Агульная славянская гісторыя. Навуковыя даследаванні

Гуннской нашэсце прывяло да значных перасоyванняy насельнiцтва. Прыкладна y адзiн час з засяленнем Цюрк стэпавай частцы Паyднёва-Усходняй Еyропы, яе лесастэпавай частка паступова асвойвалi славяне, якiя yжо да 5 ст. выйшлi да сярэдняга Дняпра. Затым яны прасунулiся y басейн ракi Дзясны, якая атрымала славянскае назва (Правая). Цiкава, што асноyная частка буйных рэк на поyднi захавалi свае старыя, iранскiя назвы. Так, Дон – проста рака, Днепр – тлумачыцца як глыбокая рака, Рось – светлая рака, Прут – рака i т. Д..

Галоyнымi ворагамi гунаy былi готы i iранцы, славяне ж калi не сталi саюзнiкамi гунаy, то, ва yсякiм разе, змаглi выкарыстаць сiтуацыю, якая склалася y сваю карысць. Пасля войнаy з азiятамi y лесастэпавай частцы мясцовае насельнiцтва значна зменшылася. У лясах ж яно нiколi у лiку i не было. Пры гэтым славяне першапачаткова як жыхары лясоy прасоyвалiся yздоyж вялiкiх рэк, якiя служылi y той час цi ледзь не адзiнымi транспартнымi артэрыямi для лясных i лесастэпавых абласцей. Мясцовае насельнiцтва (iранскае, балцкае, а затым i фiнскае) даволi лёгка асiмiляваць славянамi, як правiла, мiрным шляхам.

Да 6 ст. Вiзантыйскiя гiстарыяграфii амаль не згадваюць пра славян, але пазней iнфармацыя пра iх пачынае расцi. Гэта звязана, хутчэй за yсё, з пачаткам актыyнай каланiзацыi Балкан славянамi (яны yшчыльную наблiзiлiся да вiзантыйскiм межаy). Вiзантыйцы дзялiлi славян на дзве групы. Заходнiя славяне так i называлiся як славяне (склавины, склавии). Да iх жа ставiлiся i балканскiя славяне. Але, акрамя таго, згадвалiся анты, якiя лiчылiся асаблiвай, хутчэй за yсё yсходняй, групай славян.

Мэтазгодна прывесцi yрывак з апiсання славян 6 ст. вiзантыйцамi: Плямёны склавов i антаy аднолькавыя па ладзе жыцця, i па нораваy; свабодныя, яны нiякiм чынам не схiльныя нi стаць рабамi, нi падпарадкоyвацца, асаблiва ва yласнай зямлi. Яны шматлiкiя i цягавiтыя, лёгка пераносяць i спёка, i сцюжу, i дождж, i галечу цела, i недахоп ежы. Да прыбываюць да iх замежнiкам добрыя i дружалюбныя, пасылае iх з месца на месца, куды б там нi было патрэбна; так што, калi госцю па бестурботнасцi якi прыняy нанесены шкоду, супраць яго пачынае варожасць той, хто прывёy госця, уважаючы помста за яго святым абавязкам… У iх мноства разнастайнага жывёлы i травы, складзеных у сцiрты, асаблiва проса i вiкi… жывуць яны сярод лясоy, азёр i цяжкапраходных балот, уладкоyваючы шмат, з розных бакоy, выхадаy з свайго жылля… Ведучы разбойны жыццё, яны любяць здзяйсняць напады на сваiх ворагаy у месцах лясiстых, вузкiх i абрывiстых. З выгадай для сябе карыстаюцца засадамi, раптоyнымi нападамi i хiтрасцямi… Яны больш вопытны yсiх iншых людзей i y пераправе праз рэкi i мужна вытрымлiваюць знаходжанне y вадзе, так што некаторыя з iх, тыя, што засталiся дома i раптам заспетыя небяспекай, апускаюцца глыбока y ваду, трымаючы y роце вырабленыя для гэтага доyгiя трысцiнкi, цалкам выдзеyбаныя i якiя дасягаюць паверхнi вады; лежачы дагары на глыбiнi, яны дыхаюць праз iх i вытрымлiваюць шмат гадзiн, так што не yзнiкае на iх рахунак нiякага падазрэннi… Паколькi y iх шмат правадыроy i яны не згодныя адзiн з адным, нялiшне некаторых з iх прыбiраць да рук з дапамогай прамоваy або дароy, асаблiва тых, якiя блiжэй да iмпэрскiм межаy, а на iншых нападаць.