Repressiya Dönemi Azerbaycan Dönemi Hüseyin Cavid
1937 yılında Gizli Servis elemanlarınca hapsedilip, sorgulandığı dönemde bütün resmi tutanaklarda da yazarın ismi ve soyismi geçen evraklarda hep Hüseyin Cavid soyadını görüyoruz. Rasizade soyadına 1909 yılından sonra resmî veya gayri-resmî hiçbir yerde rastlamıyoruz.
2.6. HÜSEYİN CAVİD’İN SANAT, EDEBİYATLA İLGİLİ KURUMLARDA ALDIĞI GÖREVLER VE KATILDIĞI SOSYAL FAALİYETLER
Hüseyin Cavid hayatı boyunca sanat ve edebiyatla uğraşmıştır. Şairin yaşayıp yazdığı sanat eserlerini verdiği dönem siyasî olayların, savaşların, inkılâpların (1905 Ekim; 1917 Rus inkılâbı) yaşandığı karışık bir dönemdi. Bu sebeple yazar sadece öğretmenlik mesleğine ve sanatına odaklanıp, şiir, tiyatro eseri yazmakla yetinmemiştir. Siyasî olaylarda iktidara veyamuhalefete yaslanmadan kendi tarafını, safını çizer. Dışarıdan hayatı boyunca herhangi bir siyasî partiye üye olmadığından tarafsız gibi görünse de aslında safını kendi sanatına adayarak, bu yolla, vatanının kültürel ve millîdeğerlerini yaşatmakla yükümlü kılarak belirlemiştir.Kendi zamanında yazarın Stalin’in represiya (kıyım) kurbanı olarak gözden düşürülmesi ve haksız yere eleştirilmesine rağmen halk tarafından sevilmiştir.
Hüseyin Cavid, edebiyat adına, Türk dili adına Azerbaycan’ın çeşitli illerinde öğretmenlik yapmıştır. En son da 1925-1926 yılında işe başladığı şimdiki ismiyle Bakü Devlet Üniversitesi’nde öğretmenlik yapmıştır. Hapsedilinceye kadar milletini, gençleri eğitmek için edebiyat dersleri anlatmıştır. 1927-1928 yılında Bakü’de Devlet Tiyatro Yüksek Okulu açılınca, Cavid, burada da edebiyat derslerine girmiş ve tiyatro çalışmalarına da katılmıştır.
1920 ile 1922 yılları arasında “Yeni Türk Alfabesi” komitesi kuruldu ve faaliyetlerine başladı. Bu komitenin amacı Azerbaycan halkının millî değerlerini yansıtacak yeni bir alfabe oluşturmaktı. Yeni Türk Alfabesinin oluşturulması için kurulmuş olan komitenin üyeleri içinde Hüseyin Cavid’de vardı.
1926 yılında Azerbaycan’ın Bakü kentinde gerçekleştirilen I. Türkoloji Kurultayı’nda Hüseyin Cavid, kurultayın resmi temsilcisi olmasa da buraya davet edilmiştir. Dönemin diğer ünlü yazarları arasında kendi yerini almıştı.
Hüseyin Cavid, halkının maariflenmesi için elinden geleni yapmış. Azerbaycan’ın önde gelen aydınlarından biri olmuştur. Hayatını öğretmenlik mesleğine ve tiyatro yazarlığına adamasının dışında 1919 yılında arkadaşı ve meslektaşı Abdullah Şaik ile beraber “Edebiyat Dersleri” kitabını da yayınlatmıştır. Bu kitap Türkiye ve Azerbaycan’da ortak edebiyat tedrisinin genellikle ortak bir okulun yaratılması gibi bir düşünceyi ifade etmesi açısından da faydalı eserlerden biridir.
2.7. HÜSEYİN CAVİD’İN EDEBİYAT ALANINDAKİ BAŞARILARI, ALDIĞI ÖDÜLLER
Hüseyin Cavid yaşadığı dönemde gerektiği ve hak ettiği ilgiyi maalesef görmedi. Kendini sanatına ve yazı hayatına adamış şair ve dramaturg, sanat hayatının en verimli dönemlerinde haksız eleştirilerle uğraştı, ama yine de yazmaktan vazgeçmedi. Yılmadan da doğru bildiği gerçeği anlatmaya veyazı yazmaya devam etti.
Sanat hayatında hayattayken aldığı resmi kaynaklara da geçen sadece bir ödülü vardır. O da 1935 yılında Azerbaycan SSR’nin kuruluşunun 15. yılı dolaysıyla ilan edilmiş yarışmada, yazarı olduğu “Hayyam” eserinin en iyi eser olarak birincilik ödülünü kazanmasıdır. Yazarın bu eser dışında aldığı resmi belgelerle kanıtlanmış bir ödülü yoktur. Fakat ünlü edebiyatçılarımızdan biri Abdullah Şaik, Hüseyin Cavid’in “Veremli Kız” şiiriyle İstanbul’da bir yarışmaya katıldığını ve ödül kazanarak birinci olduğunu anlatıyor. Abdullah Şaik’in anılarında bu olay şu şekilde Hüseyin Cavid’in dilinden anlatılmaktadır:
“Bir kere İstanbul’da gazetede şiir yarışması ilân edildiğini okudum. Ben de, şu şiirimle yarışmaya katıldım, diyip şiir okuyor:
Sarı gül, ey şikeste solgun nur!Çeşm-i nazinde başka rezm okunurNiçin aludey-i gubar oldun,Söyle bir, söyle sen niçin soldun?!Hiç beklemediği halde, verem hastalığına yakalanmış bir kıza ithafen yazmış olduğu bu şiiri birincilik ödülünü aldı”.101
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «Литрес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на Литрес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.
1
14 Aralık 1825 tarihinde Çarlık Rusyasında yaşanan bir ayaklanmanın ismi.
2
yenilikçi
3
Kitlesel kıyım
4
M. Qasımlı, Azerbaycan Türklerinin Millî Mücadele Tarihi, İstanbul, 2006, s. 48.
5
M. H. Türkekul, Azerbaycan Türk Şairi Hüseyin Cavit, İstanbul, 1963, s. 7.
6
A. Turan, Cavidname, Bakü, 2010, s. 8.
7
vücudun su toplaması.
8
A. Turan, a. g. e., s.10.
9
A. Turan, a. g. e., s. 15.
10
Mersiyehanlık: ağıt söylemek
11
M. H. Türkekul, Azerbaycan Türk Şairi Hüseyin Cavit, İstanbul, 1963, s.7.
12
Rusça’dan kalma bir kelime. Devlet memuru, müdürü.
13
Özel toplantılarda, düğünlerde şiir söyleyen kişi.
14
A. Turan, Cavidname, Bakü, 2010, s.10.
15
İ. Atilla, Hüseyin Cavit, Mert Olun Mert Ölün, Bakü, 2010, s.12.
16
M. H. Türkekul, Azerbaycan Türk Şairi Hüseyin Cavit, İstanbul, 1963, s. 8.
17
Abdullah Şaik, Hatıralarım, Bakü, 1961, s. 12.
18
M. Cavid, Cavid Hakkında Hafızamda Kalanlar, Hzl: Turan Cavid, Bakü, 2005, s.13.
19
Yüzbaşı.
20
E. Şerif, Geçmiş Günler’den Hüseyin Cavid’in Meşedi Gurbaneli’ye Yazdığı Mektup, Bakü, 1977, s. 39.
21
A. Turan, Cavidname, Bakü, 2010, s. 17.
22
M. Cafer, Hüseyin Cavid, Bakü, 1960, s. 23.
23
E. Şerif, Geçmiş Günler’den Hüseyin Cavid’in Meşedi Gurbanali Şerifzade’ye Yazdığı Mektuplar, Bakü, 1977, s. 41.
24
E. Şerif, a. g. e., s. 53.
25
Halı.
26
T. Cavid, Hüseyin Cavid Eserleri, 4. cilt, Bakü, 1985, s. 26, 2263.
27
T. Cavid. a. g. e., s. 262-263.
28
Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi, Azerbaycan Edebiyatı, 4. cilt, Ankara, 1992, s. 276.
29
Önce, evvel.
30
Kağıt.
31
Yeterince.
32
Yoktur.
33
E. Şerif, Hüseyin Cavid’i Hatırlarken, Bakü, 1982, s. 270.
34
Hüseyin Cavid Eserleri, 4. cilt, Bakü, 1985, s. 264.
35
E. Şerif, Geçmiş Günler’den Hüseyin Cavid’in Meşedi Gurbanali Şerifzade’ye Yazdığı Mektuplar, Bakü, 1977, s. 53.
36
E. Şerif, a. g. e., s. 53.
37
E. Şerif, a. g.e., s. 54.
38
H. Aslan, Türk Kültürü, Hüseyin Cavid, s. 232, 1982.
39
Esasları sağlama almak.
40
H. Aslan, a. g. e., 271.
41
M. Cafer, Hüseyin Cavid, Bakü, 1960, s. 34.
42
M. Cafer, a. g. e., s. 40.
43
R. Tehmasib, “Dostluğum Cavid’i Hatıralarken”, Bakü, 1982, s. 267.
44
Yazarlar birliği.
45
T. Ahmedov, Azerbaycan Sovyet Yazıcıları, Bakü, 1987, s. 622, 623.
46
M. Cavid, Hüseyin Cavid’i Hatırlarken, Bakü, 1982, s. 241.
47
M. Cavid, a. g. e., s. 242.
48
M. Cavid, a. g. e., s. 242.
49
A. Turan, Cavidname, Bakü, 2010, s. 65.
50
Nişan yüzüyü, alyans.
51
Yiğit.
52
Oğlu.
53
A. Turan, Cavidname, Bakü, 2010, s. 315.
54
Zabtetme, zorla önlemek, bastırma eylemi.
55
A. Turan, a. g. e., s. 477.
56
A. Turan, a. g. e., s. 77.
57
E. Şerif, Hüseyin Cavid’i Hatırlarken, Bakü, 1982, s. 270.
58
M. Cavid, Hüseyin Cavid’i Hatırlarken, hzl: Turan Cavid, Bakü, 1983, s. 242.
59
A. Turan, Cavidname, Bakü, 2010, s. 65.
60
Arkadaş.
61
A. Turan, a. g.e., s. 82.
62
Amcam.
63
A. Turan. a. g. e., s. 77.
64
AR. SPIHMAD, Azerbaycan Cumhuriyeti
65
Keder, hüzün.
66
M. Cavid, Hüseyin Cavid’i Hatirlarken, Bakü, 1982, s. 243.
67
H. Guliyev, Hüseyin Cavid, Bakü, 1982, s. 327.
68
M. Cavid, Hüseyin Cavid’i Hatırlarken, Bakü, 1982, s. 249.
69
T. Cavid, 2010, s. 462.
70
A. Turan, Cavidname, Bakü, 2010, s. 470.
71
T. Cavid, 1982, s. 325.
72
Baston.
73
M. Cavid, Hüseyin Cavid’i Hatirlarken, Bakü, 1982, s. 236.
74
T. Cavid, 1982, s. 328.
75
M. Cavid, Hüseyin Cavid’i Hatırlarken, Bakü, 1982, s. 264.
76
M. C. Cəfərov, Hüseyn Cavid, Azərbaycan Edəbiyyatında Romantizm, Bakü, 1985, s. 85.
77
R. Tahmasib, “Dostluğumuz” Cavid’i Hatıralarken, Bakü, 1982, s. 216.
78
M. Cavid, Hüseyin Cavid’i Hatırlarken, Bakü, 1982, s. 253.
79
C. Cebrayıllı, “Derin Düşünceli İnsan”, Cavidi Hatırlarken, Bakü, 1982, 214, 215.
80
A. Şaik, Hatıralarım, Bakü, 1961, s. 12.
81
R. Z. Handan, Cavid Sanatı : H. Cavid-100, Bakü, 1981, s. 88.
82
T. Cavid, Cavid Efendi, Bakü, 2004, s.128.
83
T. Cavid, a. g. e., s. 128.
84
M. Celal, F. Hüseynov, XX. Asır Azerbayacan Edebiyatı, İstanbul, 2000, s. 547.
85
Y. Karayef, Facia ve Kahraman, Bakü, 1965, s. 95.
86
Kömek = Yardım.
87
T. Memmed, XX. Yüzyıl Azerbaycan Dramaturgiyasının Poetikası, Bakü, 2004, s. 65.
88
Dans.
89
E. Şerif, Hüseyin Cavid’i Hatırlarken, Bakü, 1982, s.267-268.
90
R. Z. Handan, XX. Yüzyıl Azerbaycan Romantizminin Estetik Prensipleri, Bakü, 1967, s. 95.
91
F. Köprülü, Müasir Azerbaycan Edebiyatı, Bakü, 1986, s. 147.
92
R. Tahmasib, Hüseyin Cavid ve Tiyatro, Bakü, 1988, s. 130.
93
E. Şerif, Hüseyin Cavid’i Hatırlarken, Bakü, 1982, s. 322.
94
Q. Memmedli, Cavid Ömrü Boyu: Hayat ve Yaratıcılık Salnamesi, Hzl: Y. Karayev, Bakü, 1982, s. 223.
95
M. Alioğlu, Hüseyin Cavid’in Romantizmi, Bakü, 1975, s. 57.
96
Y. Karayef, Azerbaycan Edebiyatı XIX. ve XX. Yüzyıllarda, Bakü, 2002, s. 361.
97
M. Cafer, Hüseyin Cavid, Bakü, 1960, s. 23.
98
Azerbaycan Sanat Yazıcıları, 1987, s. 624.
99
Kütük kaydi olan evrak.
100
T. Cavid, Hüseyin Cavid Bütün Eserleri, IV. cilt, Bakü, 1985, s. 392.
101
A. Şaik, a. g. e., s. 223.
Приобретайте полный текст книги у нашего партнера: