сотиб олиш-мантиқий эстетик ва семинар тадқиқотлар маълумотларидан фойдаланинг.
Ижтимоий жараёнларда архитектура ва шаҳарсозликнинг ролини кенг белгилаб, яна бир саволни кўриб чиқиш керак: архитектура ўзининг ижтимоий вазифаларини қандай изоҳлайди. Бу саволнинг профессионал формуласи ярим асрдан кўпроқ вақтни олади ва унга жавоб бир хил эмас. Энг радикал позиция – бу архитектура ролини ифодалаш
«Ҳаёт қуриш». Бу нуқтаи назардан, 1920—1930 йиллардаги социалистик турар -жой ва коммунал уйларнинг ғоялари, Ле Корбюзье, Лауҳауснинг шаҳарсозлик ва меъморий концепциялари ва 1960 -йилларда хизматларни ташкил этиш бўйича баъзи ғоялар (Aкадемия Жамоат бинолари институти СССР фанлари) ташкил топди.
Бу ғояларнинг барчаси вақт ўтиши билан ўзларининг утопиклигини, биринчи навбатда, ижтимоий текисликда кўрсатди (бу борада энг характерли нарса «архитектура ёки инқилоб» шиори).
Бироқ, фазовий дизайн ёрдамида ижтимоий жараёнларга йўналтирилган таъсир кўрсатишнинг кўп ўлчовли мақсадини белгилаш нафақат меъморчиликнинг ривожланишига, балки «конструктив» географиянинг шаклланишига, иқтисодий ва ижтимоий ҳудудий режалаштиришга ҳам таъсир кўрсатди.
30 -йилларда ташкил этилган ва маълум даражада давоми бўлган бошқа позиция «ҳаёт қуриш» ғоясини енгиш-бу функционализм позицияси. Унинг ижтимоий маъноси маълум бир фаолият турини (функциясини) амалга ошириш учун архитектура воситаларини тақдим этишдан иборат.
«Ҳаёт қуришнинг» кенг кўламли дастурларидан воз кечиб, функционализм ижтимоий жараёнларнинг ўзига хос «технологияларини» фазовий амалга оширишга йўналтирилган.
Кўриниб турган фарқга қарамай, улар битта умумий позициядан келиб чиқади: ижтимоий жараёнларни фазовий тартибга солиш имконияти ва зарурияти, шунингдек, меъморнинг танлов қобилияти ҳақидаги тахмин.
Фазовий ечимни белгилайдиган асосий омиллар кўплаб ижтимоий омиллардир. Функционализмни танқид қилиш функционал асосларни соддалаштириш, ёндашувларнинг «технологизми» билан боғлиқ. «Ҳаёт қуриш» ғояларини танқид қилиш – утопия билан спекулятив қурилиш. Бу танқиддаги умумий нарса – бу ижтимоий вазиятни соддалаштиришнинг ноқонунийлигини тан олиш, меъморий қарорлар қабул қилишнинг ижтимоий асосланиши.
Ҳозирги вақтда архитектуранинг ролини атроф муҳитни шакллантиришдаги фаолият сифатида изоҳлайдиган янги профессионал позиция шаклланмоқда. Фазовий тузилмалар ижтимоий жараёнларни амалга ошириш учун шароит (имконият) сифатида яратилади.
Биноларнинг архитектураси, шаҳарларнинг фазовий тузилмалари уларнинг ҳаётийлиги, иқтисодий ва ижтимоий фойдалилиги, тарихий, маданий ва эстетик қиймати мезонларига мувофиқ кўриб чиқилади ва шаклланади. Бино, шаҳар архитектураси ғояси ижтимоий ҳаёт муҳити сифатида ижтимоий мавзуни (индивидуал, жамоа) ўрганишни ўз ичига олади.
«Ҳаёт қуриш» ва функционализм позицияларидан фарқли ўлароқ, бу ерда фаолиятга унчалик эътибор бермайдиган экологик ёндашув шаклланмоқда (кўп ёки камроқ маънода, фаолият мавзусига, «хўжайин» га). – инсонга, ижтимоий гуруҳга, жамиятга ўз манфаатлари мураккаблигида ҳаракат қилувчи ва шу маънода унинг катта инсонийлигини кўриш керак, амалий маънода, архитектура ижтимоий тараққиётнинг натижаси ва ифодаси сифатида ифодаланиши мумкин. Энг мураккаб мужассамланишлари жамиятнинг ҳудудий ва маънавий маданияти.
Бошқа моддий маданият объектларидан фарқли ўлароқ, жамият ҳаётини ижтимоий ривожланиш сифатида қолдириб, бинолар меъморчилиги ва бундан ташқари, шаҳарлар замонавий ижтимоий жараёнларда ҳақиқий қадрият сифатида сақланиб қолмоқда.
Бу ижтимоий ривожланишнинг турли босқичларининг тарихий қатламидир… Бу ёндашувнинг олдингиларидан тубдан фарқи шундаки, бу нафақат атайлаб қилинган, мақсадли меъморий хатти -ҳаракатларни, балки атроф -муҳитнинг меъморий шаклланишининг бутун табиий жараёнларини кўриб чиқишдир.
Масалан, бу ҳодиса шаҳар қурилишининг оқилона ҳисоб -китобларига қарши бўлган режалар. Яна бир мисол, микрорайонлар аҳолиси томонидан ҳудудни «яшаш» табиий жараёнлари, фақат ретроспектив тадқиқотлар ушбу табиий компонентни кўриш имкониятини беради. Бироқ, дизайнда буни ҳисобга олиш жуда муҳимдир.
Меъморнинг ижтимоий ва меъморий-фазовий хусусиятлар ўртасидаги муносабатни профессионал тушуниши изчил ривожланиши ва мураккаблашишини кўриш мумкин.
Шу билан бирга, бугунги кунда архитектура амалиётида юқоридаги барча ёндашувларнинг конструктив моментларидан фойдаланиш зарурлигини таъкидлаш муҳим:
бино ва шаҳарда функционал дастурларни мақсадли таъминлаш;
ушбу жараёнларнинг ижтимоий субъектининг эҳтиёжлари ва манфаатларини ҳисобга олган ҳолда; шаҳар ривожланишининг табиий тенденцияларини ҳисобга олган ҳолда, улар кўпинча оқилона режалаштиришга тўғри келмайди.
Шунга кўра, лойиҳа олдидан ижтимоий таҳлил бу компонентларнинг барчасини ҳисобга олган ҳолда тузилиши керак. Лойиҳадан олдинги ижтимоий тадқиқотлар архитектура ва шаҳарсозликнинг барча соҳаларида тадқиқотлар олиб борилмоқда.
Бироқ, улар бино ва иншоотларни, шаҳар объектларини лойиҳалаш учун ҳар хил таркибга эга, ижтимоий жараёнларни ташкил этишнинг турли вазифалари ва дастурларига мос келадиган юқори ҳудудий даражадаги ҳисоб -китоб тизимлари.
Бинолар ва иншоотлар шахслар ва ижтимоий гуруҳлар ҳаётида амалга ошириладиган турли хил ижтимоий функцияларни бажариш учун шаклланади. Бинонинг архитектураси ва яратилган муҳитнинг сифати фаолият субъекти (турар -жойдаги оила, ишлаб чиқариш биносидаги меҳнат жамоаси, театрдаги актёрлар ва томошабинлар) томонидан уюштирилган фаолиятнинг табиати билан белгиланади: унинг технологияси, зарур ижтимоий-психологик, ахборот, гигиеник ва бошқа шартлар…
Мавзу ва унинг ташкил этилиши ҳаёт фаолияти космос параметрлари, унинг физик хусусиятлари, ускуналари, муҳандислик таъминоти, керакли «нарсалар мажмуаси» билан белгиланади. Бинони лойиҳалашда меъмор шундай хусусиятларга эга сунъий муҳитни яратади.
Бу фазилатлар нафақат турли хил ҳаётий вазиятларни, балки уларни янада ривожшлантириш учун маълум захираларни таъминлайдиган макондан функционал фойдаланиш учун маълум имкониятлар доирасини ифодалайди.
Бу бино ва иншоотлардан турли усуллар билан фойдаланиш ва хусусан, замонавий функцияли тарихий биноларни ўзлаштириш имконини беради.
Шаҳар ва қишлоқ аҳоли пунктларини лойиҳалаш.
Уларнинг элементлари (ёқимли, саноат, жамоат, рекреацион зоналар ва комплекслар), шу жумладан транспорт ва очиқ шаҳар маконлари, ҳудудий жамоалар, ижтимоий гуруҳлар ва муассасалар фаолиятининг ҳар хил турларини ташкил қилиш учун муҳит сифатида шаклланади.
Шаҳарсозлик объектларининг тузилиши аҳоли турар жойларида, уларнинг жойлашуви ва ресурсларнинг мавжудлигини ҳисобга олган ҳолда, уларнинг ўзаро жойлашуви ва алоқаларининг табиати бўйича белгиланади.
Замонавий шаҳарсозлик амалиёти ишлаб чиқариш ва ижтимоий такрор ишлаб чиқариш, ердан оқилона фойдаланиш ва атроф -муҳитни муҳофаза қилиш мақсадида шаҳар майдонини мақсадли ташкил этишга қаратилган.
Шу билан бирга, бугун мен истеъмолчининг ўзини, хусусан, яшаш муҳитини ташкил этишни синчковлик билан ўрганиш зарурлигини биламан. Aҳоли, қўшни жамоалар ва умуман шаҳар жамоасининг ижтимоий-психологик, ижтимоий-маданий хусусиятларини тадқиқ қилиш зарур.
Шаҳар муҳити ва бино ва иншоотларнинг туб фарқи унинг фазовий тузилишининг табиий асосда шаклланиши ва ундаги табиий ва регеноген компонентларнинг комбинациясида.
Бу атроф -муҳитнинг белгиланган параметрларини шакллантириш имкониятини чеклайди, уларни асосан техник, иқтисодий ва санитария-гигиена хусусиятларининг чекланган доираси учун стандартлар тўпламига туширади.
Бугунги кунда стандартлаштирилган хусусиятлар доирасини, шу жумладан қўшимча экологик ва ижтимоий-функционал кўрсаткичларни кенгайтириш масаласини кўтариш мумкин.
Шаҳар муҳитини шакллантириш воситалари қуйидагилардир: ҳудудларни функционал районлаштириш, коммуникацияларни йўналтириш, муҳандислик таъминоти, тўғонни режалаштиришни ташкил этиш, ҳудудни ободонлаштириш ва суғориш.
Макро ҳудудий дизайн объектлари бўлган минтақавий даражадаги шодлик тизимлари минтақанинг, республикаларнинг ва умуман мамлакатнинг ижтимоий-иқтисодий дастурларини амалга оширади.
Ушбу объектларнинг ҳудудий тузилиши ва техник таъминланиши ишлаб чиқариш кучлари ва ирқларини жойлаштиришнинг миллий, минтақавий ва тармоқ манфаатлари билан белгиланади.