Бабалардын Урпагы. 3 китеп

Камдуу болот бий деген.

Эл жерине бел болуп,

Эли даңктуу бий менен.

Ушундай оор жашоодо,

Эли бийин бел тутат.

Бийи элди башкарып,

Алга сүрөп баратат.

Кул бий болгондо,

Эли самсып кыйналат.

Күчөп азап тозогу,

Күндө кайгы аралайт.

***

Аялына ээ боло албаган

Акаев чыкты арадан,

Катынын тилин алып,

Калың журтту бащкарган.

Далайга запкы көрсөттү,

Көр оокаттын айынан.

«Алтын жана доллар»– деп,

Ооналактап кайсалаган.

Баласы хулиган баштанган

Бакиев чыгып эл башкарган.

Кулдар элди башкарса,

Куу жыгач болот бул заман.

***

Түн ортосу болгондо

Атасы чырды баштады.

Мурду канап аялы,

Ач кыйкырык ташталды.

Балдары жүрөт буркурп,

Кыздары ыйлайт чуркурап.

Үй-бүлөсүн түнкүсүн,

Көчөгө айдайт командир.

Андайлардан алыс жүр,

Адатың менен жерге кир.

Үйүнөн чыгып көчөлөшүп,

Эртеси дагы ызы-чуу,

Ажырашуу башталат,

Аялы качып төркүнүнө.

Айлап, жылдап көп жатат,

Качан калаар экен аа

Кайран гана бул адат

Өмүр боюу келатат,

Ажырашып, элдешип,

Айлада жок пенделик.

***

Жылкычы деген агам бар

Жеңелери тамашалайт,

« Көл толкуса, толкуйт го,

Шопур бала толкубайт.

Тоо толкуса, толкуйт го,

Биздин бала толкубайт».

Тоодой элес сактаса,

Тоодой агам бар тура.

Көлдөй болуп жайкалса,

Көлдөй жөлөк бар тура.

Көлдөй элес берсе да,

Көлөй журтта көрүнүп,

Көлдөйүм аман жүрсүнчү.

Тоодой элес берсе да,

Тоолукшуп өмүр сүрсүнчү,

Тоодойум аман жүрсүнчү.

Анан байкем бир кезде

Океан болуп жайкалат,

Май аралаш көбүктөр,

Майда толкун жыбырайт.

Ат тизгинин ал кезде,

Оңой менен тарттырбайт.

Жылдыз чачып сыйлашкан,

Жылкычы агам жан агам.

Мээрим чачкан агамды,

Мекеден да таба албайм.

Агайым кетти ак тоого,

Ак шумкарын көккө агытып.

Аркы адырдан көрүнөт,

Аккула атын алкынтып.

Агамдай болуп мен дагы,

Ак шумкарды көккө агытсам.

Аң улап тоодон келгени,

Ак бозду минип чайкалсам.

Аз өмүрдө бактылуумун,

Агамы жазбай мен тартсам.

***

Ынтымак деген элге жаккан агам бар

Аны сыйлап жакшы көрөм атамдай.

Анда-мында ичкени эле болбосо,

Андан башка күнөөсү жок кыпындай.

***

Калдыр-калдыр-калдыр тоо

Калдыр тоонун өзүнөн

Кабалаңды кайра баштай,

Калдырады таш кулай.

Ийри-ийри-ийри тоо

Ийри Тоонун өзүнөн,

Иймекке сызды сабалай,

Ителги менен жагалмай.

Кайкыдан ары сагалап,

Калың туман аралап,

Кайырмага жаан төктү,

Ит агытып, куш салып,

Ысабек ата шашылып,

Иймекке карай чаап өттү.

***

Тынччылык деген агам бар

Далай жылы мал баккан.

Элине эмгек калтырып,

Эмгеги менен шаңдантып.

Элестүү күндөр ажайып,

Жамандык менен жакшы да,

Көлөй уулун башкарып.

Жаман сөз чыкпай оозунан,

Жакшы карыды балпайып.

Сакадай боюу сары алтын,

Сакалы куудай агарып.

***

Уламадан айтылган,

Уламышы көп дүйнө.

Сыры сыртка айтылбас,

Сырдуу дүйнө, бу дүйнө

Табылбаган жагы көп,

Табышмагы бар дүйнө.

***

Ушунча чатак болуптур

Бир таанышым башынан.

Ажаандыгы кем калбайт,

Ажылдап үргөн сарыдан.

Аябай сонун киши эле,

Ажыраптыр акылдан.

Качып турам жанынан.

Карала уйдай салпылдап

Кара ит кирип оозунан,

Ак ит үрөт ажылдап.

Кандай адам болуп калган,

Катындардай чаңкылдап.

Аракты арбын ишчү эле,

Андан балее жармашканбы.

Акыл-эстен ажырап,

Ажына болуп калганбы.

Догдурлатып алпарсам,

Табылабы айла-амал.

Кагын болуп калыптыр,

Калжак атып кайрадан.

Алжыйт деген ушул го,

Ак чач болгон чагында.

Куну кеткен түгөткө,

Кудай да келбейт жардамга.

***

Ээ ..эй..ээ ..эй…ээ ..ээй…

Ээн жайлоо аралап,

Элкин куштай сабалап,

Эшек минип эпеңдеп,

Эки бала өтө элек.

Ээ…эй…эээй....ээ…ээй…

Өткөөл жолдо бир келип,

Өпөң чычаң теминип,

Өкүрөңдөтө желдирип,

Өгүз менен өпөңдөй,

Эки бала өтө элек.

Ээ…эй…ээээй…

Тай минип алып жарышкан,

Тайгак жолдо ашыккан,

Тайчан балдар өтө элек.

Ээ…эй…эээй…

Элим ашкан узун жол,

Уламадан келаткан,

Узун жолдо үмүт мол.

***

Шыктанткан кары жаштарды,

Шыкыйдын уулу Шыкмамат.

Шыбышын берип үн сала,

Шыгыр айтып баратат.

Жаш баладай табият,

Жабыккан түрүн кайталайт.

Жайылманын төрүн өрдөп,

Жаан сабалай баратат.

***

Кеңеш деген агам бар

Кезикпесем сагына берем элесин.

Элчилеп эстен тана арак ичпейт,

Жаман сүйлөп көңүлдү кирдетпейт.

Өз агам өзүмө жагат башынан,

Аман-эсен жүрө берсин элимде.

Жарыгымды жаман десем башкага,

Жакшы агасын бермек беле ал мага.

Жакшы агасын бере койгон күндө да,

Ал агама окшош болбой жатпайбы.

Анан кантип агам деймин башканы.

***

Акылдуу жердеш бар эле

Азгырылып кетти аракка.

Кылтактан такыр чыга албай,

Жаш башы калды азапка.

Аракты такыр ичпегенде,

Чоң болмок бир жерде.

Калыс жана так иштеп,

Кайрымы тиймек элине.

Арак шайтан азгырык,

Сугунуп жалмап салганда,

Мен калмакмын жашабастан.

Анда силер айтмаксыңар,

«Ал өлгөн деп арактан».

***

Жыргал деген агамы

Жылдыз сымал туу тутам.

Көрүнбөй калсам карааны,

Көздөн учуп сагынткан.

Тамак ашты бөлө жешип,

Таттуу болдук башынан.

Тууган деген ушу экен,

Туу тутуп сыйлашкан

Тагдырга деле ырахмат,

Таалайлуу тууган жараткан.

Эс тутуп сыйлашаар,

Энелешим эгизим.

Көрүнбөс кыйры алыс,

Көлкөйгөн океан, деңизим.

Байкемин даражасы жогору,

«Пошёль кет» деп жемелеген,

Полковниктен төмөнүрөөк,

Какайып честь берген,

Капитандан өйдөрөөк,

Маңыздуу сиңип эмгеги,

Майор чинин алды эле.

Элеси кетип калбастан,

Чоң сыйлыкты алды эле,

Чоңдорго жагын башынан.

Жалыйнасы көп эле,

Жакшылап пара алды эле.

Эсиме келет кайра эле.

Карып калган чагында,

Капалык көрбөй жашасын.

Бу өмүрдүн өзүндө,

Арманы такыр калбасын

Жылкынын казы картасын,

Жылмая күлүп чайнасын.

Конокко барган жеринде,

Урматы сиңип элине

Уча менен жамбаш алсын.

Берекеси төгүлгөн,

Беш бармакка колун салсын.

Жалаң келде жалмасын.

Алдына аш төгүлүп,

Арак, вино жайнасын.

Ырахмат айта кубанып,

Ылжыган мас болсун.

Эң эле көп ичип,

Эс акылын жоготпосун.

Чөнтөгүндө акчасын,

Бир грам да коротпосун,

Алкышын угуп чоочундардын

Ар дайыма кут көрүнүп.

Арасында жүрсүн сыйлардын.

Ак кагазды белендеп,

Калем сап кармап бекемдеп,

Тарыха аты калсын деп

Ушул ырды жазгамын.

Анан кандай кыламын.

Жүзүнөн кетпей кубаныч,

Жүздөгөн жашка ал барсын.

Жылдыздуу адам аталып,

Жыргал байкем жашасын!!!

***

Ай, шум дүйнө, шум дүйнө,

Жомоктору көп дүйнө.

Жоругу жолдо көрүнүп,

Жоболоңдуу бу дүйнө.

Бар дүйнө да жок дүйнө

Шарактап алып токтобой,

Шамал учкан бу дүйнө

Кубулжутуп үн кошкон,

Кубанычы көп дүйнө.

***

Курбудан атты желдирип,

Кушту салаар мүнүшкөр.

Ат таптаган саяпкер

Аргымак жайын түшүнөөр.

Сай-сайдан алып чогулткан,

Санжыраны ким сүрөөр.

Санжыраны сүргөндөй,

Карыңар барбы түшүнөөр?

Таранчыны сойсо да,

Тактап соёр казапчы.

Наар татыбай таң заардан,

Нанды жабаар наабайчы.

Санжыра айтып сайраган,

Жан табылбай калбастыр.

Бабалардын тарыхын,

Унутуп эл салбастыр.

Баскан жолду баяндоо,

Баардык элге бакыттыр.

***

Дагы бир жердеш бар эле

Бырыш кирген бетине.

Карып калган маалы экен,

Калжайып ушул кезинде.

«Эмнеге карып кетти?» деп.

Ал жердешти аягым.

Ал бырыштын ичине,

Бир балакет жашынган.

***

Сөз сүйлөп дайым аялча,

Киришип казан аякка.

Тамакты чектеп ар маалда,

«Чыныдагы май кайда?»

Бул кайсы жердеш тапкылачы,

Атын ылдам айткылачы?

Ушак сүйлөйт кыңылдап,

Башынан жакын чатакка.

Үй-бүлөсүн сала берет,

Өзүнчө бир азапка

Бул кайсы жердеш тапкылачы,

Атын ылдам айткылачы?

Аракты ичсе сөгүнүп,

Качып турам жанынан.

«Ко» менен «С» көп сүйлөйт,

Сүйлөп алып күлмүңдөйт.

Ошондой пенде башынан

Бул кайсы жердеш тапкылачы,

Атын ылдам айткылачы?

Мас болуп алган маалында,

Кыраңдап аял, балдарына.

«Өлөмүн» деп коркутуп,

Жип ала чуркайт сарайына.

Бул кайсы жердеш тапкылачы,

Акыл кеңеш айткылачы?

***

Арак деген азгырык

«Айда, кел!» дейт жазгырып.

Көңдөйгө кирип алган соң,

Көңүлдү коёт шат кылып.

Жан дүйнөнү тарытып,

Жаңжал, чатак, каткырык.

Көңүлдөш досуң аягында,

Көргө коёр жаткырып.

***

Амангелди күйөө балам бар

Жамакчылык талант бар.

Жаалы келип алганда,

Жамактатып ыр таштаар.

Бир отурган жерине,

Бир китепти жазып салган.

Окугандар ал китепти,

Оорундуу деп мактаган.

Мен жамакчы дегендердин,

Далайын артка таштаган.

Чымыны мунун бар эле,

Чымырканып иштесе,

Көңүл коюп ыр жазса,

Кой бакканын таштаса,

Көп нерсе чыкмак заматта.

Берешен талант даарыса,

Белгилүү болмок баарына.

Жок дегенде акын аталмак,

Көнөчөк элдин калкына.

Баарын таштап ыр жазса,

Байдылда болмок бүтүндөй.

«Байдылдадай акын чыкты»– деп,

Кара көйнөк сүйүнмөк,

Акындыгын салыштырсак

Байдылдадан бир карыш ылдый болмок.

Менден бир карыш өйдө болмок.

Ортобузда жүрмөк акын аталып,

Тарыхта аты катталып.

Каада күтүп күлмүңдөп,

Сөз сүйлөгөн чечендиги

Безилдейт буудай куургансып,

Горбачевден ашса ашат

Бирок аста кемибейт.

Ат минип актив болбосо,

Акын болмок өзүмдөй.

Каадалуу Көңдөй элине,

Кадырлуу жан бүтүндөй

***

Насыбай салган ак чакчам

Үйүмдө жок карасам.

«Чакчам кайда кетти? деп,

Издеп жатам баятан.

Жарма досум уурдаптыр,

Насыбай аткан чакчамы,

Ушундай эле болот да,

Жарма достун жасаары.

Чакчамы алса мейли эле,

Жан аякты кытый кетиптир,

Азаптанып санаа чегем,

Насыбайды кайда ийлейм.

***

– Ак такыя кызыл чок

Ак жоргочон ким экен?

Адыр менен алкынтып,

Келе жаткан шашылып.

–Ак такыя кызыл чок

Ак жоргочон келаткан.

Алкынган менин жаштыгым,

Алдыңбы анын кабарын.

-Көк такыя, кызыл чок

Көк жоргочон ким экен?

Алдында аты жарашык,

Абайлап аны тиктесең.

-Көк такыя кызыл чок,

Көк жоргочон азамат.

Жоомарт жаштык кезегим.

Жомок сырдуу элесим,

Жолочу сырын билдиңби.

***

Илиястын Эсенгул,

Чымыны мунун бар эле.

Чыж…чыж… этип гезитке,

Чыгармасы чыга калчу эле.

Кой артынан түшүп кетип,

Өлтүрдүм дейт чымынды,

Чыжылдатып учурган,

Чымындары дымыды.

***

Торколуу тондук жакасы,

Тогуз уулдун атасы.

Көөнөрбөс Түкүш абаке!

Көнөчөк элдин сакасы.

Ай туяк аттын такасы,

Айдың Көлдүн жакасы.

Айтылуу Түкүш абаке!

Азамат эрдин даанасы.

Кылган иши өзгөчө,

Кыйын болсоң саначы!

Тоодой өстү карачы,

Тогуз уулдун атасы.

Бул адамга тийген го,

Пайгамбардын батасы.

***

Арак ичип бир таанышым,

Аялына улам таарынса.

«Асылып азыр өлөм» деп,

Жип ала чуркайт бак жакка.

Часовой болуп балдары,

Таң атканча кайтарат.

Көп жылдан бери таанышым,

Коркутуп бизди келатат.

***

Кап-кара тармал чачы бар

Кап-кара чачтын ар биринде.

Калдайгн талант жашынган,

Жашынан билим алып,

Борбор жакка барбаган.

Борбор жакка барганда,

Боройлотуп билим алганда,

Өжөрлүк талант анда бар,

Өткүрлүк өлбөстүгү дагы бар,

Анда болмок башка адам.

Бүт кыргызга таанымал.

Жон-жондогу жыгачтын,

Жөн койбой баарын жулдурган.

Белсене ишке киришип,

Бетине тамга ойдурган.

Адырдагы жыгачты,

Артынан түшүп алдырган.

Абайлап аста жасатып,

Артына мыкты кактырган.

Мурдатан журтка таанылып,

Музейге сүрөт койдурган.

Жылгадагы жыгачты,

Жыйып келип жондурган.

Кезиттердин бетине,

Керектүү сүрөт чийилген.

«Баланча иштеп салды»– деп,

Кабар жазып шилтеген.

Жаш чагында талыбай,

Жалкоолукка багынбай,

Ийгиликти жылоолотуп,

Ишти иштеп бир далай.

«Кажыбас талант болом»– деп,

Карылардан бата алган.

Скльуптура жагынан,

Көп иштерди жасаган.

«Таланттуу биздин уулубуз»,

Талыбай эли мактаган.

Сыймыгы артып журтуна,

Сыйлуу уул болуп атанган.

Педагогика жагынан,

«Карточке» деген кагазды,

Калтырбай жаз»– деп какшанган.

Жакшы окуткула сабакты»,

Катуу койчу талапты.

Арбын ишти аткарган.

Узап жылдар кетсе да,

Унутулбайт бул адам.

Сүрөтчүлөр мүчөсү,

Өлкөбүзгө таанымал.

Бул сыймыкка жете албайт,

Өмүр сүргөн ар бир жан.

Төшүндө бар ордени,

Агартуунун мыктысы,

Мадаияттын алдыңкысы

Адамдардын жакшысы.

Эл-жериңде өмүр сүрүп,

Эсен аман жүрө бер.

Өмүр кандай өткөнүн,

Өкүнбөй гана эстей бер!

Жакшы адамдын артында,

Эмгеги калат сакталып.

Өнөрлүү өткөн адамдар,

Өзүнчө Улуу Мактаныч!!!

***

Шайыр иним Шаадатым,

Шарын көрүп балалыктын.

Тепчип өтүп чуркадык,

Тешик -Көлдүн кыясын.

Ойноктогон ал күндөр,

Оюман менин кете элек.

Элес ачкан ал түндөр,

Эсиңен сенин кете элек.

Бириктирет экөөбүздү,

Бирге болгон балалык.

Бийикте өткөн ал күндөр,

Бизди турат карантып.

«Кандай өттү өмүр»– деп,

Кайгырабыз таң калып.

Ал күндөрдү кел десек да,

Артына келбейт кайрылып.

Келбей калган балалык,

Арт жакта калды байланып.

***

Той берип, боорсок жазабай,

Мал союп, эт кайнатпай,

Бала чакта, Бакбур ага,

Тентек болчу шоктонуп,

Инилеринин чочогун

Өзү эле кесчү молойтуп.

Түбүн шылып мотойуп,

Кесилген чочок чоноюп,

Кыска тартчу молоюп.

Суу куйбас тентек болчу эле,

Акылдуу адам жаш кезде.

Шоктонгон Бакбур аганын,

Шок жагы эсте дагы эле.

Өсөөр жигит шок болсун!

Шок болбосо жок болсун!

***

Жорго минген боз бала,

Жоругу көп бир далай.

Куудул-шуудуң сөз айтып,

Кубантып барат алгалай.

Кунан минген куу бала,

Куудул сүйлөп тартынбай.

Ырыстуу шайыр күлкүдөн,

Ыкшытып барат капырай.

***

Арак ичип алганда,

Алтымышта бир агам.

«Жаш чагыңда жаңылдың»,

Кемпирин сабап бакырган.

«Жаңылдым, жаздым»– деп,

Кемпири ыйлап шолоктойт.

Өткөндөгү кемчилдикти,

Кандай кылып ал оңдойт.

***

Уламышта айтылган,

Уламасы көп дүйнө.

Сыры сыртка айтылбас,

Сырдуу дүйнө, бу дүйнө.

Табылбаган жагы көп,

Табышмагы бар дүйнө.

Кажыбас жагы айтылган,

Кайраты бар шок дүйнө.

***

Белден туруп карасам,

Беккулу айлы көрүндү.

Сагынычым тарабай,

Санаам-санга бөлүндү.

Булайган булут, буурул таң,

Буйгатка барып сөгүлдү.

Алтын тарам жебелер,

Аймалап жерге төгүлдү.

Көк сеңирден карасам,

«Көнөчөк» айлы көрүндү.

Көгөргөн ойдуң түзөңгө,

Көксөөлүү көөнүм бөлүндү.

Кылайган булут, кызыл таң,

Кырларга чейин сөгүлдү.

Көөнөрбөс күндүн нурлары,

Көөхарын чачып төгүлдү.

***

Үстөлдө бирөө отурат,

«Жакшылык болуп кетет»– деп,

Жакындан жардам аяган.

Арааны бөлүп алыстатып,

Арам оюу кылтыйган.

Ач көз жана ичи тар,

Жараткан ушул ааламда,

Жаралат тура ар адам.

«Баарын эле башкарсам» -деп,

Башкага тийди зыяны.

Аялынын тилин алып,

Аңдабай калып алданды.

Келечекти даана көрүп,

Кенен болсун арымы.

Кетеер дүйнө бир келет,

Кеткенден кийин ким жетет.

Асыл өмүр бир келет,

Артынан кууп ким жетет.

Жалган дүйнө бир келет,

Жабыла кууп ким жетет.

Бийилик деген жел болот,

Жел желп этсе жоголот.

Ээсинен кеткен куш болот,

Экинчи келип ал конбойт.

***

Сүйөркул деген жээним бар

Зоотехник болгон чагында,

«Эки ирик бере коём»-деп,

Эки жүз сом алды эле.

Аласасы бар жап-жалгыз,

Мен эле болсом мейли эле.

Арбын кептер айтылат,

Ал жөнүндө элимде.

Акчадан жок, ириктен жок,

Адамга адам алдатмай,

Атаңдын көрү кайран жээним,

Алыстап кетти карматпай.

Берседен дарек жок,

Белден ашып алыстай.

Ырсалактап кутургур,

Ыраактап качты карматпай.

Эл башкарып, тың чыккан,

Азамат болот деп жүрсөм,

Жогору жактан окуу окуп,

Жолдуу болот деп жүрсөм.

Карызгасын кайырбас,

Каңкир-маңкир кеп айтып,

Качаанак болуп калганбы?

Алганын кайра кайтарбас,

Аңкир-маңкир сөз айтып,

Алдамчы болуп калганбы?

Өзүмө эле жээн элең,

Таякең сени жемелеер.

Алдамчы болуп кетсең да,

Аман-эсен жүрө бер.

Ак сакалчан чал болуп,

Арбын жыл өмүр сүрсө экен.

Жылас өмүр бир келет,

Жыргап өмүр сүрсө экен.

Далай байлык чогултуп,

Дардайган бай болсо экен.

Жүзүнөн күлкү төгүлүп,

Жүздөн ары ашса экен.

Кемпиринен жеме угуп,

Кемшейген чал болсо экен.

Секиртмеден так аттасын,

Сексенден ары жашасын,

Сербейген чал болгунуң.

Арып калган чагыңда,

Ашыпке сөздү көп айтпай,

Акыл эстүү жан болгун.

«Эки ирик берем»– дегенди

Такыр эле койгунуң.

***

Сүйрү тоону этектеп,

Сүлүк караны жетелеп.

Сүйүнтай менен бир келдим

Сүйүү ырларын ырдап берип,

Сүйүнтүп салды тентегим.

Сүлкүлдөтүп жорго минип,

Сүйүнтай менен бир келдим.

Сүйүктүү сонун кеп таштап,

Сүйүнтүп салды береним.

Сүлүк кара атты минсе да,

Суук Төр менен келсе да,

Тийгизеер эмес пайдасын,

Көрсөтпөй такыр жатпайбы,

Катып койгон акчасын.

«Кайсы жерге катты»– деп,

Авчарка менен издесем да,

Такыр эле таппаймын.

Билбей турам айласын.

Мен эгерде аны билип,

Таап алсам акчасын,

Бөтөлкөдөй алып ичип,

Жазасын берем арактын.

***

Басыгы күлүк ат минип,

Башында кундуз тебетей.

Байыркы тоону этектеп,

Бай өзөн сууну мекендеп.

Таанылган жорго ат минип,

Тааныштар менен бир кетмей.

Бабалар баскан жолдордун,

Баянын сүрүп эсептей.

Көйдөйгө атын чыгарган,

Көйкөлтүп жорго салдырган.

«Көөнөрбөс күлүк экен»-деп,

Көргөндү эстен тандырган.

Манаппай ата Ыскагы,

Маалында абам тың чыккан.

Жолдо улап сапарын,

Жорго үстүндө чайпалган.

Жорго минген жол арбытат,

Жолдо сапар алгалайт.

Жолдо өзү жалгыз барбай,

Жолдошторго кабылат.

Күлүк минип күүлү барат,

Күнүгө жолун арбытат.

Күн нурундай жаркылдап,

Күлүстөн чагы чачылат.

***

Урманбеттин Качкыны

Урматтуу эр бу дагы.

Токтоолук жагын санасак,

Тогуз эрди калтырган,

Тамаша айтуу жагынан.

Жанына адам чендетпейт.

Кубанычтан адамдын,

Курсактары сүлкүлдөп.

Кашында турган адамдын,

Кабыргасы бүлкүлдөп.

Адамдарды шат кылып,

Айланасы каткырык.

***

Ылдыйкы Качкын абабыз,

Тактайды жонуп башынан.

Укмуштуу эмгек жаратып,

Уста болгон жашынан.

Уста эле болуп тим жатпай,

Короо толо кой бакмай,

Уйду тоого айдамай.

Жылкыларга чөп салмай.

Түтүнмө-түтүн кыдырган,

Посылка катты ташыган,

Почталон болчу бакыйган.

Классташым Латипанын,

Кылымдык болгон жолдошу.

Кыздары менен баласынын,

Кымбат ыйык жан досу.

***

Калдайган Көңдөй ичинде

Кадырлуу канча жандар бар.

Карааны тоодой көрүнгөн,

Кадыркул деген абам бар.

Кобуранган сөзү эле

Горбачевге барабар.

Чебер айткан сүйлөмдөр,

Чечендик жайы дагы бар,

Албан жашка ал барып,

Аман болсун абалар.

***

Короого батпай койлору

Колотто жылкы андан көп.

Санжыргалуу Темир Канатта,

Сагын өңдүү байлар көп.

Илгери эле бай эле,

Азыр деле бай экен.

Бир коюу да жоголбой,

Баарысы тең аман экен.

Көөнөрбөс үмүт оболоп,

Көңүлү ачык шай экен.

Бапырап улам көбөйгөн,

Байлыгыбыз жакшы нерсе.

Убагында ал да жоголоор,

Учур өтүп кез келсе

Ошол үчүн жарды-жалчыга,

Каралашкан оң болот.

Оң эмес сооп болот.

Ошонун иши оболойт.

Байларыбыз көп болсун.

Мал туягы жоголбосун.

Иши күндө оңолсун

Байлыгы көккө оболосун.

***

Көкүш аба минген көк жорго

Басыгы сонун жол жорго.

Көркөмү улам ачылып,

Көйкөлүп сызат чоң жолдо.

Башына кийген тебетей,

Башкача болуп калдаят.

Жонуна кийген чепкени,

Жорунун канатындай далдаят.

***

Ыскак аба минген тор жорго

Ыргыштап сызат чоң жолдо.

Дайны улам айтылып,

Даңкан чачат оң-солго.

Үстүн кийген пальтосу,

Делбирей кетип баратат.

Этек жагы токтобой,

Шамалдап улам далпактайт.,

Келишимдүү денеси,

Келин-кызды карантат.

***

Арак ичип алганда

Жердешим батат арманга.

Жемелей берет аялын

Жемирип жеп кайта да.

Аялы деле не кылмак.

Болоор иши болду да.

Кезинде өткөн ошол иш

Келмек беле оордуна.

Кежирлик кылып кемирсе,

Кеткен кез азыр келеби.

Кымбаты кайра кыңшылап,

Кыз болуп чыга келеби.

***

Арак саткан тааныш болгон

Арбын тапкан пайданы.

Даамын татып арам оокаттын,

Далай ирет хайлады.

Арамдык деген арамдык,

Акыры жүрүп жакпады.

Алдырып арам буюмун,

Аңгырап үйү ээн калды.

Чыгым болгон оокатына,

Чыркырап жүрөт балдары.

Күлдөй учкан акчасына,

Күйүп кетти аялы.

***

Бозргон жардын бетине

Боз таркылдак уялар.

Боордо турган уяны,

Боз балдар көрүп суктанаар.

Боор ылдый жалама,

Боордо турган уяга.

Боз балдар жетпей тим калаар.

«Уяма жетпей калды»– деп,

Учкан кушум кубанаар.

***

Контракт деп бакылдап,

Кап-кара жапалак.

Жарыя айтып лакылдап,

Музоо алганы келатат.

Ал келсе бизди оңдурбайт,

Эгерим эки болтурбайт.

Жалбарсак да сөздү укпайт,

Айрылсак жалгыз музоодон,

Бөбөктөрүм ыйлашат,

Катыксыз кантип жан багат.

«Кеткин кара, кет ары

Музообуз жок келбегин.

Жалгыз кара музоого

Жамандык кылып тийбегин».

«Жаман кары жапалак,

Жарыя айтып бакылдап,

Тай алганы келатат

Ал келсе, биди курутат,

Аянычтуу сөздү укпайт.

Үйрүнөн бөлүп кармаган,

Үйрөтүп жүргөн башынан.

Инимдин жалгыз тайы бар,

Иним тайын алдырса,

Жабагадан айрылса,

Мончоктоп жашын агызат,

Мокочодон жан чыгат.

Ак чач болгон энебиз,

Соорото албай кайгырат.

Кеткин кара кеткиниң,

Тайыбыз жок келбегин.

Жалгыз кара жабагага,

Жамандык кылып тийбегин».

***

Райкомду көрсөң жүгүрүп,

Баш урасың бүгүлүп.

Көргөндө сенден үшүймүн,

Үтүрөйгөн жүзүңдөн.

Үлп эткен жел өтө алгыс,

Үйүп жыйган дүйнөңдөн.

Билимиң деле жок эле,

Сатып алдың кагазды.

Кайрымы жок пендеге,

Кагаздан акыл чыгабы.

Сендейлер элди башкарсаң,

Журттун күнү не болот.

Калкы калат жакырлыкта,

Караңгылык анда орнойт.

Бузук адам эл башкарып,

Буудан минип чочоңдойт.

Жегич адам эл башкарса,

Жер үстүнө чөп чыкпайт.

Жону жука жакыр эл,

Жокчулуктан кайсалайт.

Чекеге бүткөн жалгыз тайды,

Дал ошентип алдырат.

Айлалары улам куруп,